دولت بايد جرات سرمايه گذاري هنري پيدا كند

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: دولت بايد جرات سرمايه گذاري هنري پيدا كند

سرمايه،فرزانه ابراهيم زاده:هدف اكسپو در دنيا علاوه بر تثبيت جايگاه تخصصي، حرفه اي و زيبايي شناختي هنري، تداوم حركت در مسير رونق و رشد اقتصاد هنر و حمايت از هنر بخش خصوصي و جذب سرمايه گذاري ها به سمت پشتيباني از طرح ها و آثار هنري و مطرح شدن هنر به مثابه مقوله اي تعيين كننده، درآمدزا، كارآمد و پربازده در چرخه مالي و روند سودبخشي و سرمايه سازي است. بسياري از كارشناسان هنري معتقدند برگزاري اكسپو مي تواند در رونق اقتصادي هنر و تغيير نگاه به هنر،از يك موضوع مصرفي به كالايي اقتصادي موثر باشد.سابقه برگزاري چنين نمايشگاهي در ايران اگرچه از سال ها پيش مطرح بوده است اما سرانجام با برگزاري نخستين اكسپوي هنري در زمستان 83 در ايران محقق شد. در سال 83 هيات وزيران قانوني را تصويب كرد كه به موجب بند (ه)از تبصره 7 قانون بودجه، تمامي دستگاه هاي اجرايي كشور نيم درصد از اعتبارات طرح هاي تملك دارايي سرمايه اي خود را براي استفاده از آثار هنري و فرهنگي به منظور تقويت سيماي بناهاي دولتي و احراز هويت اسلامي و ملي در جلوه هاي ظاهري آن اختصاص دهند. اين تبصره به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي وقت اجازه داد تا با همكاري نگارخانه هاي تهران،نخستين اكسپوي هنري را راه اندازي كنند؛اكسپويي كه با حضور فعال جمع زيادي از هنرمندان صاحب سبك در تالار وحدت برگزار شد.

هرچند نخستين اكسپوي هنري در نهايت با مسائلي كه در حاشيه آن روي داد با شكست رو به رو شد اما يكي از دغدغه هاي بخش دولتي و خصوصي براي برپايي بازار فروش آثار هنري شد.

از سال گذشته برخي نگارخانه داران و مجموعه داران خصوصي و برخي نهادهاي دولتي اقدام به برگزاري اكسپوي هنري كردند. اين در حالي است كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز بعد از اكسپوي نخست همواره به دنبال برگزاري اكسپو بوده است. به بهانه بالا رفتن تقاضا براي برگزاري اكسپو، درباره لزوم برگزاري و صرفه اقتصادي اين بازار هنري با محمد حسين ايماني خوشخو معاون هنري وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي
به عنوان متولي دولتي امور هنري به گفت وگو نشسته ايم. ايماني خوشخو معتقد است حضور نهادهاي مختلف و بخش خصوصي در برگزاري اكسپو مي تواند به شكوفايي هنر كمك كند به اين شرط كه بخش دولتي جرات خريد پيدا كند و مردم آثار هنري را
به عنوان يك كالاي هنري جزء سبد خريد خود كنند.
---
¦مدتي است كه بحث برگزاري اكسپوهاي هنري از سوي محافل رسمي و خصوصي جدي دنبال مي شود. در واقع به جز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي كه متولي رسمي اين حوزه هنر است، بخش خصوصي و برخي نهادهاي دولتي به دنبال برگزاري اكسپوهاي مختلف هستند. به عنوان معاون هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي علت اين توجه گسترده به اكسپو را چه مي دانيد؟
برگزاري اكسپوهاي هنري به خصوص در رشته هاي تجسمي يكي از منابع رونق اين رشته است. اگر از حيطه اقتصاد هنر بنگريم،در بحث عرضه وجود بازاري براي اين عرضه كه بتواند كفه بين عرضه و تقاضا را برابر كند يكي از ملزومات كار است. اگر ما اين حلقه را نداشته باشيم نمي توانيم گردش كامل و رو به رشد هنرهاي تجسمي را شاهد باشيم. متاسفانه در كشور ما هم به اين مساله در گذشته توجه نشده است. خريدها منحصر به خريدهاي آثار تجسمي از محل بودجه تعيين شده يا بعضي از آثاري بوده كه ارزش هنري نداشته ولي چون از لحاظ قيمت و جذابيت بصري براي مردم جذاب بوده موردي به فروش مي رسيد. بحث برگزاري اكسپو همان طور كه اشاره كرديد در سه، چهار سال گذشته به خصوص بعد از اكسپويي كه در سال 83 برگزار شد،مورد توجه قرار گرفت. از آنجايي كه ما در فرهنگ خودمان بحث خريد آثار تجسمي را نداريم خريد عمده با بخش دولتي هستند.در همان اكسپو عمده خريد توسط بعضي از دستگاه هاي دولتي بود. هرچند به دليل مشكلي كه به وجود آمد و بعضي از تعهدات كه پرداخت نشد باعث اين شد كه برخي هنرمندان اعتمادشان را از دست دادند. با اين همه دغدغه مسوولان اين بوده كه اين اكسپو متوقف نشود اما مشكلات مالي مانع از برگزاري آن در يكي، دو سال گذشته شد. خوشبختانه در يك سال اخير مي بينيم بخش خصوصي وارد جريان برگزاري شده و يكي دو اكسپوي بسيار موفق را برگزار كردند كه مورد حمايت معاونت هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بود و بعد از آن هم حمايت مي كنيم. حضور بخش خصوصي نكته بسيار مهمي است. بايد قبول كرد اگرچه دولت مي تواند شروع كننده كار باشد ولي خود جريان تجسمي كشور، گالري دارها ، هنرمندان و مجموعه دارها و حتي برخي نهادهاي هنري بايد تداوم پيدا كنند. اگر چه در يكي، دو سال گذشته برگزاري اكسپو جزء برنامه هاي اصلي ما در معاونت هنري بوده اما برپايي بازار فروش آثار هنري توسط بخش خصوصي يك قدم مثبت در عرصه پويايي هنر است. اين اكسپوها مي تواند مقداري توجه بازارهاي خارجي را به داخل معطوف كند.
+
¦اتفاقاً نكته مهم اين است كه در چند سال اخير شاهد توجه برخي گالري داران خارجي و حراجي هاي مشهور هنري مانند ساتبي به آثار هنري ايراني هستيم. به طوري كه در يكي، دو سال اخير گران ترين آثار اين حراجي ها ايراني بوده است. آيا اين در توجه به برگزاري اكسپو مهم نيست؟
شايد اين يكي از دلايل باشد اما بايد اين نكته را يادآوري كنم كه توجه و خريد آثار ايراني در حراجي هاي خارجي اگرچه اتفاق خوبي است اما نمي تواند تاثيرات فراگير در حوزه تجسمي به جاي بگذارد. اين بازارهاي هنري در حد چند هنرمند خاص بوده و به صورت محدود برگزار شده است. در حالي كه بايد براي كل محصولات تجسمي كشور فكري كرد. اين اكسپوهايي كه قرار است در كشور برگزار شود،خودش يكي از راه هاي فعال كردن بازار آثار هنري است. اكسپوي عكس را كه اشاره كرديد توسط صبا برگزار مي شود، شهرداري نيز قرار است اكسپوي بزرگي برگزار كند. بنياد رودكي نيز طرحي براي برگزاري اكسپوي هنري ارائه داده است. دفتر هنرهاي تجسمي هم بحث جشنواره بزرگ تجسمي را مطرح كرده است. پيش بيني شده كه در اين اكسپو فروش هم داشته باشند. مجموعه اين عوامل نشان مي دهد كه مجموعه عوامل در برگزاري اكسپوي هنرهاي تجسمي در ذهن مديران هنري كشور هست. همه به دنبال اين هستند كه زمينه هاي لازم براي اين موضوع را فراهم كنند. خود ما هم بايد بتوانيم با حمايت هاي دولت و افزودن به خريداران عمده كه بتواند الگويي براي مردم باشد رونق اكسپوها را داشته باشيم و صرفاً بحث برگزاري آن نباشد. ما اميدواريم بتوانيم گردش مالي براي اقتصاد هنر به وجود بياوريم. البته به شكل محدود در نياوران اكسپوهايي را داشته ايم كه توسط برخي گالري ها و هنرمندان برگزار شد و تاثيرات نه خيلي بزرگ اما مثبتي داشته است كه جزء برنامه هاي تجسمي كشور نيز قرار گرفته است.
+
¦در هر حال شما به فروش خوب برخي آثار هنري در خارج از كشور اشاره كرديد. در يكي، دو سال اخير قيمت برخي از كالاهاي هنري بالا رفته است. خيلي از كارشناسان هنري معتقدند علت بالا رفتن قيمت ها فروش بسيار خوب آثار هنري در اكسپوهاي خارجي است. به نظر شما اين موضوع نمي تواند موثر باشد؟
اگر اين را از جنبه اقتصادي ببينيم تعاملات اقتصاد بين الملل تاثيرات متقابلي دارد. اگر آثار هنري را به صورت كالا ببينيم،بازار خارجي تاثير مستقيمي روي آن دارد. بازار داخلي هم به نحوي مي تواند بازار خارجي را تحت تاثير قرار دهد. نمي توانيم يكي را ببينم و ديگري را نبينيم. اما بحث اين است كه ما بايد هم پاي جريان بين المللي حركت كنيم يعني هر اثر هنري مواد خامي نباشد كه فقط در خارج از كشور عرضه شود بلكه در داخل هم بتواند رونق را ايجاد كند. اگر ما صرفا متكي به بازار خارجي باشيم؛ نمي توانيم به رونق هنر كمك كنيم. به هر حال در سطح محدودي اتفاقاتي مي افتد و نمي تواند اقتصاد هنر را در سطح كشور تحت تاثير قرار دهد. ممكن است در دراز مدت تبديل به الگوهايي بشود كه برخي هنرمندان در رشته هاي خاص فعاليت كنند و كارهايشان به فروش برسد. در صورتي كه ما از لحاظ فرهنگي مي توانيم روي پاي خودمان بايستيم و آثار متكي به فرهنگ خودمان را عرضه و صادر كنيم و در كشورهاي ديگر ارائه دهيم. ضمن اينكه اين حركت كه در بازارهاي خارجي هنرمندان بتوانند آثارشان را به فروش برسانند رد نمي كنيم اما در مقابل معتقديم بايد همپاي آن حركت كنيم و در داخل هم بايد جرياني را به وجود بياوريم كه هر هنرمندي در داخل كشور اثري را خلق مي كند، مطمئن باشد جايي براي عرضه آن دارد و مي تواند اين حركت را ادامه دهد. صرفاً خلق هنر براي پر كردن انبارهاي خانه هاي هنرمندان نباشد. اين اثر آب راكدي نباشد؛آبي كه در جريان باشد و فضاي كشور را تحت تاثير خودش قرار دهد.
¦شما معتقديد كه اين اكسپوهايي كه در حال حاضر در كشور در حال برگزاري است مي تواند براي به راه انداختن اين جريان مناسب باشد؟
بله مي تواند. منتهي در يك پروسه زماني چند ساله. تا آن اتفاق بيفتد دستگاه هاي دولتي هم بايد جرات خريد پيدا كنند. دستگاه هاي دولتي نبايد بترسند كه سرمايه گذاري كنند.
+
¦يك اتفاقي كه افتاده حضور برخي بنگاه هاي مالي وارد عرصه سرمايه گذاري در حوزه هنر است.به طور مثال اثر هنري پرويز تناولي كه در حراج كريستي فروخته شد قبلاً در يك اكسپو توسط بانك پارسيان خريداري شد. اين يك حركت مثبت نمي تواند باشد؟
چرا. اما مثل بانك پارسيان كم داريم. بسياري از نهادها و ارگان هاي دولتي و وزارتخانه ها و بانك ها هزينه هاي زيادي را صرف دكوراسيون و نماهاي خارجي خود مي كنند اما زماني كه وقت خريد چند اثر هنري مي شود دست و دلشان مي لرزد كه بخرند يا نخرند. در صورتي كه اثر چند جانبه دارد. هم مي توانند با اين تابلو، آن محل را به نحو خوبي تزئين كنند و هم به توسعه هنر به خصوص هنرهاي تجسمي كمك كرده اند. ما بايد اين جرات را از طرق مختلف مانند بخشنامه و تاكيدات دولتي و ديگر راه ها به وجود بياوريم تا دستگاه ها پاي خريد بيايند. اگراين اتفاق بيفتد مردم نيز به سمت خريد آثار هنري مي آيند و بعد از چند سال خريد آثار هنري جزء سبد مصرفي مردم مي آيد مانند بسياري از كشورها كه مردم هر ساله تزئينات خانه را عوض مي كنند براي تزئين خانه از يك اثر هنري استفاده كنند. اينها ثبات بازار هنرهاي تجسمي را تضمين مي كند.
+
¦فكر مي كنم در چند سال اخير اقداماتي كه براي تشويق نهادهاي دولتي و مردم به خريد آثار هنري شده است كم نبوده اما با اين حال هنوز نهادهاي دولتي حتي بانك ها تمايلي براي خريد آثار هنري ندارند. در همان سال 83 هم با وجود اينكه قانون بودجه وزارتخانه ها مجبور به تخصيص نيم درصد از كل بودجه براي خريد آثار هنري بودند تنها وزارت صنايع و معادن وارد جريان خريد شد كه همان جرياناتي را كه همه ما مي دانيم به وجود آورد. فكر مي كنيد اشكال از كجاست؟
ببينيد اين موضوع ما دو سر دارد. يكي اين كه مي گوييم نهادهاي دولتي جرات خريد ندارند. از سوي ديگر برخي نهادهاي دولتي و وزارتخانه ها مي گويند آثاري كه مناسب فضاي كاري شان باشد نبوده است. البته در چند سال اخير هنرمندان به سمت خلق آثار كاربردي رفتند و در موضوعات متنوع كار كرده اند. الان مي توانيم به جرات بگوييم همه گونه آثار هنري در كشور با تنوع خاص از هنرمندان زبده وجود دارد. اين كمك مي كند به اينكه اين جرات بيشتر شود كه خريداران دولتي فكر كنند اين آثار، آثاري براي انبارها ست. آثار به راحتي مي تواند روي ديوار مورد استفاده قرار گيرد و زينت بخش محيط هاي كاري باشد كه خيلي خشك و بي روح است. مي دانيد كه اكثر محيط هاي كاري ما خيلي خشن است. حتي ساختمان هاي جديدي كه ساخته مي شود خرج زيادي مي شود اما باعث دلسردي و خستگي كساني مي شود كه در آن كار مي كنند. در حالي كه هزينه برخي آثار هنري كمتر از اين تزئينات است. اگر اين موضوع را به نهادهاي دولتي بياموزيم گام مثبتي را در عرصه هنرهاي تجسمي به وجود مي آوريم.
+
¦ايده نيم درصد از آن دستاويزهاي خوبي بود كه هم به عرصه تجسمي اين فرصت را مي داد كه جايي براي عرصه آثار داشته باشند، هم از نهادهاي دولتي بهانه كمبود بودجه را براي خريد آثار مي گرفت. آيا فكري نشده كه بار ديگر اين نيم درصد باز گردد يا قانوني مدون شود كه نهادهاي دولتي را موظف به خريد كند؟
البته ما نيم درصد را حذف شده نمي دانيم و به دنبال قرار دادن آن در بودجه وزارتخانه ها هستيم. در يكي، دو سال گذشته اين نيم درصد در بودجه لحاظ نشده است. امسال هم به مسوولان بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي گفته ايم كه اين موضوع را در بودجه لحاظ كنند. ضمن اينكه ما پيشنهادهاي ديگري هم درباره جوايزي به مهمانان خارجي از سوي بخش هاي دولتي از ميان آثار هنري داشتيم.اين نامه را به هيات دولت ارائه كرده ايم و قرار است كه مطرح شود. ما برنامه ريزي را منحصر به يك كار نمي كنيم. حتي به دنبال اين هستيم كه اگر اين چند اكسپوي بزرگ برگزار شود نامه ها و دستوراتي به وزارتخانه هاي مختلف ارائه شود كه طي آنها به نحوي نهادهاي دولتي براي خريد آثار هنري بيايند. در هر صورت ما از طرق مختلف در حال دامن زدن هستيم تا بتوانيم همزمان با برنامه ريزي هايي كه براي اكسپوها هست نوعي زمينه خريد آثار را هم به وجود بياوريم.
+
¦فارغ از بحث اكسپوها در بحث اقتصادي،مورد فروش آثار هنري در خارج از كشور است. چون خود شما در حوزه اقتصاد فرهنگ فعال هستيد سوال من اين است كه به نظر شما ما مي توانيم به كالاهاي هنري به عنوان يك كالاي صادراتي كه صرفه اقتصادي خوبي دارد نگاه كنيم؟
به نظر من در عرصه فرهنگ و هنر توليدات زيادي داريم كه براي خارج از ايران جذابيت دارد چرا كه در دنياي غرب و شرق دور جلوه هاي ناشناخته اي از فرهنگ ما را دنبال كردند و به دنبال اين هستند كه از طريق ارتباط با هنر به اين جلوه هاي ناشناخته دست پيدا كنند. هر هنري كه بتواند با فرهنگ ما نزديك باشد در خارج از مرزهاي ايران طرفدار دارد.از ميان تئاترهايي كه از سوي ايران به ساير كشورها مي رود،آن آثاري كه مفهوم خودي را در نمايش ها به تصوير مي كشد مورد توجه قرار مي گيرد يا در مورد فيلم ها آن دسته از فيلم هايي كه بخشي از فرهنگ ايراني را نشان مي دهد مورد توجه قرار مي گيرد يا در بخش موسيقي آثار سنتي ايران كه اجرا مي شود بينندگان زيادي دارد كه بليت مي خرند تا كار را ببينند. به اين اعتبار ما مي توانيم آثار هنري مان را بررسي كنيم و براي آنها جايگاه اقتصادي قائل شويم. فقط بحث اقتصادي مهمي كه در اين ميان مي ماند و اين نگاه را در اقتصاد هنر به وجود نياورده است، بحث ماركتينگ و بازار يابي است. ما اگر بازار هدفمان را شناسايي و خودمان را خوب عرضه كنيم، مي توانيم اميدوار باشيم كه بازار اقتصادي هنرمان را فعال كرده ايم. اين احتياج به كار كارشناسي و پژوهش هاي تخصصي دارد. اين انتظار از يك هنرمند نيست كه بيايد و در عرصه اقتصادي هم وارد عرصه هنر شود. هنرمند كارش اين است اثري را خلق كند. بعد از آن متخصصان بازاريابي و بحث هاي اقتصادي وارد شوند و اثر هنري را به دست اهلش برسانند اگر آثار هنري خوب تبليغ و عرضه شود اين ظرفيت در هنر ايران وجود دارد. نمونه اش هم شواهد عيني است كه در برخي از هنرهاست و نشان مي دهد كه بحث توجه و صاحب بازار بودن آثار هنري تصادفي نيست. مهم تر از همه اينكه ما در حيطه فرهنگ خودمان بحث هاي اقتصادي را وارد كنيم و اقتصاد فرهنگ را نه يك مقوله جداي ديگر بحث هاي اقتصادي بدانيم. اقتصاد اين روزه با فرهنگ عجين شده است اگر در فرهنگ بحث هاي فرهنگي نكنيم بايد فرهنگ را در قالب ميراث فرهنگي ببينيم و در موزه ها به دنبال آن باشيم. در صورتي كه امروزه در عرصه فرهنگ چنين اتفاقي نمي افتد و بحث موزه اي فرهنگ تعريف جدايي دارد. آن بحث سيال و پوياي فرهنگ كه در بستر اقتصاد حركت مي كند جايگاه ديگري دارد. همان جور كه ما در بسياري از عرصه هاي هنري واژه صنعت را داريم، نشان مي دهد هنر در برخي از بخش ها به بعضي از بخش هاي اقتصادي خودش را نزديك كرده است.
+
¦در حوزه هنرهاي تجسمي چه طور؟
اين سوال از اين لحاظ است كه در مقايسه ميان حوزه تجسمي و ساير هنرهايي كه در حوزه معاونت هنري هستند به لحاظ بودجه اي شايد بودجه كمتري داشته باشد اما هيچ گاه شكوه اي از اين بخش بابت كمبود بودجه مگر در شرايط خاص ديده نمي شود. يك جور خودكفايي در اين هنر وجود دارد. مي شود به اين فكر كرد تجسمي همانند سينما مي تواند به نوعي به خودكفايي برسد كه اين به شكل بالقوه وجود دارد. اينكه مي گوييد بودجه تجسمي كمتر از ساير بخش ها ست اين نكته است كه در ذهن برنامه ريزان اين موضوع بوده است كه در حوزه نمايش و موسيقي بايد حمايت از توليد شود اما در بخش تجسمي اين گونه نيست. هر اثري كه توليد شود مي تواند به بازار عرصه شود اما در عمل بستر مناسب براي آن ايجاد نشده است. درست است يك تابلو يك اثر هنري مي شود كه به فروش مي رسد اما انتظار اين است كه زمينه هايش فراهم شود اما اين اتفاق نمي افتد. الان بسياري از هنرمندان هستند كه آثارشان را در انباري نگهداري مي كنند و نگهداري آثار برايشان مشكل ايجاد كرده است. اين وظيفه هنرمند نيست كه براي آثارش مشتري پيدا كند. بنابراين درست است كه ما در عرصه تجسمي مولفه هاي اقتصادي را كاملاًداريم اما بسترسازي و حمايت و هدايت را هم داريم ولي به عنوان مكان هايي كه بيشتر در عرصه كلان دولتي بايد به آنها نگاه شود و سوق دادن بخش دولتي به سمت اينكه در بخش اقتصاد هنر حضور پيدا كند.
+
¦فعال كردن شوراي خريد آثار هم به همين دليل بوده است؟
اين هم در همان راستاست كه بتوانند به صورت نظام مند با بودجه اندكي كه در دست دفتر هنرهاي تجسمي وجود دارد آثار هنري خريداري شود و به يك عده خاص محدود نشود و كل هنرمندان كشور بتوانند از اين محل استفاده كنند. يك شورايي به وجود آمده كه همه درخواست ها وارد اين شورا شود و نگاه ملي همچنين در نظر گرفتن همه هنرمندان است و اينكه بخش هاي خاصي از اين بودجه براي هنرمندان استفاده شود.
+
¦چقدر تلاش شده كه اين شورا گزينشي عمل نكند؟
از اين شورا خواسته شده تا آيين نامه اي را تدوين كند كه طي آن چگونگي خريد آثار مورد توجه قرار گيرد. اين آيين نامه به نحوي است كه خريد آثار متوجه جريانات و افراد خاص نشود. به شكل شفاف هم هر ساله اعلام شود كه چه تابلوهايي از چه افرادي خريداري شده است.
دوشنبه 4 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 155]