جنگ در اوسيتياي جنوبي : علل ، ابعاد و پيامدها

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: جنگ در اوسيتياي جنوبي : علل ، ابعاد و پيامدها
تهران / واحد مركزي خبر / سياسي 1387/05/19

تحريريه تخصصي آسيا
نويسنده : احمد كاظمي

حمله ارتش گرجستان به منطقه جدايي طلب اوسيتياي جنوبي كه در سال 1991 از گرجستان اعلام استقلال كرده ، سرآغاز بحران جديد در منطقه قفقاز شده است.
جمعيت اوستياي جنوبي طبق اعلام مركز آمار دولتي گرجستان در سال 2007 حدود
هفتاد هزار نفر بوده ‌است كه از اين تعداد 45 هزار نفر اوستيايي ، هفده هزار پانصد نفر گرجي و حدود هشت هزار نفر بقيه روس و ارمني هستند .
در سال 2007 هفتاد در صد از ساكنان اوستيايي جنوبي تابعيت روسي دريافت كرده اند .
ادوارد كوكايتي رييس جمهور خود خوانده اين منطقه نيز تابعيت روسي و اوستيايي دارد .
مساحت اين منطقه 3،900 كيلومتر مربع و مركز آن شهر تسخينوالي است.
بيشتر مردم اوستياي جنوبي مسيحي و گروه قابل ملاحظه‌اي از آنان مسلمان هستند.
گرجستان كه طي هفته هاي اخير رزمايش هاي گسترده اي با مشاركت امريكا در نزديكي خطوط تماس با مناطق جدايي طلب آبخازيا و اوسيتياي جنوبي انجام داده بود، سرانجام از بامداد جمعه نيروهاي خود را به سوي تسخينوالي مركز اوسيتياي جنوبي گسيل داشت و توانست به سرعت مركز اين منطقه را به كنترل خود درآورد .
اين موضوع به شدت واكنش روسيه را بدنبال داشته است .
لازم به ذكر بيش از هزار صلحبان روسي از سال 1993 در اين منطقه مستقر هستند .
كشته شدن دوازده نفر از صبلح بان روسيه توسط نظاميان گرجي اين بهانه را به روسها داد كه با عنوان كردن لزوم حمايت از اتباع روسي و صلح بانان اين كشور ضمن گسيل تانكهاي خود به اوسيتياي جنوبي و عقب راندن ارتش گرجستان ، بسياري از پايگاههاي گرجستان را در سراسر اين كشور بمباران كند .
مجموع اين تحولات بار ديگر تنش ميان روسيه و گرجستان كه تابعي از رقابت هاي روسيه با امريكا و غرب است را نشان مي دهد .
به جرات مي توان گفت مناسبات روسيه و گرجستان بعد از فروپاشي شوروي اغلب بعلت سياست غربگرايي تفليس مطلوب نبوده است. چه در دوره رياست جمهوري كوتاه زوياد گامسا خورديا اولين رئيس جمهوري گرجستان(1991-93) و چه در دوره رياست جمهوري ده ساله ادوارد شوارد نادزه (1993-2003) تنش جوهره غالب در مناسات دو كشور همسايه گرجستان و روسيه بوده است. اتهام روسيه مبني بر حمايت گرجستان از شورشيان چچني و پناه دادن به آنها در دره پانكيسي ، اتهام گرجستان به روسيه مبني بر حمايت از جدايي طلبان آبخازيا ، اخراج مرزبانان روسي از گرجستان در سال 1998 ، تلاش گرجستان براي اخراج نيروهاي حافظ صلح روسيه، اقدام تفليس در نظامي كردن پيمان گوام و خروج از پيمان امنيت دسته جمعي در سال 1999 تنها بخشي از اختلافات روسيه و گرجستان را تشكيل مي دهد كه عمده اين تنش ها ريشه در ناتوگرايي گرجستان و بدبيني مسكو به تفليس دارد.
وقوع انقلاب مخملي در گرجستان در 22 نوامبر سال 2003 نه تنها آغازگر دوره تنش زدايي در مناسبات روسيه و گرجستان نبود بلكه همانگونه كه تحولات كنوني نشان مي دهد آغاز دوره تشديد تنش در مناسبات دو كشور است .
البته با توجه به اقدام روسيه در عمل به تعهدات 1999 خود در اجلاس سران سازمان امنيت و همكاري اروپا در استانبول مبني بر تخليه پايگاهاي باتومي ، گودائوتا، وازياني و سوخومي انتظار مي رفت كه بهبود محسوسي در مناسبات گرجسان و روسيه ديده شود . اما بطور مشخص دو عامل باعث ايجاد و تشديد زنجيره تنش در مناسبات روسيه و گرجستان بعد از انقلاب رنگين و نهايتا جنگ در اوسيتياي جنوبي شده است.
اول اينكه به دنبال اقدام امريكا و برخي از كشورهاي غربي در حمايت از اعلام استقلال يكجانبه كوزوو، مسكو نيز در اقدامي تلافي جويانه حمايت هاي آشكار و نهان خود را از آبخازيا و اوستياي جنوبي (مناطق جدايي طلب گرجستان) را علني ساخت.
ولاديمير پوتين رئيس جمهوري وقت روسيه در 16 آوريل فرمان مناسبات غير رسمي با آبخازيا را صادر كرد . مقامات تفليس اين موضوع را به عنوان گامي براي انضمام اين منطقه به روسيه ارزيابي و بشدت به آن را اعتراض كردند. چرا كه دولت ساكاشويلي براي كاهش انتقاد افكار عمومي بدنبال احياي تماميت ارضي گرجستان است .
دوم اينكه بر خلاف دوران ادوارد شوارد نادزه كه وي گاه بر عضويت در ناتو، گاه بر سياست بيطرفي و گاه حتي بر همگرايي راهبردي با روسيه تاكيد مي كرد ، ميخائيل ساكاشويلي رهبر جوان انقلاب رنگي گرجستان قاطعانه بر عضويت در ناتو تاكيد دارد و رسماً در اين خصوص درخواست داده است. جالب اينكه در هر دو عامل نقش دخالت امريكا انكار ناپذير است. چنانچه سفر اخيرا كاندوليزا رايس وزير امورخارجه امريكا به گرجستان نشان داد واشنگتن سياست تشويق تفليس به تنش با روسيه را دنبال مي كند .
سفر رايس به تفليس هر چند سفري كوتاه بود اما با اهداف متعدد و دراز مدت صورت گرفت . رايس در تفليس تاكيد كرد براي نشان دادن حمايت قاطع دولت آمريكا از تماميت ارضي گرجستان به تفليس سفر كرده و قول كمك به گرجستان براي عضويت در ناتو را به مقامات گرجي داد.
امريكا بويژه پس از سفر مي 2005 جرج بوش به گرجستان و تاكيد وي بر عضويت تفليس در ناتو، سياست ايجاد بحران در مناسبات روسيه و گرجستان را در دستور كار قرار داده است. به عقيده برخي از محافل گرجي اين كشور بعد از انقلاب مخملي سال 2003 به مستمعره جديد آمريكا تبديل شده است و نمود آن افزايش حضور نظامي امريكا در گرجستان و خدمت صدها سرباز گرجي به اهداف اشغالگران امريكايي در عراق و افغانستان است. گرجستان از موقعيت استراتژيكي در قفقاز برخوردار است چه اينكه به عنوان دروازه ورود به قفقاز از سمت اروپا محسوب مي شود و بعنوان دالان انتقال انرژي منطقه به غرب اهميت مضاعفي براي امريكا پيدا كرده است. اما مهمترين دليل اين اهميت همسايگي آن با روسيه و داشتن مسايل بغرنج در مناسبات با روسيه كه غرب مي تواند از آنها به نفع خود بهره برداري كند ،است .هدف امريكا بيرون راندن كامل روسيه از گرجستان است . چنانچه امريكا حاضر شد براي تخليه چهار پايگاه نظامي روسيه در گرجستان كمك مالي در اختيار تفليس قرار دهد . در حال حاضر نيز امريكا تلاش دارد براي فشار به روسيه، گرجستان را به جولانگاه برخورد با اين كشور تبديل كند .
در اين راستا امريكا با تشويق گرجستان به تنش با روسيه و حتي تشويق تفليس به حمله به اوسيتياي جنوبي و آبخازيا تلاش دارد شرايط بحراني ايجاد كرده و از يك سو بتواند به عنوان درخواست جامعه جهاني، نيروهاي غربي را بجاي نيروهاي حافظ صلح روسيه در گرجستان مستقر سازد و از سوي ديگر حمايت همه كشورهاي غربي را براي عضويت گرجستان در ناتو بدست آورد . بي شك چنين روندي براي روسيه قابل قبول نيست . در چنين شرايطي نيز روسيه سياست حمايت راهبردي از اوسيتياي جنوبي و آبخازيا را در پيش گرفته است . چه اينكه حداقل در صورت نفوذ چشمگير روسيه در آبخازيا و اوسيتياي جنوبي و در شرايط عضويت گرجستان در ناتو و در نتيجه حضور همه جانبه امربكا در اين كشور ، اين مناطق بعنوان حايل ميان روسيه و گرجستان غربگرا خواهند بود. از اينرو بدنبال حمله گرجستان به اوسيتياي جنوبي،شوراي امنيت ملي روسيه در صدور فرمان حمايت از اوسيتياي جنوبي ترديد بخود راه نداد و مسكو نه تنها با سركوب نظاميان گرجي در اوستياي جنوبي بلكه با بمباران پايگاههاي گرجستان در بندر پوتي ، تفليس ،مارنئولي و وازياني عزم خود را براي حضور در اوستياي جنوبي و آبخازيا به رخ غرب كشيد و در واقع پاسخ عملي به حمايت غرب ازاستقلال يكجانبه كوزوو داد.
با توجه به نبود حمايت عملي امريكا و ناتو از تفليس بنظر مي رسد در اين روند تنها بازنده آقاي ساكاشويلي است كه بر خلاف نظر اكثريت مردم گرجستان روي حمايت غرب حساب ويژه اي باز كرده بود. حال آنكه امريكا و ناتو اعلام كردند كه در اين مناقشه دخالت نخواهند كرد و اساسا با توجه به اهميت ژئوپلتيك منطقه هر گونه دخالت به نفع غرب تمام نخواهد شد .
بدين ترتيب دورنماي تحولات گرجستان همچنان تنش آلود بنظر مي رسد و در اين روند طبيعتاً مردم گرجستان نفعي نخواهند برد . مردم گرجستان معتقدند سياست طرد روسيه و تبعيت بي چون چرا از امريكا به احياي تماميت ارضي اين كشور كمك نخواهد كرد.
نتايج انتخابات رياست جمهوري گرجستان در پنجم ژانويه 2008 كه 40 درصد افت محبوبيت ساكاشويلي در مقايسه با انتخابات قبلي (سال 2003) را نشان مي داد، اين درخواست مردم گرجستان را نشان داد كه آنها خواهان سياست مستقل و متعادل كشورشان در قبال روسيه و امريكا هستند.
250 /257
شنبه 19 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 88]