سياسي ترين تريبون ديني

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: سياسي ترين تريبون ديني
گروه سياسي، فرنوش اميرشاهي؛ «مساله روز انتخابات مجلس خبرگان است.... من معتقدم كه بايد در اين مجلس همه گروه ها راه پيدا كنند. اين مكتب ما است. درس ما است كه حرف حساب را بشنويم. اين وسيله كمال انسان است كه حرف مخالف هم شنيده شود و بهترين آن پياده شود. در مجلس ما هم مخالفان بايد بيايند و اگر نيامدند بايد دعوتشان كنيم.» هزاران نفر از مردمي كه پيش از ظهر روز جمعه پنج مرداد سال 1358 در محوطه دانشگاه تهران جمع شده بودند، اين سخنان را از زبان آيت الله سيدمحمود طالقاني، اولين خطيب نماز جمعه پس از پيروزي انقلاب اسلامي شنيدند كه سخنانش بيش از آنكه مذهبي باشد، رنگ سياسي و اجتماعي داشت. آيت الله طالقاني به حكم امام خميني(ره) موظف شد نماز عبادي- سياسي جمعه را بنيان نهد و خود به عنوان خطيب، اولين نماز را برپا دارد.

آن گونه كه روزنامه كيهان از اين مراسم گزارش كرده است، پنجم فروردين سال 58، جمع زيادي از اقشار مختلف مردمي كه تا پيش از آن چندان با نحوه اقامه نماز جمعه آشنا نبودند، خود را به دانشگاه تهران رساندند تا پاي صحبت هاي اولين خطيب نماز جمعه بنشينند. از ويژگي هاي برجسته اين نماز، حضور جريان هاي مختلف سياسي اوايل انقلاب بود كه در حاشيه نماز جمعه با برپايي چادرهاي مختلف به تبليغ گروه هاي متبوع خود پرداختند.آيت الله طالقاني نيز در خطبه اول، فلسفه اقامه نماز جمعه را تشريح كرد و آنگاه به مسائل سياسي روز پرداخت. او با تاكيد بر اينكه صف نماز جمعه، صف توحيدي، عبادت و جهاد است، گفت؛ «دشمن ها دسيسه كنند. اگر چند روزي هم موفق شوند همان طور كه 14 قرن تعطيل نشد، نمي شود. همين دسيسه هاي احمقانه در اطراف كشور ما چه مي كند؟ چرا برادركشي راه مي اندازند؟ چه مي خواهند؟ براي اينكه اين صف را متلاشي كند... استعمار بيايد و قشون خود را بياورد، حالا اگر از پشت پرده مي آيد آشكار بيايد. يا همه ما بايد بميريم يا استعمار را در همه دنيا دفن خواهيم كرد. اگر به جاي خود ننشستند من پيرمرد، من ضعيف، مسلسل به دست مي گيرم، پشت تانك مي نشينم، امام خميني هم خواهد كرد. امام خميني هم پشت تانك مي نشيند. حتي بچه هاي كوچك ما از زن و مرد مي جنگند. چرا اخلال مي كنيد.»آيت الله طالقاني نخستين نماز جمعه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي را با تاكيد بيشتر بر مسائل آن زمان به نسبت بعد مذهبي نماز جمعه برپا كرد. اين مراسم بلافاصله به يكي از مهم ترين تجمع هاي هفتگي تبديل شد و حتي درگذشت ناگهاني آيت الله طالقاني در 19 شهريور همان سال از اهميت آن نكاست. نماز جمعه خيلي زود به تريبوني تبديل شد تا در كنار طرح مباحث فردي و عبادي و آموزش تقواي الهي، مسائل روز كشور مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد. اين بعد به ويژه در دهه اول انقلاب و در بحبوحه جنگ نمود بيشتري داشت و ائمه جمعه به صورت هفتگي مسائل داخلي و خارجي را ارزيابي مي كردند و مردم را در جريان امور قرار مي دادند.اما با پايان جنگ، فصل ديگري در برپايي نمازهاي جمعه آغاز شد.در اين ايام اهميت نماز جمعه و نيز «امامان جمعه» با وجود محدودتر شدن دامنه تصميم گيري هاي سياسي آنان دوچندان بود. چون تريبون نماز جمعه فرصتي بود تا مسائل مهم كشور و موضع گيري مسوولان نظام در قبال موضوعات مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي و... به اطلاع عموم مردم برسد و البته در برهه هاي حساس بازتاب بين المللي پيدا كند.با چنين تحليلي، اهميت مسووليت سياسي امامان جمعه در كنار بار مذهبي مراسم نمازهاي جمعه دو چندان مي شود.

اين رويكرد اما پس از دوم خرداد 76، با نارضايتي هايي توام شد؛ چرا كه برخي از تريبون هاي نماز جمعه پس از شكل گيري جبهه اصلاحات صحنه موضع گيري هاي انتقادي عليه اصلاح طلبان شد، تا آنجا كه فعالان سياسي و بعضي روحانيون نيز به اين روند انتقاد كردند. آنها نسبت به انتخاب امامان جمعه و برخي اظهارات آنان معترض بودند. ائمه جمعه - به جز امامان جمعه مراكز استان ها - توسط شوراي سياستگذاري ائمه جمعه انتخاب مي شوند و سياست هاي كلي نمازهاي جمعه و سازماندهي آن نيز از سوي همين شورا تعيين مي شود. براين اساس اكثر ائمه جمعه نزديك به جناح محافظه كار هستند و چهره هاي صاحب نام اصلاح طلب در ميان آنها جايي ندارند. حتي «سيدمحمد خاتمي» تنها رئيس جمهور روحاني است كه هيچ گاه پشت تريبون نماز جمعه - چه به عنوان خطيب و چه در قالب سخنران پيش از خطبه ها - قرار نگرفت. در مقابل «علي جنتي» دبير شوراي نگهبان، محمد يزدي رئيس سابق قوه قضائيه، سيداحمد خاتمي سخنگوي جامعه مدرسين حوزه علميه قم و تعداد ديگري از ساير مسوولان قواي كشور به كرات از تريبون نماز جمعه سخنراني كرده و سياست هاي دولت اصلاحات را مورد انتقاد قرار داده اند. اين موضوع سبب شد كه «سيدمحمد خاتمي» در ديدار با مسوولان ستاد نماز جمعه تهران به گلايه بگويد؛ «نماز جمعه آينه حكومت اسلامي و امام جمعه سخنگوي حكومت اسلامي است. نماز جمعه كاركرد يك حزب را ندارد، بلكه متعلق به كل جامعه است و بايد مصالح عام جامعه اسلامي در آن مورد توجه قرار گيرد.» اظهارات وي واكنشي بود به سخناني كه گاه از تريبون نمازجمعه مطرح مي شد و عملكرد اصلاح طلبان و حاميان آنان را مورد شماتت قرار مي داد. البته مسوولان شوراي سياستگذاري ائمه جمعه هر نوع عملكرد جناحي و حزبي در تريبون نماز جمعه را با قدرت رد مي كنند و تاكيد دارند كه سياستگذاري هاي نماز جمعه عمومي و كلي است. با اين حال تريبون هاي نماز جمعه هر هفته به عنوان يك خاستگاه قابل توجه در كشور، برگزار مي شود و برخي از سخنرانان آن فراتر از ارزيابي و تحليل مسائل جاري روز و اعلام مواضع نظام درباره آنها، مخالفان سياسي خود را هدف قرار مي دهند. اين روندي است كه در دو دهه اخير با تنوع گروه هاي سياسي قوت گرفت. از پنج مرداد سال 58 تاكنون بيش از 1500 نماز جمعه در تهران برگزار شده و همچنان جايگاه تاثيرگذار خود را حفظ كرده است. با بررسي محتواي سخنان خطيب هاي نماز جمعه تهران اگر به اين نتيجه برسيم كه اين تريبون، سياسي ترين تريبون ديني كشور است، چندان غير واقعي نخواهد بود. شايد از همين رو باشد كه مسعود مرادي رئيس ستاد نماز جمعه تهران در خطبه هاي نماز جمعه، اين مراسم را چنين توصيف كرد؛ «نماز جمعه نشانه سياسي بودن دين و ديني بودن سياست است.»
شنبه 5 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 123]