نقش رقباي ايران در بازار «گاز»

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: نقش رقباي ايران در بازار «گاز»
حجت الله كريمي: بررسي نقش رقباي ايران در بازار LNG تا سال 2020 م نگارش مريم ربيع گيلاني استاد راهنما: جناب آقاي دكتر حميد ابريشمي استاد مشاور: جناب آقاي دكتر حجت الله غنيمي فرد

پايان نامه براي دريافت درجه كارشناسي ارشد در رشته اقتصاد انرژي گرايش بازاريابي. دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران مجموع ذخاير گاز شناخته شده در جهان در سال 2002م، 5/5501 تريليون فوت مكعب تخمين زده شده است. در اين ميان روسيه 30 درصد، ايران 15 درصد و قطر با حدود 10 درصد از ذخاير عمده گاز طبيعي جهان را دارا بوده و رتبه هاي اول تا سوم دنيا را از آن خود كرده اند. اين در حالي است كه در زمينه توليد روسيه كماكان رتبه اول را دارد و ايران به مقام هشتم بسنده كرده است. آمريكا، كانادا، انگلستان، الجزاير، اندونزي و هلند نيز در رده هاي دوم تا هفتم قرار دارند.با توجه به اينكه ايران يكي از كشورهايي است كه از نظر ذخاير گازي و نفتي جزء كشورهاي مطرح دنيا محسوب مي شود اما تنها در زمينه صادرات نفتي نقش نسبتاً موثري ايفا مي كند، اين در حالي است كه ذخاير گازي ايران به مراتب عمر طولاني تري دارند. متاسفانه ايران يكي از كشورهايي است كه وابستگي شديدي به درآمدهاي نفتي خود دارد،براي رهايي از اين وابستگي ها لازم است زمينه هاي مختلف ديگري براي صادرات و كسب درآمد مورد بررسي قرار گيرند.با توجه به آماري كه ذكر شد و با توجه به نيازهاي جهاني صنعت گاز قابليت سرمايه گذاري جهت نيل به اين مقصود را داراست. صادرات گاز به دو روش خط لوله و تانكرهاي حمل كننده گاز طبيعي مايع صورت مي گيرد. روش اول يعني استفاده از خطوط لوله انتقال گاز در مسافت هاي بيش از سه هزار كيلومتر به دلايلي چون افت فشار و ... توجيه اقتصادي ندارد.براي بهره گيري از روش دوم يعني حمل با تانكرهاي گاز با توجه به هزينه بسيار بالاي تاسيسات مربوط به آن احتياج به مطالعات دقيقي است و امكان ريسك آن بسيار بالاست. با توجه به اين مساله خانم زهرا ربيع گيلاني در پايان نامه كارشناسي ارشد خود به بررسي جايگاه ايران و نقش آن به عنوان يك صادركننده گاز در جهان پرداخته است تا اگر نتيجه كار مثبت بود زيرساخت هاي پرهزينه صادرات گاز از طريق دريايي و با استفاده از تانكرهاي حامل گاز فراهم آيد.فرضيه اي كه ربيع گيلاني مطرح كرده اين است كه: «وجود رقبا در بازار گاز طبيعي مايع نمي تواند باعث عدم نياز بازار به گاز طبيعي مايع ايران شود.» پس از ارائه فرضيه به بررسي اين موضوع در پنج فصل به شرح زير پرداخته است: فصل اول شامل كليات تحقيق از قبيل توضيح فرضيه، اهداف كلي تحقيق، مطالعات انجام شده در اين زمينه و ... مي شود. در فصل دوم به تاريخچه گاز طبيعي مايع (LNG)، فرآيند استحصال و روند تجارت آن در سال هاي اخير پرداخته شده است. در فصل سوم بازار LNG آسيا واردكنندگان و صادركنندگان LNG چه درحال حاضر و چه آنهايي كه در آينده در اين بازار مشغول فعاليت خواهند شد معرفي شده اند. در بين واردكنندگان LNG در آسيا، ژاپن بزرگ ترين مصرف كننده درجهان در مقام اول قرار دارد كه به علت دوري از ايران وجود رقبايي همچون اندونزي و مالزي كه از نظر مسافت بر ايران ارجحيت دارند را قوي تر جلوه مي دهد. همچنين قطر را مي توان از رقباي مهم ايران در خاورميانه برشمرد كه از نظر ذخاير گازي و شرايط جغرافيايي بسيار شبيه ايران است و اين برتري را دارد كه تجربه طولاني تري در زمينه صادرات LNG داشته و در واقع تمام صادرات گاز اين كشور به صورت گاز طبيعي مايع شده صورت مي گيرد.همچنين در اين فصل به كشورهاي هند و چين كه به عنوان كشورهاي واردكننده نوظهور مي توانند نقش مهمي در اين زمينه ايفا كنند، اشاره شده است. البته اين مطلب نيز مورد توجه قرار گرفته است كه وجود سوخت هايي همچون زغال سنگ كه ذخيره اول اين كشورها محسوب مي شود،رقابت را براي ورود LNG كمي سخت خواهند كرد. همچنين اين كشورها از نظر قيمتي نسبت به كشورهاي ديگر آسيايي مخصوصاً ژاپن خواستار قيمت هاي بسيار پايين تري هستند كه شايد براي ايران كه درصدد تاسيس تجهيزات صادرات LNG است و با توجه به تحريم آمريكا در استفاده از فناوري APCI قيمت هاي پيشنهادي اين كشورها به صرفه نباشد و نتوان روي آنها به عنوان مشتريان دائمي حساب كرد. در نتيجه براي همكاري با كشورهاي چين و هند احتياج به دقت بيشتري دارد. در فصل چهارم به معرفي بازار اروپا به عنوان متقاضي گاز طبيعي مايع و آفريقا به عنوان صادركننده گاز طبيعي پرداخته شده است. در اين فصل از روش هاي اقتصادسنجي (با استفاده از نرم افزار Eviews) بهره گرفته شده است. از جمله كشورهاي واردكننده LNG اروپا به فرانسه، اسپانيا و ايتاليا اشاره شده است. در بازار اروپا كشورهاي آفريقايي صادرات LNG را در دست گرفته اند و كشورهايي مانند الجزاير و نيجريه سابقه طولاني در زمينه صادرات اين نوع انرژي دارند. همچنين از قاره آمريكا كشور ترينيداد وتوباگو كه از تازه واردان اين صنعت محسوب مي شود جزء صادركنندگان LNG به اروپا مورد بررسي قرار گرفته است. در قسمت آماري و اقتصادسنجي اين فصل صادرات و واردات در بازار اروپا در سال هاي 2001- 1985 م سري هاي زماني اين پژوهش را تشكيل داده اندكه با بررسي آنها از نظر مانايي به كمك آزمون ديكي فولر تعميم يافته (ADF) قدر مطلق به دست آمده از اين آزمون بزرگ تر از قدر مطلق مقادير بحراني است و به همين دليل مانا تشخيص داده مي شوند و بعد از آن به كمك روش باكس - جانكينز (ARMA) مدل اين دو سري زماني تخمين زده شده و مي توان از روي اين مدل تا سال 2020 عرضه و تقاضا را پيش بيني كرد. در اين مرحله مي توان عرضه و تقاضاي به دست آمده را با هم مقايسه كرد.نتيجه گيري از اين بخش اين مساله را نشان مي دهد كه تقاضاي بازار اروپا با توجه به شرايط موجود و پيش بيني براساس آن (وجود رقباي سابقه دار و جاافتاده اي چون الجزاير در صادرات LNG) در حدي نيست كه مازاد تقاضايي ايجاد كند تا ايران شانسي براي ورود به اين بازار داشته باشد. شواهد نشان مي دهد گاز طبيعي مايع راه خود را براي ورود به بازار گاز اروپا هموار مي كند پس مي توان نتيجه گرفت تا سال 2010 گاز طبيعي مايع مي تواند حدود 15 درصد از كل تقاضاي اروپا را تامين كند و همزمان با آن ابزاري مناسب جهت برقراري توازن عرضه و تقاضا باشد. با توجه به تحريم ايران در استفاده از فناوري GRASSROOT به جاي APCI كه بسيار ارزان تر است، كار ايران براي ورود به بازار گاز طبيعي مايع كمي مشكل تر شده است. مطابق آخرين برآوردهاي شركت نفت و گاز پارس به عنوان مجري توسعه ميادين پارس جنوبي و شمالي، توسعه فازهاي 11، 12 و 13 ميدان گازي به منظور تامين گاز ترش براي توليد سالانه 27 ميليون تن گاز طبيعي مايع پيش بيني مي شود.شايان ذكر است كه در بخش هاي بازاريابي نيز فعاليت هايي صورت گرفته ولي بايد اذعان كرد وضعيت تقاضا در بازارهاي گاز طبيعي مايع هم اكنون دوره ركود خود را طي مي كند. از سال 2002 تاكنون به دليل شرايط ويژه بازار مصرف از جمله فصلي بودن، گرماي هوا و نوسانات قيمت نفت خام، در بازارهاي گاز طبيعي مايع، مازاد عرضه وجود دارد و همين مساله باعث ايجاد يك انحصار از طرف خريداران گاز طبيعي مايع شده است. به اين ترتيب اغلب تقاضاكنندگان بزرگ از جمله ژاپن و كره جنوبي خواستار انعطاف پذيري بالا در خريد گاز طبيعي مايع هستند. عمده شرايط مورد درخواست اين قبيل مصرف كنندگان كاهش قيمت هاي فروش و تعديل فرمول قيمت گذاري و كاهش طول قرارداد از بلندمدت به كوتاه مدت است. در عين حال بازار اروپا كه بازاري پررونق است نيز مورد ارزيابي قرار گرفته كه به دليل موج آزادسازي در اين قاره، قيمت ها در حال كاهش است. محدوديت هايي كه براي گاز طبيعي مايع در كشور وجود دارد را مي توان در موارد زير خلاصه كرد: - سرمايه گذاري بالا - فاينانس پروژه - استفاده از فناوري غيرآمريكايي و شكست تحريم - محدوديت هاي بازار LNG و مشكل ايجاد تعهد خريد LNG براي مصرف كنندگان، ارتباط تنگاتنگ صنعت گاز با صنايع مختلف و نقش اساسي آن در تامين انرژي موردنياز دنياي كنوني و عنوان دومين دارنده ذخاير شناخته شده گاز طبيعي براي ايران راهي جز سرمايه گذاري اصولي و اساسي و اقتصادي را براي دست اندركاران اقتصاد ايران در حوزه باقي نمي گذارد لذا ربيع گيلاني در پايان رساله خود راهكارهاي اجرايي جهت نيل به اين مقصود را ارائه كرده است. - راهكارهاي اجرايي كاري كه ايران مي تواند انجام دهد اين است كه به دليل اينكه تمام كشورهاي واردكننده خاور دور از جمله كره جنوبي و ژاپن تمايل در سرمايه گذاري روي پروژه هاي نفت و گاز دارند، ايران مي تواند براي تامين مالي اين پروژه ها از اين كشورها كمك گيرد و در عوض يا اين كشورها را در اين پروژه ها سهيم كند مانند پروژه راس گاز قطر يا طبق توافقنامه هايي صادرات گاز به اين كشورها را تضمين كند و اين راه حل يكي از مناسب ترين راه حل ها براي نفوذ به اين بازارهاست كه به دليل منابع غني گاز در ايران، پايين بودن هزينه توليد گاز و تجربه اي كه ايران در زمينه گاز در چند سال اخير پيدا كرده است مطمئناً ايران به كشوري مثل قطر يا عمان ترجيح داده خواهد شد. با توجه به شرايط و خواست مشتريان، ايران قطعاً مي تواند با تسهيلاتي كه براي مشتريان ايجاد مي كند راه خود را در اين صنعت باز كرده و از اين ذخاير عظيم گازي كه داراست به نحو بهتري استفاده كند و زمينه را براي رهايي از وابستگي شديدي كه به منابع نفتي دارد، آماده كند. [email protected]
شنبه 5 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 3651]