مفهوم صحيح شفاعت و شرايط تحقق آن

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: برخي بر اين اعتقاد نادرست پافشاري مي كنند كه معصومين (عليهم السلام) شفاعت پيروانشان را برعهده خواهند گرفت هر چند كه غرق گناه باشند و اين امر تا حدودي الهام گرفته از مسيحيت تحريف شده است كه معتقدند عيسي (عليه السلام) كشته شد تا گناهان پيروانش بخشيده شود. از اين رو تبيين مفوم صحيح شفاعت و ابعاد و شرايط آن براي جلوگيري از انحرافات عقيدتي و در افتادن به دام خرافات امري ضروري است. شفاعت اولياي الهي در روز قيامت، متوقف بر شرايطي است كه در همين دنيا بايد آن شرايط را به دست آورد. در آيات و روايات، براي هيچ فرد يا گروهي، تضمين نشده است كه حتماً مورد شفاعت قرار مي گيرند؛ بلكه صفات و ويژگي هاي كلي كساني كه از اين نعمت بهره مند و يا محرومند، بيان شده است. بر اساس آيات و روايات، شرايط شمول شفاعت نسبت به بنده گنه كار، عبارتند از: 1. رضايت خداوند شفيعان، واسطه فيض خدا هستند و به همين جهت، شرط اصلي و اساسي شفاعت، اين است كه مورد رضايت و پسند خداوند باشد. شفيعان، كساني هستند كه خداوند، آنان را براي اين كار پسنديده و به آنان اجازه شفاعت داده است. قرآن كريم مي فرمايد: در آن روز، شفاعت كسي سودمند نيست؛ مگر آن كسي كه خداي رحمان به او اجازه دهد. (طه، آيه 109.) از سوي ديگر شفاعت شوندگان نيز بايد مورد رضايت و پسند خداوند باشند؛ يعني شفاعت در حق كساني موءثر خواهد شد كه در دنيا در مسير اطاعت، بندگي و رضايت خداوند قرار داشته باشند. قرآن كريم مي فرمايد: و شفيعان، شفاعت نمي كنند، مگر براي كسي كه مورد رضايت و پسند خداوند باشد.‌(انبياء، آيه 28) در حقيقت، شفاعت، تجلّي اراده و خواست خداوند، مبني بر بخشش و آمرزش بندگاني است كه در دنيا عقيده و عملشان مورد رضايت خداوند بوده است؛ هرچند دچار خطا و لغزش نيز شده اند و شفاعت، پاداشي در حق آنان است. 2. حفظ اصل ايمان كساني مورد شفاعت قرار مي گيرند كه به سبب گناهان، اصل ايمانشان به خطر نيفتاده باشد. به همين جهت، در منابع ديني، چنين آمده است كه كافر، مشرك و منافق، در روز قيامت، مورد شفاعت قرار نمي گيرند. رسول اكرم صلي الله عليه وآله فرموده است: شفاعت، براي ترديدكنندگان، مشركان و كافران نيست؛ بلكه براي موءمنان يكتاپرست است(ميزان الحكمه، ج 4، ص 1472) 3. عمل به دستورات ديني بر خلاف آن چه كه برخي گمان مي كنند كه وعده به شفاعت، موجب تشويق افراد به ارتكاب گناه و سر باز زدن از مسئوليت مي شود، شرط شفاعت، عمل به دستورات دين و اطاعت از خدا و رسول و امامان معصوم عليهم السلام ذكر شده است. گنه كاراني مورد شفاعت قرار مي گيرند كه مطيع دستورات خدا، پيامبر (صلي الله عليه وآله) و اولياي دين باشند؛ يعني درست كسي كه روش عملي او اطاعت از خدا و عمل به وظايف و مسئوليت هاي ديني بوده، اما گاهي هم دچار لغزش و خطا شده است، شايستگي دريافت رحمت الهي را در آخرت خواهد داشت. امام صادق عليه السلام مي فرمايد: هركس دوست دارد شفاعت در مورد او سودمند واقع شود، بايد درصدد جلب رضايت خداوند برآيد. بدانيد كه هيچ كس، رضايت خداوند را جلب نخواهد كرد، مگر با اطاعت از خدا و پيامبر و اولياي الهي از آل محمدعليهم السلام.( بحار الانوار، ج 75، ص 220) اين روايت ضمن بيان شرط اساسي شفاعت (رضايت خداوند)، راه جلب خشنودي او را عمل به دستورات دين دانسته است. از ديدگاه قرآن كريم، علت اين كه شفاعت به حال برخي از اهل دوزخ سودي نمي بخشد، عدم پاي بندي آنان به احكام و وظايف ديني است: از اهل دوزخ سوال مي كنند كه: چه چيزي شما را جهنمي كرد؟ مي گويند: ما از نمازگزاران نبوديم و بينوا را اطعام نمي كرديم و با اهل باطل، همراه و هم صدا بوديم و روز پاداش را دروغ مي انگاشتيم تا اين كه مرگ ما فرا رسيد؛ پس شفاعت شافعان، به حال آنان، سودي نمي بخشد.( مدثر ، آيات 42 - 48) اهميت عمل به احكام و وظايف ديني، به حدي است كه در مواردي، حتي سبك شمردن و اهميت ندادن به آن، موجب محروميت از شفاعت مي شود. رسول اكرم (صلي الله عليه وآله) فرموده است: شفاعت من به كسي كه نمازش را سبك بشمارد، نمي رسد. (ميزان الحكمه، ج 4، ص 1472) 4. رابطه معنوي شفاعت شونده و شفيعان كساني مورد شفاعت قرار مي گيرند كه در دنيا، ارتباط روحي و معنوي خاصي بين آنان و شافعان برقرار شده باشد؛ كساني كه نسبت به اولياي الهي، محبت و مودّت دارند و در دنيا، تحت جذبه هدايت گري آنان قرار گرفته، هم فكر، هم عقيده و همراه ايشان بوده اند، در آخرت نيز مورد شفاعت آنان قرار مي گيرند. در حقيقت، يكي از حكمت هايي كه سبب شد تا خداوند، اولياي الهي را در روز رستاخيز، واسطه و شفيع مغفرت و بخشش خود، به اين افراد قرار دهد، همين رابطه معنوي و سنخيتي است كه در دنيا ميان آنان برقرار بوده است. زيرا اين محبت، موجب تقويت رابطه معنوي با آنان مي شود. محبت حقيقي، محب را شيفته محبوب كرده، موجب همساني در عقايد، اخلاق و سليقه ها مي شود. محبت و مودّت حقيقي نسبت به پيامبر اكرم و امامان (عليهم السلام)، مانع ارتكاب گناه و دل بستگي ها و وابستگي هاي كاذب مي شود. بر اين اساس، محبت اولياي الهي، يكي از شرايط شفاعت آنان است تا انسان در پرتو آن محبت، از مغفرت، رحمت و لطف الهي بهره مند شود. در منابع ديني، چنين آمده است: - عالم براي كساني كه با هدايت او ره يافته اند، شفاعت مي كند.( ميزان الحكمه، ج 4، ص 1475) - امامان معصوم عليهم السلام براي شيعيان و پيروان خود شفاعت مي كنند. - «كساني كه حلقه ارتباط و اتصال به اولياي الهي را گسسته و ولايت امامان را نپذيرفته اند، مورد شفاعت آنان قرار نمي گيرند».( بحارالانوار، ج 8، ص 736) به همين جهت در روايات آمده است كه كسي كه ذريه و فرزندان رسول اكرم را آزار دهد، مورد شفاعت آن حضرت نخواهد بود. پيامبر مي فرمايد: به خدا سوگند! براي كساني كه فرزندان و ذريه ام را آزار كرده باشند، شفاعت نمي كنم.( امالي، ص 370) بنا بر اين بر خلاف تصور رايج مبني بر اين كه شفاعت با سببيت در تضاد است بايد گفت كه شفاعت خود يكي از مصاديق قانون سببيت بوده و شخص متوسل در واقع مي خواهد به سبب شفيع كه نزديك تر به خداست ، از سبب دورتر يعني عقاب جلوگيري كند. فراهنگ**2006**1588

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 198]