گسترش ذهن

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: گسترش ذهن

‏براي هزاران سال، مردم دنبال چيزهايي بوده‌اند كه اميد داشتند قدرت و توانايي ذهن آنها را افزايش دهد. برگ ها، ريشه‌ها و ميوه‌هاي درختان در تلاش براي گسترش ذهن جويده، جوشانده و دود شده‌اند. اين جستجو امروز هم ادامه دارد، اما تنها با اين تفاوت كه جادوگران بجاي جنگل‌ها در آزمايشگاه‌هاي داروسازي كار مي‌كنند. اگر بپرسيد چرا، اين جادوگران درپاسخ مي‌گويند چون آنها دنبال داروهايي مي‌گردند كه اثرات آلزايمر، ناراحتي ،كم دقتي، سكته مغزي و اختلال مشاعر مرتبط، با بيماري پاركينسون و شيزوفرني را مداوا كنند ـ و اين واقعيت است. اما آنها با توليد تركيب‌هايي كه به سود بيمار باشد، سلامت ذهن او را نيز تقويت مي‌كنند.

چنين داروهايي به عنوان تقويت‌كننده‌هاي ادراك شناخته شده‌اند. آنها روي فرآيندهاي عصبي كه زيربناي فعاليت‌هاي ذهني‌اي مانند دقت، قدرت دريافت، يادگيري، حافظه، زبان، برنامه و تصميم گيري را تشكيل مي‌دهند، معمولاً با تغيير توازن انتقال‌دهنده‌هاي اعصاب شيميايي درگير در اين فرآيندها، اثر مي‌گذارند. اخيراً يك گزارش آكادمي علوم پزشكي، يك مؤسسه علمي ـ فرهنگي بريتانيا، بيان كرد كه احتمال مي‌رود شمار زيادي از اين داروهاي تأثيرگذار روي مغز طي چند دهه آينده در بازار عرضه شوند. سرگابريل هورن، يك پژوهشگر دانشگاه كمبريج كه رياست گروهي را بر عهده دارد كه اين گزارش را تهيه كرده است، مي‌گويد كه دانشمندان در حال حاضر دارند روي بيش از 600 دارو براي اختلالات عصب‌شناسي كار مي‌كنند.‏

تاريخ نشان مي‌دهد بيشتر اين داروها در نيمه‌هاي راه باز خواهند ماند، اما با توجه به شمارشان، چندتايي از آنها احتمال مي‌رود مورد تائيد قرار گيرند. و اگرچه هيچ يك از شركت‌هايي كه روي داروهاي تقويت‌كننده ادراك براي مداواي بيماريها كار مي‌كنند قصد ندارند استفاده گسترده‌تر از آنها را اجازه دهند (اما اين چيزي است كه احتمال مي‌رود اتفاق بيفتد) حداقل با توجه به رشد استفاده از داروهايي مانند ريتالين و پرووجيل بوسيله مردمي كه مي‌خواهند خود را سرحال نگاه دارند. مورد توجه قرار گيرند.

پرووجيل و ريتالين واقعاً ادراك را در آدم‌هاي سالم تقويت مي‌كنند، بطور مثال، پرووجيل به توانايي به ياد آوردن يك رقم اضافي يا يك خاطره كاري فرد كمك مي‌كند ( بيشتر افراد مي‌توانند هفت رقم بدون ترتيب را در حافظه خود حفظ كنند، اما با رقم هشتم مشكل دارند ). اين دارو هم چنين عملكرد افراد را در آزمايش‌هاي توانايي‌شان به برنامه‌ريزي بهبود مي‌بخشد. گزارش بيان مي‌كند كه به علت چنين اثرات مثبتي روي مردم عادي استفاده فزاينده‌اي از اين داروها براي رفع خستگي، كمك به كارگران نوبتي، تقويت عملكرد هنگام امتحان و بازيافت سلامتي پس از پروازهاي طولاني صورت مي‌گيرد.

اوايل امسال، «نيچر»، يكي از برجسته‌ترين مجلات علمي جهان، يك بررسي از خوانندگانش ( اكثراً علمي ) بعمل آورد. يك نفر از هر پنج نفر در 1400 نفري كه پاسخ دادند گفتند كه آنها از ريتالين، پرووجيل يا بنابلاكرها ( داروهايي كه مي‌توانند يك اثر ضد اضطراب داشته باشند ) به دلايل غيرپزشكي استفاده كرده‌اند. آنها از اين داروها براي تحريك تمركز، توجه يا حافظه استفاده كرده بودند. از اين جمعيت يك به پنج 62 درصد ريتالين و 44 درصد برووجيل مصرف كرده بودند. بيشتر استفاده‌كننده‌ها داروها يا‏ نسخه‌هاي خود را از روي اينترنت خريده بودند.

با توجه به نتايجي مانند اين، و شمار داروهايي از اين نوع كه احتمال توليد آن‌ها زياداست، خيلي از مردم از جمله نويسندگان گزارش، معتقدند استفاده از داروهاي تقويت كننده ادراك در آينده گسترش فراوان خواهد يافت.

براي اين مهم يعني تقويت ادراك راههاي بسياري وجود دارد. به گفتة تره‌ور رايتر يك همكار سرگابريل در كمبريج و يك عضو ديگر گروه كاري، يكي از اين راهها فعال كردن كليدهاي «قطع» و «وصل» مغز است. بي‌پرده‌تر بگوييم شبكه عصبي مغز مي‌تواند به عنوان يك شبكه برق تصور شود كه‏ فرستنده‌هاي عصبي كليدهاي آن را به كار مي‌اندازند.‏

‏ بخاطرحافظه‌تان متشكريم

يكي از اين فرستنده‌هاي عصبي گلوتاميت است. اين فرستنده در شبكه شكل‌دهنده حافظه كليد‏ «وصل» را بكار مي‌اندازد. اعضاي يك تركيب جديداً كشف شده، آمپاكين ها، فعاليت گلوتاميت‌ها را تقويت مي‌كنند و به اين ترتيب تشكيل حافظه را آسانتر مي‌سازد.

داروسازي كورتكس مستقر در ايروين، كاليفرنيا، يكي از شركت‌هاي سازنده داروهاي آمپاكين است و يكي از تركيب‌هاي اين دارو با نام رمز ‏CX717‎‏ كه نام واقعي آن را پنهان مي‌سازد براي بيماري آلزايمر در بيماران سالخورده تحت آزمايش است. آزمايش‌هاي اوليه هم اكنون نشان داده است اين دارو مي‌تواند افراد را هشيار بسازد. ‏CX117‎‏ برخلاف كافئين، آمفه تامين‌ها و ديگر محرك‌ها موجب افزايش فشارخون يا ضربان قلب نمي‌شود، هيچ حالت نشئگي نيز ندارد، بنابراين احتمال نمي‌رود اعتيادآور باشد.

از عجايب اينكه يكي ديگر از اشتهاآورها، دي. كايكلوزرين، براي نه تقويت حافظه، بلكه از بين بردن آن تحت آزمايش است. البته اين معما حل شده است چون از ذهن زدودن فرآيندي است جزء به جزء شبيه به خاطر سپردن .

دي. كايكوزرين يا چسبيدن به دريافت‌كننده‌هاي اشتهاآورها فرآيند از ذهن پاك كردن را تقويت، عوارض جنبي آن مانند اضطراب، اعتياد و وحشت را از بين مي‌برد. به گفته دكتر رابينز، آزمايش‌ها نشان داده‌اند اگر به يك موش علامتي داده شود كه در گذشته از آن وحشت داشته است، همزمان با دريافت دي. كايكلوزرين، خاطره بد او نيز مي‌تواند از بين برود. اين نه تنها ممكن است كمك كند خاطرات ناخوش‌آيند از ذهن زدوده شود بلكه هم چنين به بازگشت ذهن معتادان به حالات قبل از اعتياد نيز كمك كند. بطور مثال، مي‌تواند جرقه‌هايي را كه موجب سيگار كشيدن مي‌شود از ميان بردارد.‏

دكتر رابينز مي‌گويد يك راه ديگر براي تقويت ادراك استفاده از يك فرستنده عصبي به نام آسه تايگولين است. عصب‌هاي كولينرژيك ـ نام اعصابي كه در برابر اين مولكول واكنش نشان مي‌دهند ـ در فرآيندهاي تمركز، دقت، به علاوه حافظه، مداخله دارند. اين سيستم كولينرژيك است كه در بيماري آلزايمر تحليل مي‌رود. دكتر رابينز مي‌گويد داروهاي كولينرژيك ممكن است براي چيزهايي مانند هشياري اندكي مفيد باشند، و داروهاي مشابه مي‌توانند در انسان‌هاي عادي بطور بالقوه سودمند باشند.‏

بنابراين توسعه ذهن ممكن است بزودي به كار بزرگي تبديل شود. حتي با اينكه اين داروها براي مداواي بيماري‌ها ساخته شده‌اند، دشوار بتوان مانع استفاده از آن‌ها بوسيله آدم‌هاي سالم شد. و اگر عوارض جنبي نداشته باشند دلايل استفاده از آنها بيشتر مي‌شوند. و اگر اينطور باشد ممكن است سازندگان آنها از يك عارضه جنبي بسيار مثبت آنها سود ببرند.‏

پنجشنبه 30 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1848]