يادي از انتشارات اميركبير و داستان مالكيت آن

واضح آرشیو وب فارسی:شبکه فن آوری اطلاعات ایران: يادي از انتشارات اميركبير و داستان مالكيت آن
سيدابوالحسن مختاباداول؛ اگر از امروز ربع قرني به عقب برگرديم (29 خرداد 1362) ماجراي مالكيت انتشارات اميركبير آغاز شد كه براساس آن سازمان تبليغات اسلامي رسماً متولي آن شد. به چگونگي اين مساله كار چنداني نداريم. اگرچه مي دانيم مديريت سابق اين انتشاراتي(عبدالرحيم جعفري)، در تمام اين 25 سال يك دم از پيگيري حقوق خود كه همانا مالكيت بر انتشارات اميركبير بود، فروگذار نكرد و با شكايت از مالكان كنوني به دادگاه، در زماني كه آيت الله موسوي بجنوردي رياست دادگاه را عهده دار بود، حكم به تجديدنظر و بازگشت اموال اميركبير را با انشاي ايشان گرفت. بعد از مدتي هم مدير انتشارات اميركبير شكايت به كميسيون حقوق بشر اسلامي مي برد كه آنجا هم به بي اعتباري حكم راي مي دهند. بعدها كه آيت الله شاهرودي رياست قوه قضائيه را بر عهده مي گيرند، بار ديگر آقاي جعفري در نامه يي به آيت الله شاهرودي شكايت مي كند و قاضي كه مامور رسيدگي به پرونده مي شود حكم و صلح نامه را كه بدون عمل كارشناسي و بدون وكيل امضا شده، فاقد اعتبار مي خواند. مدتي ديگر هم شكايت مدير انتشارات اميركبير سبب مي شود سه قاضي تحقيق بر اساس اصل 49 به بررسي بپردازند و نظر دهند كه چون راي صادر و عمل شده، آقاي شاهرودي بايد تصميم بگيرند و نظر دهند. اكنون هم كه به پايان دوره دوم رياست آقاي شاهرودي نزديك مي شويم، هنوز ماجراي حكمي كه داده شد مشخص نشده است.دوم؛ تابستان سال 1383 در مركز دايره المعارف بزرگ اسلامي و در حضور جمعي كثير از فحول و اهل فرهنگ بزرگداشتي براي عبدالرحيم جعفري برگزار مي شود تا از عمري تلاشش در اعتلاي فرهنگ كشور قدرداني شود. اين نخستين بار بود كه مركزي رسمي در جمهوري اسلامي از تلاش هاي اين چهره نامي عرصه نشر و فرهنگ تقدير مي كرد و در همان جا بود كه دكتر بهاء الدين خرمشاهي به چنين تناقضي اشاره كرد كه در جايي ملك و منال و دارايي هاي معنوي و مادي فردي را بدون رضايت وي مي ستانند و در جايي ديگر از وي تجليل به عمل مي آورند و بعد يكي از شاعران(به گمانم معيني كرمانشاهي) شعري خواند كه اين بند هم در آن جاي داشت.قصه يوسف و آن قوم چه خوش پندي بود/به عزيزي رسد افتاده به چاهي گاهيطنز قضيه آنجا بود كه يكي از كساني كه هديه يي براي آقاي جعفري فرستاد، مدير وقت انتشارات اميركبير(به گمانم آقاي قنبري) بود كه وقتي عبدالرحيم جعفري براي گرفتن اين هديه به جايگاه رفت، ضمن قدرداني از مدير انتشارات اميركبير با تلخندي گفت؛ از اموال من به خود من هديه مي دهند. بعدها از دوستي كه مدت ها در سازمان تبليغات سمتي داشت، شنيدم زماني كه آقاي قنبري به مديريت انتشارات اميركبير منصوب شد، به سراغ صاحب اوليه اين ملك رفت و از وي خواست راضي باشد، چرا كه مي خواهد كار كند و در همان مكان نماز بخواند و انصافاً در دوره آقاي قنبري اگرچه كار توليدي خاصي صورت نگرفت، اما سرمايه معنوي كه جعفري به يادگار گذاشته بود (بيش از دو هزار عنوان كتاب كه فيلم و زينك بسياري از آنها در انبار خاك مي خورد و كسي به فكرش نبود) اندك اندك از پستوها به در آمد و منتشر شد و حداقل رونقي به كتاب و كتابخواني داد.سوم؛ انتشارات اميركبير سرمايه و زيست بوم فرهنگي بزرگي بود كه در صورت مديريت درست و دلسوزانه مي توانست تاثيراتي چندين برابر اين داشته باشد. جالب است كه در همان سازمان تبليغات اسلامي، زيرمجموعه يي به نام حوزه هنري وجود داشت كه با مديريت آقاي زم، تاثيرات عميقي را بر حوزه هاي فرهنگ و هنر نهاد و خدمات اين نهاد همچنان در اذهان باقي است. اما انتشارات اميركبير اين گونه نبود، شكوهي كه جعفري به اين انتشاراتي بخشيد و آن را به عنوان مهم ترين نهاد بخش خصوصي نشر در خاورميانه بركشانيد، به دليل بي تدبيري و كم توجهي نه تنها استمراري نيافت، بلكه برخي از آثار ارزشمند آن، همانند فرهنگ معين، فرهنگ چندجلدي انگليسي به فارسي آريانپور به دليل آنكه ويرايش هاي تازه يي از آنها انجام نشد (كاري كه هر ناشر حوزه فرهنگ و دانشنامه انجام مي دهد) به تاراج رفت و اولي پخته خوارانه از سوي چندين ناشر مثله و منتشر مي شود (به دليل گذشت 30 سال از تاليف آن) و دومي هم از سوي فرزند دكتر آريانپور و به مدد ناشري ديگر روزآمد و منتشر شده و مي شود. انتشارات اميركبير در سال آخري كه با مديريت جعفري اداره مي شد، نزديك به 480 عنوان كتاب در هشت ميليون نسخه چاپ و منتشر كرد كه از آن ميان بيش از يكصد و پنجاه عنوان براي اولين بار چاپ شد. در اين هنگام براي نزديك به 400 عنوان كتاب با مولفان و مترجمان قرارداد منعقد شده بود كه بايد براي اولين بار چاپ مي شد و حدود 150 عنوان از آنها در بخش هاي حروفچيني يا فيلمبرداري يا ويرايش ، و يا زير چاپ و در دست صحافي و آماده انتشار بود. اگر دست اندركاران كنوني اميركبير، با توجه به رشدي كه تكنولوژي چاپ و صحافي و حروفچيني به خود گرفته است، نصف اين ميزان كار توليدي داشتند، نگارنده بوسه تحسين بر دستان شان خواهد زد. شايد اگر روزي تاريخ فرهنگي اين مرز و بوم بي طرفانه و با ذكر سند و مدرك دقيق نوشته شود، بتوان تصويري دقيق تر از بي تدبيري هاي رفته بر انتشارات اميركبير و البته برخي نهادهاي فرهنگي مشابه به دست آورد.
چهارشنبه 29 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبکه فن آوری اطلاعات ایران]

[مشاهده در: www.iritn.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 86]