دگردیسی سلطه

واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: kambiz198416th March 2011, 04:10 PMمیشل فوکو یکی از بزرگترین فیلسوف های عصر حاضردر کتاب مراقبت وتنبیه به مفهومی به نام جامعه ی انضباطی می پردازد.جامعه ای که همه ی نهادها ودستگاه هایش در راستای منضبط کردن انسان در چهارچوبهای مشخصی تحت عنوان قانون فعالیت دارند. فوکو اینگونه جامعه ی انضباطی را تشریح می کند :در جامعه ی انضباطی بورژوازی ، سلطه ی اجتماعی اش را از طریق شبکه ای از آرایه ها یا دستگاه هایی اعمال می کند که آداب ،عادات ونرم هایش را تحت هر شرایطی می خواهدبازتولید ورفتارهای اجتماعی را تحت تاثیر این نرم ها تنظیم کند. تحقق جامعه ی انضباطی وتضمین اطاعت افراد در آن ،از طریق نهادهای اجتماعی همچون مدرسه ،دانشگاه ،کارخانه ،آسایشگاه ،زندان ونهادهای مشابه اش امکان پذیر می شوند.فوکو ظهور جامعه ی انضباطی را بسیار باریک بینانه توصیف می کند.فوکو معتقد است که در جوامع انضباطی ،سازماندهی ومدیریت کردن از طریق فضای گسترده ی تحریم ها میسر است.شخص در جامعه ی انضباطی مدام از فضایی بسته به فضای بسته ی دیگری گذر میکند.تنها وجه تمایز این محیط های بسته قوانین نهادینه شده ی آنهاست.فوکو ابتدا از خانواده شروع میکند ،آنجایی که تربیت ،عادات واگر به اصطلاح روانکاوی بگوییم ،قوانین پدر تا بدانجا به افراد دیکته می شود که فرزند تبدیل به ابزاری برای پذیرش قوانین پدر میشود.مدرسه دومین نهاد جامعه ی انضباطی ست که دیگر خانه نیست اما باز قوانین خاص خود را برای سازماندهی افراد دارد.سپس کارخانه ها برای خرید وبه استثمار در آوردن نیروی کار کارگر تا غایتی که فوکو سناریوش را از امر نمادین به امر واقعی تبدیل میکند. زندان ! زندان محیط حریم بندی شده ای ست که برای منضبط کردن افرادی استفاده میشوند که یکی از قوانین نهادها را نفی خواهند کرد. زندان نمادی بارز وواقعی از تمثیل فوکو ست. اما همانطور که فوکو پیش بینی میکند ،انضباط ها در قرن 20 دچار بحران میشوند ومکانیسم های جدیدی تدریجا شکل میگیرند. جوامع انضباطی همان جوامعی ست که ما در آن نبودیم ونمی توانیم در آن باشیم. جامعه ی کنترلی سنتز دیالکتیکی کشمکش جامعه ی انضباطی ست.برخلاف جامعه ی انضباطی ،سازوکارهای سلطه در جوامع کنترلی بسیار دمکراتیک تر ودرخود تر است.در جامعه ی کنترلی ، مکانیسم های این جامعه در ذهن وروان شهروندان نهادینه میشوند.ساختار کنترلی را فوکو در منتها الیه مدرنیته ودر پسا مدرنیته جاسازی میکند. در نظام کنترلی قرار است که تمام اجزا همواره در حالت روانی متعادل باشند.اگر از کارخانه آغاز کنیم ،در جامعه ی انضباطی ، اصل حاکم همانطور که آدام اسمیت بیان میکند : "پایین ترین سطح دستمزد وبالاترین حد ممکن برای تولید توسط کارگران است" اما در نظام کنترلی طبقه ی کارگر همان سیطره ی اصول سلطه را در زندگی خود خواهد داشت اما تصاویر رنگارنگ ابزا رها ورسانه های تحت مدیریت سرمایه داری چیز دیگری را به نمایش میگذارد.(به مقایسه ی فیلم های کمپانی های هالیوود وبالییود وشبکه های فایشن و سریال های تلویزیونی با زندگی عادی مردم مراجعه شود). در نظام کنترلی ، شرکت ها جانشین کارخانه ها می شوند.شرکت به طرزی عمیق تر ،نظام تعدیل حقوق افراد را در موقعیت ناپایداری نگه می دارد واین ناپایداری( اخراج های وسیع ،کاهش دستمزد و...) را به دیگری بزرگ (بازار ،رقبا ،مشتریان و ...) مربوط میداند واینچنین موقعیت های ناپایدار رابه عنوان بخشی از زندگی کاری افرا د تعبیه میکند. در جوامع انضباطی فرد اهمیشه از اول آغاز میکند: از مدرسه به سربازخانه ، از سربازخانه به کارخانه واز ... . در جوامع انضباطی هر آغازی پایانی نیز خواهد داشت اما در جامعه ی کنترلی آغاز وفرجامی وجود نخواهد داشت.در جامعه ی کنترلی ، کنترل همیشه ودر همه حال وجود خواهد داشت.در جوامع انضباطی همه چیز به صورت عدد وامضایی ست که به موقعیت توده در میان خودش دلالت میکند اما در جوامع کنترلی این امضا واعداد نیستند که اهمیت دارد ، اینجا مهم کد است ،کد یک رمز عبور یا اگر بهتر بگوییم یک رمز نظارتی ست. بارزترین تمایز این 2 جامعه به نوع پول وماهیت مبادله ای آن اشاره دارد. انضباط در اقتصاد به پول ضرب شده ای اشاره دارد که طلا ،معیار قابل شمارش آن به حساب می آید ،در حالی که کنترل به نرخهای شناور ارزی ومبادذه ی مجازی اشاره دارد. سرمایه داری از قزن 19 و20 تا به امروز تکامل تکنولوژیک یا اگر بهتر بگوییم ،جهشی تکنولوژیک را داشته است.سرمایه داری قرن 19 مبتنی بر تمرکزبرتولید ومالکیت بود.سرمایه داری،کارخانه را به فضای حریم بندی شده ای تبدیل کرده بودکه حول تولید ومالکیت چرخش داشت.سرمایه دارمالک ابزار تولید بود وروز به روز هم مالک فضاهای دیگری هم می شد( خانه ،خانواده ،کارخانه های دیگر وزندگی ومعاش کارگران کارخانه اش).اما سرمایه داری جامعه ی کنترلی دیگر به تولید نمی پردازد.سرمایه داری جامعه ی کنترلی (کشورهای پیشرفته) تولید را به آخرین جوامع انضباطی (جهان سوم)تبعید کرده است وخود به مبادله ی سهام وارز می پردازد.این دیگر سرمایه داری تولید نیست ،سرمایه داری محصولی ست که قابلیت فروش وداد وستد دارد. خانواده ،مدرسه ، ارتش وکارخانه دیگر فضاها یا محیط های متمایزی نیستند که در جهت منافع یک مالک (چه دولت وچه شخص)بپردازند.آنها پیکره هایی رمزگذاری شده اند که متعلق به شرکتی ودر دست سهامداران است. عملکرد بازار این بار نتیجه اش کنترلی اجتماعی می شود که با روحی مجازی ، سایه ی سلطه اش را به روی ما بسیط تر میکند.انسان در جامعه ی کنترلی ، نه محصور بلکه مقروض ابدی ست.سرمایه داری به طور همیشگی ، منجر به تداوم فقر شدید انسانها شده است، بسیاری به دلیل قرض و وام و ... وتعداد بیشماری هم از طریق کنترلی که با فرسایش مرزها در ارتباط اند.این دنیای سایبر وکامپیوتری ست که موقعیت وجایگاه هر شخص را به صورت "مجاز می باشد"یا "نمی باشد" ردیابی کردهوبه تعدیل جهانشمولی صحه می گذارد/. قلاده ی الکترونیکی بر آن است که بورژوازی را عینیت علمی زندگانی مردم معرفی کند.نظامی را تعریف کند که به قول ژیل دلوز متفکر معاصر "نظام زندان است".در خانه ،محکوم شدن به در خانه ماندن وفرسایش رفتن وکارکردن وخوردن وخوابیدن وکار کردن. در نظام مدرسه : اشکال مستمر کنترل وتغییر در مدارسی که به آموزش دایمی مشغول اند ،حذف تمام تحقیقات آکادمیک وعینی و وارد ساختن "شرکت" در همه ی سطوح تعلیم وتربیت. در نظام بیمارستان : پزشکی جدید ی که به دکتر و مریضی نیاز ندارد.انگار برای سلطه بر اذهان انسانها باید حضورشان را حذف کرد و در نظام شرکت : شیوه های نوین نقل وانتقال پول ، سود وانسانهایی که دیگر به شکل انضباطی محور نیستند. در نظام کنترلی ،انسانها برای همیشه باید صورت حسابی را بچردازند که از آن خودشان نیست ،آنها مقروض ابدی این نظام اند.در این نظام انسانها هر چه بیشتر سرگردان می شوند اما در فضایی به مساحت4*3 . در این نظام انسان ندانسته یاد میگیرد که به همه چیز وهمه کس سروسامان دهد به جز زندگی .در این نظام ها انسان ها کار می کنند وبابت نیروی کارشان دستمزد دریافت میکنند اما نه برای رفاه ، نه برای زندگی بهتر،برای پس دادن قرض و وامها برای امرار معاش وجای دادن دستمزدهای نپرداخته ی توده در جیب صاحبان زندگی. sociologist11th April 2011, 06:11 PMاین نگاه بیش از حد آنارشیستی هست و ته مایه هایی از اندیشه های مارکسیستی رو درش میبینم در مورد اختلاف طبقاتی در نظام سرمایه داری اصناف و احزاب میتونن با سیاست هاشون تامین و تعدیل رو انجام بدن اقتصاد شناور هم به عقیده من نتایج مطلوبش بیشتر از نتایج منفی هست و همین اقتصاد شناور هست که تداوم دموکراسی و توسعه رو تضمین میکنه و نظام تشویق و تنبیه که امنیت شغلی رو کاهش داده در واقع شاخصه اصلی اقتصاد شناور هست و تداوم بقای اقتصاد شناور جز به این طریق میسر نیست ساختار الکترونیکی عصر حاضر رو هم من یک قلاده نمیدونم بلکه ساختاری میدونم که پویایی ، انتشار سریعتر اطلاعات، افزایش سرعت پیشرفت، ارتباطات گسترده تر رو به بشریت هدیه داده البته مثل همه پدیده ها قاعدتا وجوه منفی هم داره اما نتایج مثبتش به نظر من بیشتره قسمت قرمز رنگ هم که پاسخش توی امضام هست kambiz198425th April 2011, 08:10 PMاین نگاه بیش از حد آنارشیستی هست و ته مایه هایی از اندیشه های مارکسیستی رو درش میبینم در مورد اختلاف طبقاتی در نظام سرمایه داری اصناف و احزاب میتونن با سیاست هاشون تامین و تعدیل رو انجام بدن اقتصاد شناور هم به عقیده من نتایج مطلوبش بیشتر از نتایج منفی هست و همین اقتصاد شناور هست که تداوم دموکراسی و توسعه رو تضمین میکنه و نظام تشویق و تنبیه که امنیت شغلی رو کاهش داده در واقع شاخصه اصلی اقتصاد شناور هست و تداوم بقای اقتصاد شناور جز به این طریق میسر نیست ساختار الکترونیکی عصر حاضر رو هم من یک قلاده نمیدونم بلکه ساختاری میدونم که پویایی ، انتشار سریعتر اطلاعات، افزایش سرعت پیشرفت، ارتباطات گسترده تر رو به بشریت هدیه داده البته مثل همه پدیده ها قاعدتا وجوه منفی هم داره اما نتایج مثبتش به نظر من بیشتره قسمت قرمز رنگ هم که پاسخش توی امضام هست قبل از هر چیز باید معذرت خواهی کنم که به دلیل مشغله درسی دیر تونستم جواب بدم.ببینید نوشته بالا رو نمیخوام که شما دیدگاه و نظر شخصی من بدونید بلکه این دیدگاه فوکو در مورد جوامع انظباطی و کنترلی هستش.من هم تا حدی با دفاع شما از اقتصاد شناور و مالکیت خصوصی موافقم و اون رو کمک کننده به تداوم دموکراسی میدونم(و این دقیقا اون چیزیه که کشورمون ایران بهش احتیاج داره).من دید گاه آنارشیستها رو یه جور مدینه فاضله خواستن میدونم و به طور کلی با هاش موافق نیستم اما خب این رو نباید فراموش کنیم که هر مکتبی نقاط ضعف و قوت مخصوص به خودش رو داره. از نظرتون ممنون در کل باید بگم که باهاتون موافقم sociologist26th April 2011, 09:38 PMخیلی ممنون به خاطر پاسختون من هم نوشته فوکو رو نقد کردم و میخواستم نظرتون رو در مورد نقدم بدونم که لطف کردید و گفتید سایت ما را در گوگل محبوب کنید با کلیک روی دکمه ای که در سمت چپ این منو با عنوان +1 قرار داده شده شما به این سایت مهر تأیید میزنید و به دوستانتان در صفحه جستجوی گوگل دیدن این سایت را پیشنهاد میکنید که این امر خود باعث افزایش رتبه سایت در گوگل میشود

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت ریسک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 435]