جامعه - خانه امن نه، مركز اسكان موقت

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: جامعه - خانه امن نه، مركز اسكان موقت
جامعه - خانه امن نه، مركز اسكان موقت

اينكه اعلام كنيم خانه امن داريم چند فايده و چند ضرر دارد؛ فايده‌اش اين است كه بقيه دنيا فكر مي‌كنند از زنان خشونت ديده در خانواده حمايت مي‌كنيم. آنچه در داخل و خارج به گونه‌اي بازتاب مثبت دارد اما ضررش اين است كه در داخل مخالفت‌ها با اين است كه وجود چنين مراكزي خانواده را از هم مي‌پاشد و زنان با كوچك‌ترين مشكلي به اين مراكز مراجعه مي‌كنند. واقعيت اين است كه مسوولان هم از اينكه به طور شفاف بگويند خانه امن داريم طفره مي‌روند تا هم مخالفت‌ها را كم كنند و هم اگر كسي اين مراكز را ديد و گفت اينها خانه امن نيست، جواب دهند اينها مركز اسكان موقت است. بيشتر خشونت‌ها در خانواده اتفاق مي‌افتد؛ خانواده‌اي كه براي ما تقدس خاصي دارد. چندي پيش در برنامه بررسي جامعه شناختي و روان‌شناختي طرح امنيت اجتماعي يكي از استادان، امنيت را اينگونه تعريف كرد: «امنيت يعني اينكه زن خشونت ديده، زني كه طلاق گرفته، زني كه مورد آزار همسر يا خانواده قرار مي‌گيرد بداند نهادي وجود دارد كه از او حمايت مي‌كند. بايد به اين سوال‌ها جواب دهيم. من به عنوان زني كه خانه را به خاطر خشونت‌هاي همسرم ترك مي‌كنم چه خدمت‌هايي مي‌گيرم و كسي هست دست من را بگيرد. به اين مي‌گويند امنيت؛ يعني شما بدانيد در صورت هرگونه ضايع شدن حقوقتان كسي هست كه دست‌تان را بگيرد.» حالا موضوع اين است كه زنان ما نه مصاديق خشونت را مي‌شناسند نه نهاد حمايت‌كننده خود را تبليغ مي‌كنند. نتيجه اين مي‌شود كه زنان به اين وضعيت عادت مي‌كنند. سه سال پس از آغاز فعاليت مراكز اسكان موقت زنان خشونت ديده در سال 83 با ورود شوراي اجتماعي كشور و پيگيري دفتر امور زنان وزارت كشور دولت قبل موضوع «خانه‌هاي امن براي زنان» دوباره زنده شد. ورود شوراي اجتماعي كشور و دفتر زنان وزارت كشور به بحث زنان خشونت ديده در واقع براي انتقاد از عملكرد بهزيستي بود؛ چراكه در اين مراكز زنان خشونت‌ديده كه طبق تعريف آسيب‌ديده نيستند، در كنار زنان آسيب‌ديده اسكان داده مي‌شدند. اين ورود منجر به اين شد كه بهزيستي زنان خشونت‌ديده خانوادگي را از بقيه جدا كند. اما اكنون شوراي اجتماعي كشور نه تنها بر روند كار نظارتي ندارد بلكه امكان دارد از وجود چنين مراكزي هم بي‌اطلاع باشد. اما هر چه در دوره قبلي سازمان بهزيستي بر وجود اين مراكز سرپوش مي‌گذاشت، در اين دوره مدير كل دفتر امور زنان و خانواده سازمان بهزيستي بر آن تاكيد مي‌كند. با اين حال دكتر فريد براتي سده به كارگزاران توضيح مي‌دهد كه به اينها نمي‌گوييم خانه امن چون ممكن است سوءتفاهم پيش بياورد، اينها مراكز اسكان موقت است. سال 83 مراكز اسكان موقت به 800 زن خشونت‌ديده خدمات ارائه كرده بودند و طبق گفته براتي سال 86 به 1500 زن. وزارت كشور در دولت قبلي نتايج آماري يك تحقيق ملي درباره خشونت خانگي با زنان را اعلام كرد. بر اين اساس كه 66 درصد از زنان حداقل يك بار تجربه خشونت خانگي را داشتند و 30 درصد از زنان حداقل يك بار دچار خشونت فيزيكي حاد و 10 درصد دچار خشونت‌هايي با صدمات موقت شده‌اند. در سال83 طرح بازنگري در مراكز اسكان موقت در 8 مركز استان به اجرا در آمد و به گفته براتي از آنجا كه استان‌ها خواهان ادامه حضور اين مراكز هستند، اين مراكز همچنان به كار خود ادامه مي‌دهند. گفت‌وگوي تلفني كوتاه كارگزاران را با دكتر براتي بخوانيد:
آقاي دكتر، در دولت قبلي امكانات و شرايط خانه‌هاي زنان توسط معاونت اجتماعي وزارت كشور و شوراي اجتماعي كشور محل بحث‌هاي فراواني بود، آيا الان حساسيت خاصي توسط اين نهاد بر خانه‌هاي امن وجود دارد؟
خير الان آنها موضع‌گيري خاصي ندارند. ممكن است شوراي اجتماعي كشور در گذشته نقطه نظراتي داشته است درباره لزوم جدا بودن زنان خشونت‌ديده از زنان آسيب‌ديده. البته سازمان همان موقع به اين نتيجه رسيده بود و ما معتقديم اينها متفاوت از مراكز مداخله در بحران است و كاملا متفاوت است و بايد مجزا باشد. حتي اگر جايي مجزا نباشند ما اين را تخلف حساب كرده و برخورد مي‌كنيم. اگر هم هر دستگاهي نظرات اصلاحي داشته باشد كه كمك كند، ما استقبال مي‌كنيم.
ديدگاه قبلي كه به آن اشاره كرديد، چه بود؟
شايد آنها ديدگاهشان اين بود كه اين كار ممكن است زن را از خانواده دور كند كه شايد به لحاظ رواني جاهايي درست باشد اما از آن طرف قضيه يك زني از شوهر يا از خانواده‌اش جدا شده و جايي هم ندارد برود، كجا برود. آن ديدگاه كه بايد جدا باشند از آسيب‌ديدگان درست است. اگر آن موقع اين نبوده الان اين هست. درسته نبايد اينها از خانواده جدا شوند اما فرض كنيد يك خانمي آمد بيرون از خانه همسرش كتكش زد آيا اين بايد در خيابان رها شود يا مورد تعرض ديگران قرار گيرد.
يك عده‌اي معتقدند ممكن است اين حركت منجر شود كه زن‌ها خانه را رها كنند و اعلام وجود اين مراكز دخالت بهزيستي در حريم خانواده است؟
سازمان به بعد پيشگيري از آسيب نگاه مي‌كند. تاكنون هم هيچ مخالفتي با ما نشده است. شايد مخالفان خودشان به ضرورت وجود اين مراكز رسيدند. شرايط، شرايطي نيست كه پديده‌اي كه استوار شد و كارآمدي‌اش را نشان داد بگذاريمش كنار. اگر كسي مي‌خواهد نظري بدهد بايد نظري مبتني بر شواهد باشد. الان اگر كساني نظري دارند بايد مثلا بيايند بگويند طبق اين شواهد و بررسي‌ها شما با اين كار آسيب را در اين خانم‌ها بيشتر كرديد كه بعيد مي‌دانم اين طور باشد.
به مشكل قضايي تا به حال برخورد كرده‌ايد؟
تا به حال به ما برخوردي گزارش نشده است. اين موضوع بيشتر در مراكز مداخله در بحران بوده. كسي كه در اين خانه‌ها مي‌آيد فرار نمي‌كند، قهر مي‌كند؛ يك مرحله قبل از آسيب است.
شما از وجود ضعف‌هايي خبر داديد اينها كدامند؟
مثل آموزش كارشناسان. مثل اينكه اينها بايد حتما جدا از مراكز آسيب‌ها باشند. ممكن است بعضي جاها به دليل كمبودها اينها با بعضي از مراجعان مراكز آسيب ما موقت هم كه شده پيش هم باشند. در نرم‌افزار اصلاح لازم داريم اما در سخت‌افزاري مشكلي نداريم.
آيا وجود تنها 5 ظرفيت براي تهران به اين معني است كه خانه امن وجود دارد. شما بعضا روي اين موضوع تاكيد داريد؟
در مباحث سلامت روان موضوعي است كه به آن مي‌گويند عدم‌استفاده از تسهيلات و خدماتي كه فراهم مي‌شود؛ يعني افراد نمي‌آيند از اين مراكز استفاده كنند. ما نمي‌رويم يقه كسي را بگيريم بياوريم اينجا، فرد به اختيار و اراده خودش مي‌آيد. شايد بحث قضايي هم به همين دليل مورد ندارد چون اينجا افراد به اختيار خودشان مي‌آيند. خدمات هست اگر كسي استفاده نمي‌كند به خودش مربوط است. در كشورهاي غربي هم عدم‌استفاده از تسهيلات هست.
خودشان نمي‌آيند چون نمي‌دانند. به نظر مي‌رسد عمدي هست كه اين مراكز اعلام رسمي نشوند تا زن‌ها آستانه تحملشان پايين نيايد و استحكام خانواده به هم نخورد؟
من اسمش را تعمد نمي‌گذارم بله ممكن است مقداري اطلاع رساني كمتر باشد اما اين، آن تعمدي كه شما مي‌فرماييد نيست. شايد خود خانم‌ها اگر نمي‌آيند احساس مي‌كنند ممكن است برچسب بخورند. به خاطر همين هم ما تاكيد داريم اينها مراكز آسيب نيستند. شايد آنها از اين برچسب نگرانند.
برچسب از طرف كي؟دهنده خدمات يا جامعه؟
بيشتر از طرف جامعه و شايد از طرف خانواده. ‌دهنده خدمات نمي‌تواند برچسب بزند، چون اگر برچسب بزند خودش را محكوم مي‌كند و اين يك جور خودزني است.
در دنيا امن بودن اين مراكز را به زنان القا كردند. ما اين كار را كرديم؟
بله. اينجا هم همين طور است.
اين امنيت از طرف ارائه‌دهنده خدمات معرفي شده است؟
معرفي شده يك بحث است و اگر بيايد خدمت را بخواهد و احساس امنيت كند آن يك بحث ديگر است. احساس امنيت اين تامين شده. قدر مسلم در يك زمان يك ماهه، دو ماهه روان‌شناس ما بايد كارش را بكند و ايشان را به صلح و سازش برساند اما اگر خواست بماند ما منعي برايش نداريم.
آيا الان جامعه در شرايطي است كه بتوانيم تبليغ كنيم ما خانه امن داريم؟
به لحاظ اجتماعي ما بايد تغييراتي كه در اجتماع و خانواده رخ داده است را در نظر بگيريم الان ميزان طلاق كاهش يافته و اين خوبه اما بايد توجه داشته باشيم اين پايين آمدن ميزان طلاق آيا همراه بوده با فزوني همسر آزاري، زن آزاري و شوهر كشي يا نه. نظر كارشناسي من اين است كه بيبينم همزمان با كاهش طلاق اگر شرايط ديگر رو به فزوني هست قاعدتا بايد خدمات ديگر را فراهم كنيم تا در يك مجموعه هماهنگ از آسيب‌هاي خانواده كم كنيم. اگر بگوييم طلاق كم شده شايد به اين دليل است كه مي‌دانند به راحتي طلاق جاري نمي‌شود يا روان‌شناسان ما سعي مي‌كنند اينها را با هم صلح بدهند تا برگردند در خانواده. ولي اين خانواده ديگر خانواده نيست. در اين جور موارد بايد خدمات ديگر باشد. قاعدتا وجود چنين خدماتي كه افراد در مواقعي كه احساس مي‌كنند مراجعه كنند و خدمت بگيرند.
چرا بيشتر زنان ساكن در مركز 22 بهمن زنان سرپرست خانوار بودند و نه زنان خشونت ديده در خانواده؟
دليل خاصي نداشته. در اين موقعيت كه شما سر زديد زن سرپرست خانوار بوده است.
شما خانه‌هاي امن را تبليغ مي‌كنيد؟
بهزيستي براي پيشگيري از آسيب‌هاي بعدي اين مراكز را افتتاح كرده. سوالات شما بيشتر به آسيب ديدگان مربوط مي‌شود. اينها خانه امن نيست چون ممكن است با توجه به مسائلي كه قبلا بوده، يك چيزهايي را به ذهن متبادر كند. اينها مراكز اسكان موقت است و قرار هم نيست مدت زمان زيادي كسي در اين مراكز بماند.
بالاخره براي زنان خشونت ديده هست يا نه؟
بله. براي زنان خشونت ديده‌اي كه دچار آسيب نشده‌اند و آسيب‌ديده نيستند .
چهارشنبه 8 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 850]