واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
مثانهات را بشناس نويسنده:دکتر علي ملائكه آشنايي با ساختمان و کارکرد مثانه مثانه اندامي است که ادرار توليد شده در کليهها را جمعآوري ميکند و براي دفع به پيشابراه ميفرستد. مثانه اندامي عضلاني، توخالي و قابلاتساع است که روي کف لگن قرار دارد. ادرار از راه حالبها (ميزناي) وارد مثانه و توسط پيشابراه از مثانه خارج ميشود. در مردان، کف مثانه ميان راستروده و محل اتصال 2 استخوان عانه يا پوبيس در جلوي لگن (سمفيز پوبيس) قرار ميگيرد. مثانه بالاتر از پروستات قرار دارد و يک فضاي خالي به نام حفره پشت مثانه (رترووزيکال)، آن را راستروده جدا ميکند. در زنان، مثانه در زير رحم و جلوي واژن قرار دارد و حفره مثانهايرحمي، آن را از رحم جدا ميکند. مثانه در نوزادان و کودکان کمسن، حتي هنگامي که خالي است، بالاتر و درون شکم قرار ميگيرد. ساختمان مثانه عضله دتروسور، لايهاي از ديواره مثانه را تشکيل ميدهد و از فيبرهاي عضلاني صاف ساخته شده که به صورت نوارهاي مارپيچي، افقي، و دايرهاي قرار ميگيرند. هنگامي که ديواره مثانه به علت وارد شدن ادرار کشيده ميشود، پيام عصبي حاصل به دستگاه عصبي پاراسمپاتيک (بخشي از دستگاه عصبي خودکار) باعث ميشود که فرمان انقباض عضله دتروسور صادر شود. انقباض اين عضله باعث خروج ادرار از پيشابراه ميشود. براي اينکه ادرار از مثانه خارج شود، بايد 2 دريچه يا اسفنکتر باز شوند؛ يکي اسفنکتر داخلي که تحت کنترل دستگاه عصبي خودمختار است و ديگري اسفنکتر خارجي که به طور ارادي باز و بسته ميشود. مشکلاتي که در عضلات اين دريچهها به وجود ميآيد ممکن است به بياختياري ادراري منجر شود. اگر ميزان ادرار به صددرصد ظرفيت مثانه برسد، عضله ارادي مثانه حالت غيرارادي پيدا ميکند و ادرار فورا به خارج سرريز ميکند. مثانه معمولا 300 تا 350 ميليليتر ادرار را در خود نگهداري ميکند؛ مثانه يک فرد بزرگسال ميتواند حداکثر تا 500 ميليليتر ادرار را در خود نگه دارد که 15 برابر حجم خالي آن است. برخي از متخصصان هم ميگويند مثانه تا يک ليتر ادرار را ميتواند در خود جاي دهد اما اين ميزان از فردي به فرد ديگر متفاوت است. هنگامي که ادرار تجمع پيدا ميکند، چينهاي پوشش دروني آن صاف و ديواره مثانه با کشيدهشدن آن نازک ميشود، مثانه امکان پيدا ميکند تا مقدار بيشتري ادرار را درون خود نگه دارد. ميل به ادرار کردن معمولا هنگامي شروع ميشود که حجم ادرار آن به حدود 125 درصد حجم کاري مثانه برسد. در اين مرحله در صورتي که فرد بخواهد، ميتواند به آساني در مقابل ميل به ادرار کردن مقاومت کند. با ادامه پر شدن مثانه، ميل به ادرار کردن قويتر ميشود و ناديدهگرفتن آن سختتر ميشود نهايتا مثانه تا حدي پر ميشود که ميل به ادرار کردن مقاومتناپذير ميشود و فرد ديگر نميتواند آن را ناديده بگيرد. پوشش داخلي مثانه از نوع «اپيتليوم ترانزيشنال» است که ترشحات مخاطي توليد نميکند. فوندوس مثانه در قاعده آن قرار دارد و به وسيله ديواره خلفي مثانه ساخته شده است. صفاق در بالاي فوندوس قرار ميگيرد.
بيماريهاي مثانه بسياري از بيماريها ممکن است بر کارکرد مثانه اثر بگذارند از بيماريهاي شايع مثانه ميتوان به اين موارد اشاره کرد: • عفونت مثانه: عفونت ادراري ممکن است مثانه را نيز گرفتار کند و باعث ايجاد سيستيت (التهاب مثانه) شود. دستگاه ادراري شامل کليهها، مثانه و پيشابراه ميشود. عفونت مجاري اداري دومين عفونت شايع در بدن است. علايم عفونت ادراري در مثانه شامل درد يا سوزش هنگام ادرار کردن، تب، خستگي يا احساس بيماري، ميل فوري و مکرر به ادرار کردن، احساس فشار در قسمت پايين شکم، بوي نامطبوع يا ظاهر کدر يا خوني ادرار و گاهي تهوع و کمردرد است. • بياختياري ادراري: بياختياري ادراري به معناي از دسترفتن کنترل مثانه به وسيله فرد است. علايم بياختياري ممکن است از نشت خفيف ادرار تا خيس شدن غيرقابل کنترل متفاوت باشد. بياختياري ادراري ممکن است در هر سني رخ دهد اما در سنين بالا شايعتر است. اغلب موارد اشکال در کنترل مثانه هنگامي رخ ميدهد که عضلات بيش از حد ضعيف يا بيش از حد فعال هستند. اگر عضلاتي که منفذ مثانه را بسته نگه ميدارند ضعيف شوند، ممکن است فرد هنگام عطسه کردن، خنديدن يا بلند کردن اشياي سنگين که فشار داخل شکمي را بالا ميبرند، دچار نشت ادرار شود. در مقابل اگر عضلات بيش از حد فعال باشند، ممکن است ميل شديد به ادرار کردن هنگامي فرد را به توالت بکشاند که ادرار چنداني در مثانه وجود ندارد. اين نوع بياختياري را بياختياري فوريتي يا مثانه بيشفعال مينامند. به جز اينها مشکلات پروستات يا آسيبهاي عصبي نيز ميتواند باعث بياختياري ادراري شود. بياختياري ادراري بر حسب علت، انواع مختلفي دارد: الف: بياختياري استرسي يا فشاري: اين بياختياري، ناشي از قدرت ناکافي عضلات کف لگن است که مثانه روي آنها قرار دارد. ب: بياختياري فوريتي: اين بياختياري، ناشي از خارجشدن بياختيار ادرار است که بدون دليل مشخصي با احساس ناگهاني ميل شديد به ادرار کردن رخ ميدهد. ج: بياختياري سرريزي: در اين نوع بياختياري، افراد نميتوانند مانع جريان مداوم ادرار از مثانهشان به خارج شوند يا جريان ادرار از مثانهشان پس از رفتن به توالت براي مدتي ادامه پيدا ميکند و گويي مثانه آنها مانند ظرفي است که بهطور مداوم مايع از آن سرريز ميکند. بياختياري ادرار در سالمندان ناشايع نيست و ممکن است مخلوطي از انواع بياختياري ادراري در آنها مشاهده شود. بياختياري ادراري در سالمندان ممکن است با حبس شدن ادرار در مثانه هم همراه شود. در اين صورت نياز به استفاده از شيوههاي درماني متعدد به صورت مرحله به مرحله است. اين درمانها ممکن است شامل ورزشهاي ساده براي تقويت عضلات کف لگن، تجويز داروها، تجويز وسايل مخصوص به وسيله پزشك يا جراحي باشد. • سيستيت انترستيسيل (التهاب بينابيني مثانه): سيستيت بينابيني يا التهاب بينابيني مثانه يک مشکل مزمن است که در آن، ديواره مثانه ملتهب و تحريک ميشود و در نتيجه فرد مجبور ميشود به طور مکرر ادرار کند و ادرار کردنش دردناک است. يک عارضه شايع مثانه است که باعث ناراحتي يا درد در مثانه و شکم ميشود. اين عارضه در زنان شايعتر از مردان است. علايم اين عارضه از بيماري به بيمار ديگر متفاوت است. برخي از مبتلايان دچار احساس فوريت ادراري يا نياز مکرر به ادرار کردن ميشوند. علايم زنان معمولا حين دوره قاعدگي ماهانه بدتر ميشود. همچنين ممکن است فرد هنگام آميزش جنسي احساس درد کند. بسياري از دانشمندان معتقدند که اين عارضه در واقع ناشي از بيماريهاي متعدد است. بنابراين به جاي اصطلاح «سيستيت انترستيسيل» از اصطلاح «نشانگان درد ادراري» استفاده ميکنند که به معناي درد هنگام ادرار کردن است که نميتوان علتي براي آن يافت. آزمايش خاصي وجود ندارد که بتوان با آن قطعا تشخيص داد که فرد به اين نشانگان مبتلا است. تشخيص اين نشانگان معمول با رد کردن ساير علل احتمالي ايجادکننده علايم داده ميشود. علاج قطعي هم براي اين عارضه وجود ندارد اما با درمانهايي ميتوان درد و ساير علايم بيماران را تسکين داد. از جمله اين درمانها بادکردن يا متسع کردن مثانه، شستن درون مثانه با محلولهاي دارويي، استفاده از داروهاي خوراکي و در موارد نادري، جراحي است. • سرطان مثانه: سرطان مثانه يکي از سرطانهاي نسبتا شايع است که در پوشش دروني مثانه رخ ميدهد. علايم سرطان مثانه شامل ظاهر شدن خون در ادرار، ميل مکرر به ادرار کردن و کمر درد است. سيگار کشيدن عامل خطرساز اصلي براي سرطان مثانه است. قرارگيري در معرض مواد شيميايي معيني در محل کار هم باعث افزايش ابتلا به اين بيماري ميشود. افرادي که سابقه خانوادگي ابتلا به اين بيماري دارند، در سنين بالاتر هستند، سفيدپوست و مرد هستند، بيشتر در معرض خطر اين بيماري هستند. درمان سرطان مثانه شامل جراحي، پرتوتابي، شيميدرماني و درمانهاي زيستي است. درمانهاي زيستي يا ايمنيدرماني در سرطان مثانه توانايي بدن را براي مقابله با سرطان تقويت ميکند. مثانه مصنوعي مثانه مصنوعي اندامي صناعي است که براي جايگزيني مثانه بيماران به کار ميرود. دانشمندان در سال 1999 ميلادي اعلام کردند که مثانه رشددادهشده در آزمايشگاه را به طور موفقيتآميزي به سگها پيوند زدهاند. اين مثانههاي مصنوعي براي تقريبا يک سال در اين سگها کار کردند. در سال 2000 يک شيوه جديد براي ساختن مثانه مصنوعي براي انسانها ايجاد شد. در اين شيوه بخشي از روده کوچک بيمار (معمولا 85 تا 100 سانتيمتر) بهصورت يک مثانه جديد براي بيمار در ميآمد. بيماراني که از بافت رودهاي براي ترميم مثانهشان استفاده ميشد، دچار عوارض جانبي ناخوشايندي ميشدند؛ از جمله بازجذب مواد شيميايي که بايد از طريق ادرار دفع ميشد. براي اولين بار در سال 2006 گروهي از زيستشناسان در دانشکده پزشکي دانشگاه ويک فارست در آمريکا به سرپرستي پروفسور آنتوني آتالا اعلام کردند براي اولين بار يک مثانه را در آزمايشگاه رشد دادهاند و آن را به يک انسان پيوند زدهاند. 7 نفر در سنين 4تا19 سال، اين پيوندها را دريافت کردند. اين مثانه از نمونه کوچکي از بافت مثانه خود اين بيماران رشد داده شده بود و بنابراين خطر رد پيوند وجود نداشت. براي انجام اين عمل، ابتدا از بيمار سيتياسکن به عمل ميآيد تا شکل مثانهاي که بايد ساخته شود، تعيين شود. بعد، نمونه بافتي از مثانه بيمار برداشته ميشود. اين سلولها در آزمايشگاه رشد داده ميشوند (اين دوره معمولا 7 تا 8 هفته طول ميکشد) و بعد، لايههاي سلولي بر روي يک «چارچوب» ساختهشده از مواد زيستي که پس از قرار گرفتن در بدن تجزيه ميشوند، به صورتي قرار داده ميشوند که به شکل مثانه مورد نياز در آيند. نهايتا عمل پيوند انجام ميشود. در طول زمان چارچوب ساختهشده از مواد زيستي تجزيه ميشود و سلولهاي مثانه در شکل مورد نظر باقي ميمانند. منبع:www.salamat.com /ج
#پزشکی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1232]