تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
انواع ریل دستگاه‌های CNC + جدول مقایسه معایب و مزایا
خرید سوسیس پرکن اصل با گارانتی
تشخیص دیسک و صفحه اصلی از تقلبی (6 راه ساده)
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
بهترین روش های چاپ جعبه محصولات + ویژگی ها و کاربردها
ده راهنمایی برای نوازندگان مبتدی یوکللی
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1806832945
قصري از خشت و گل
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
قصري از خشت و گل نويسنده: ليلا حسين زاده بزرگ ترين خانه خشتي دنيا که در رفسنجان قرار دارد يکي از عجايب معماري ايران قديم است اسم پسته خندان، زيره، کلمپه و مجموعه گنجعلي خان که مي آيد، همه ياد کرمان مي افتند. شما مي توانيد نام بزرگ ترين خانه خشتي دنيا را هم به اين فهرست اضافه کنيد. خانه حاج آقا علي با 110 اتاق، 7 هزار متر مربع وسعت و 4 هزار متر زير بنا يکي از شگفتي هاي رفسنجان است که روزگاري براي خودش برو بيايي داشته. در مورد اين بناي تاريخي که يکي از عجايب معماري قديم به حساب مي آيد روايت هاي زيادي وجود دارد. اين گزارش را بخوانيد تا با رمز و راز بزرگ ترين خانه خشتي دنيا آشنا شويد. قبل از اينکه شما را با بزرگ ترين خانه خشتي دنيا آشنا کنيم بهتر است با حاج آقا علي، مالک اصلي اين خانه آشنا شويد که از قرار معلوم زندگي پر ماجرايي هم داشته. حاج آقاي کرماني گزارش ما، طبق اسناد به جا مانده از آن دوران، حدود 250 سال پيش در رفسنجان زندگي مي کرده. دکتر مصطفي مرتضوي، دبير انجمن ميرآب کرمان، حاجي را اين طور برايمان معرفي مي کند:« حاج آقا علي، تاجر بزرگي بوده که در زمان ناصرالدين شاه قاجار زندگي مي کرده. او تاجر پنبه و ظروف چيني بوده و دامنه تجارتش حتي به خارج از مرزهاي ايران- هند و اروپا- هم کشيده شده بود. هرچند که براساس گفته هاي مردم کوچه و بازار، حاج آقا علي ابتدا يک پنبه زن يا کشاورزي بوده که به مرور مال و منالي به هم زده و به عنوان يکي از بزرگ ترين ملاکان رفسنجان لقب گرفته است اما ثروت اين مرد آن قدر زياد بود که وقتي مي خواست ميزان دارايي منقولش را به ناصرالدين شاه قاجار نشان بدهد، طول کاروان اشياي منقولش از ابتدا تا انتها حدود 240 کيلومتر بوده». حاج آقا علي دو همسر داشته که يکي اهل رفسنجان و ديگري هم اهل کرمان بود. او براي هرکدام جداگانه خانه گرفته بود. اين خانه خشتي متعلق به همسر اول حاج علي بوده است. صاحب بزرگ ترين خانه خشتي دنيا بعد از مرگش اين خانه را وقف کرد؛ براي همين تا چند وقت پيش در آن مراسم عزاداري برگزار مي شد اما چون خانه قديمي بود و احتمال تخريب آن وجود داشت، مسؤولان ميراث فرهنگي کرمان وارد ميدان شدند تا بزرگ ترين سازه خشتي دنيا را از خطر نابودي نجات دهند. البته مشخص نيست که سازنده اين خانه چه کسي بوده اما معماران رفسنجاني و يزدي خشت خشت اين خانه منحصر به فرد را روي هم گذاشته اند تا لقب بزرگ ترين خانه خشتي دنيا به خانه حاج آقا علي برسد. معماري غربي و ايراني حالا که با حاج آقا علي آشنا شديد نوبت به خانه اش مي رسد که دست کمي از قلعه ندارد. بزرگ ترين بناي خشتي دنيا، در شش کيلومتري شمال شرقي رفسنجان در منطقه قاسم آباد قرار دارد و قدمت آن به سال 1136 هجري شمسي بر مي گردد. دکتر مصطفي مرتضوي درباره اين خانه مي گويد:« در قسمت هايي از اين بنا، عمارت هاي کلاه فرنگي هم وجود دارد. به اين دليل اسم اين عمارت ها را کلاه فرنگي گذاشته اند که شکل و شمايل اين بناها يک هشت ضلعي بلند شبيه کلاه است. جالب اينجاست که در اين خانه هم عمارت کلاه فرنگي وجود دارد، هم بادگير و براي همين مي توانيم در خانه حاج آقا علي شاهد معماري هاي غربي و ايراني باشيم. اين خانه دو بخش زمستان نشين و تابستان نشين که در قسمت تابستان نشين درها و پنجره ها باز مي شود و ارتفاع درها بلند است و رو به باغچه و حياط قرار گرفته تا هواي تازه وارد اتاق ها شود. در قسمت زمستان نشين ارتفاع درها و پنجره ها کم است و شومينه هاي ديواري مطابق با نوع معماري گذشته در اين بخش وجود دارد». خانه حاج آقا علي حياط با صفايي دارد که پر است از درختان کاج و گل هاي رنگارنگ. قنات، تکنولوژي مشرق زمين قديمي ترها مي دانند که وجود يک حمام به خصوص آن هم در يک خانه روستايي نعمت بزرگي به حساب مي آمد. خانه حاج علي آقا هم که در زمان خودش يکي از مجلل ترين خانه ها بوده يک حمام خصوصي دارد:« اين جاي تعجب است که در آن زمان و در يک روستا، در خانه اي حمام خصوصي وجود داشته باشد. در اين خانه قناتي وجود دارد که بعد از ورود به خانه، دو شاخه مي شود. يکي از اين شاخه ها وارد حمام شده و بعد از تأمين آب حمام، وارد حوض خانه مي شود. در داخل حوض هم يک فواره قديمي وجود دارد که بدون صرف انرژي و در اثر حرکت متناوب آب خودنمايي مي کند. به اين ترتيب آب وارد آشپزخانه مي شود تا آب مورد نياز آنجا را هم تأمين کند». معماران آن زمان به خوبي از آب قنات استفاده کرده و آن را در جهت رفاه افرادي که در خانه زندگي مي کردند به کار گرفته بودند. دکتر مرتضوي درباره نحوه مهار و استفاده از آب در ايران قديم مي گويد:« زماني که در اروپا گاليله را به اتهام اينکه گفته بود زمين مي چرخد، محاکمه مي کردند، ايراني ها در مشرق زمين تکنولوژي آبرساني را اختراع کردند. ما ايراني ها بوديم که اين سيستم آبرساني را از شرق تا چين و از غرب تا شيلي صادر کرديم و ما ايراني ها وارث اين تکنولوژي هستيم». شاه نشين به جز سيستم آبرساني بزرگ ترين خانه خشتي دنيا زيبايي هاي ديگري هم دارد؛ اين خانه دست کمي از موزه ندارد و حداقل دو ساعت و نيم طول مي کشد تا بازديدکنندگان از تمام قسمت هاي آن ديدن کنند. زيبايي داخل اتاق ها و به خصوص گچبري هايش چشمگيرند؛ به طوري که گچبري هاي اتاق هاي زنانه مانند اتاق خلوت خانم، همسر حاج آقا علي بسيار زيباست؛ « تزئينات و گچ بري هاي 110 اتاق قلعه حاج آقا علي بسيار زيباست و در محل هايي مثل بالاي شومينه استاد گچبر از سنگ هاي قيمتي استفاده کرده. در همه اتاق ها طاقچه، شومينه يا همان بخاري ديواري وجود دارد اما بهترين قسمت خانه بخش حاکم نشين يا شاه نشين آن است که محلي براي پذيرايي از مهمانان خاص بوده. قسمت شاه نشين خانه حاج آقا علي، بخشي بوده که او علاوه بر پذيرفتن مهمان، کارهاي بازرگاني اش را هم در آن سر و سامان مي داده و حتي زيباترين گچبري ها هم در اين محل کار شده. صاحبخانه خوش ذوق براي مطبوع تر شدن هواي قسمت شاه نشين در آنجا آب نما ساخته است. ضد زلزله يکي ديگر از ويژگي هاي عجيب خانه حاج آقا علي، وجود پشت بندها در ساختمان است. مرتضوي در اين باره مي گويد:« ترکيب المان هاي سازه اي و معماري و پشت بندها در اين خانه خشتي منحصر به فرد، از نکات جالبي است که به چشم مي خورد. نيروهايي که به ساختمان وارد مي شود، دو نوع هستند؛ يکي نيروهاي عمود و قائم مثل وزن و دوم نيروهاي جانبي مثل زلزله. پشت بندها، سازه هايي هستند که براي دفع کرن نيروهاي جانبي قدرتمندي مثل زلزله در ساختمان استفاده مي شده». معماران اين خانه، با در نظر گرفتن خطر وقوع زلزله بزرگ ترين خانه خشتي دنيا را بنا کرده اند. کار پشت بندها را امروز باربندها انجام مي دهند. دو قطعه آهني که به صورت ضربدر روي هم قرار مي گيرند. امروزه در ساختمان هاي مسکوني، معمولاً گوشه هايي وجود دارد که غير قابل استفاده هستند و معماران از آن براي کمد ديواري استفاده مي کنند. قلعه حاج آقا علي هم چهار گوشه غير قابل استفاده داشته. اما معماران زبردست آن زمان، خيلي مفيد از اين گوشه ها استفاده کرده اند. گوشه اول براي هشتي ورودي استفاده شده. از گوشه دوم يک آشپزخانه، از گوشه سوم هم يک کريدور عبوري از ساختمان اصلي به حياط و از گوشه چهارم براي ساخت انبار غلات استفاده شده است. فر آجري در روزگاري که مردم از اجاق هاي تنوري استفاده مي کردند، يکي از همسران حاج آقا علي به نام تاج خانم در آشپزخانه اعياني اش از فر استفاده مي کرده؛ « اين فر مانند فرهاي امروزي، يک اجاق با حرارت غير مستقيم است. پايين اين اجاق يک آتشدان است، بعد رويش يک لايه آجري وجود داشته که خانم خانه ماده غذايي را براي پخت روي آن مي گذاشته». خانه تمام و کمال حاج آقا علي در زمان خود و در حال حاضر بي نظير است. اين خانه و اشياي گران قيمت اش مورد توجه خيلي از دزدان و راهزنان بوده؛ « بلندي ديوارهاي خانه حاج آقا علي ده متر بوده و او براي جلوگيري از دستبرد دزدان و راهزنان علاوه بر ساختن ديوارهاي بلند از برج نگهباني هم استفاده مي کرده. از آنجايي که کار از محکم کاري عيب نمي کند حاج آقا علي در چهار گوشه خانه اش، چهار برج و باروي ديده باني گذاشته بود تا نگهبانان از خانه مراقبت کنند. اين برج هاي ديده باني امروزه جاي خودشان را به نرده ها و حفاظ هاي فلزي داده اند». ساکنان قديمي مناطق گرمسيري اي مثل کرمان چون تابستان هاي خيلي گرمي داشتند، براي گذراندن اين روزها، از شگرد خيلي جالبي استفاده مي کردند؛ آنها از خشت و گل يخدان هايي مي ساختند که به شکل گنبد بودند و به اين ترتيب يخ هاي جمع آوري شده را در يخدان ها نگهداري مي کردند. حاج آقا علي هم يکي از همين يخدان ها را ساخته که در عباس آباد حاجي قرار دارد؛ محلي که يک کيلومتر بالاتر از خانه قلعه مانندش است. اين يخدان در قديم کار يخچال و فريزرهاي امروزي را انجام داده است. در ساخت سقف يخدان از کنف خرما استفاده مي کردند تا به صورت عايق عمل کرده و سرما را حفظ کند. موجودات خيالي و خمره هاي طلا خانه حاج آقا علي چه در زمان خودش و چه حالا مورد توجه خيلي ها بوده و هست؛ براي همين داستان هاي زيادي بين بومي هاي منطقه درباره بزرگ ترين خانه خشتي دنيا به وجود آمده . دکتر مرتضوي درباره اين داستان مي گويد:« در مورد خانه حاج آقا علي هم خرافاتي وجود داشته است؛ مثلاً مردم مي گفتند که صاحب خانه ثروت بي حسابش را درون خانه پنهان کرده است. آنها مي گفتند در بزرگ ترين خانه خشتي دنيا خمره هايي پر از طلا وجود دارد و حاج آقا علي آنها را در خانه اش دفن کرده است؛ البته بعدها معلوم شد اصلاً اين طور نبوده. يا عده اي ديگر مي گفتند که در اين خانه موجودات خيالي رفت و آمد مي کنند؛ براي همين مردم خيلي مي ترسيدند. اما بعدها که خانه مورد مرمت قرار گرفت معلوم شد که موجوداتي که مردم از آنها حرف مي زدند، معتادان و ولگردهايي بودند که شب ها وارد خانه مي شدند و در آنجا مواد مصرف مي کردند يا مي خوابيدند». به گفته دکتر مرتضوي، مرمت کامل بزرگ ترين خانه خشتي جهان دو سال طول مي کشد تا آيندگان هم بتوانند اين اثر تاريخي و زيبا را از نزديک ببينند. منبع:همشهري سرنخ، شماره 51 /ن
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 348]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها