محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1845604286
كرامت زن در اسلام و غرب (3)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
كرامت زن در اسلام و غرب (3) نويسنده : حسينعلي رحمتي مورد پژوهي تطبيقي امام خميني و فمينيسم علل برتري ديدگاه امام (ره) با توجه به مباحث گذشته ميتوان گفت در مجموع، ديدگاه اسلامي، با خوانش امام، از امتيازهاي بالاتر، و براي حفظ حقوق زن و احياي كرامت او از توانايي بيشتري برخوردار است. البته معيارهاي ما براي اين قضاوت نمي‌تواند درون‌ديني باشد، چرا كه يكي از طرفين بحث (يعني راديكالها) چنين معيارهايي را نمي‌پذيرند. بنابراين، آنچه گفته ميشود با نگاه برون‌ديني و بر اساس تحليلهاي عقلي و بررسي پيامدهاي هر يك از دو انديشه است. به هر حال، آنچه را كه موجب برتري ديدگاه امام ميشود ميتوان اينگونه برشمرد: 1ـ تعادل در نگاه. امام نه مثل كساني بود كه زنان را افرادي محجور مي‌دانند و نه همچون آنان كه به بهانه يا به نيت نجات زن و مبارزه با زن‌ستيزي، در يك حركت افراطي به دام مردستيزي افتادند يا جايگاه و شأن و شخصيت هر يك از زن و مرد را به‌هم زدندكه نتيجه هر دو، ظلم در حق زنان و محروم كردن آنها از حقوق طبيعي، شرعي و قانونيشان بود. ديدگاه امام را ميتوان نگرشي متعادل دانست كه در عين حفظ حقوق و كرامت هر يك از زن و مرد و قرار گرفتن هر كدام در جايگاه شايسته خود، براي هر كدام وظايف، تكاليف‌و امتيازهايي را در نظر گرفته است. 2ـ بهره گرفتن از دين. مسأله كرامت انسان يكي از بنيادي‌ترين موضوعهاي مطرح در اديان آسماني است. در اسلام (چه در قرآن و چه در سنت و سيره پيشوايان ديني)، اين موضوع بهطور جدّي مطرح شده است (به عنوان نمونه ر.ك به: جوادي آملي 1369؛ 1384). بخشي از آموزه‌هاي اسلامي در باب كرامت انسان، به طور خاص درباره كرامت زن است و براي حفظ اين كرامت راه‌كارهايي هم ارائه شده است. يكي از مزيتهاي نگرش امام آن است كه نه‌تنها بين حفظ دين و حفظ كرامت زن منافاتي نديده بلكه به اين موضوع از منظر دين نگريسته است. او با اين كار خود، از يك طرف با نگرشهاي غير ديني (مثل برخي فمينيست‌ها) و از طرف ديگر با نگرشهاي ديني ولي بدبين به زنان، مرزي ترسيم كرده است. امام نشان داده كه بر خلاف ادعاي فمينيست‌هاي راديكالي كه از مخالفت دين با حقوق زنان سخن مي‌گويند، ميتوان از منظر دين از حقوق زن دفاع كرد و در عين حال شرايط را براي حضور او در عرصه‌هاي مختلف علمي، سياسي و اجتماعي فراهم كرد. 3ـ واقع‌بيني. ميتوان گفت نگاه امام به زنان، واقع‌بينانه‌تر و با طبيعت آنان سازگارتر است. ايشان در عين توجه به يكسان بودن زنان و مردان از نظر انسانيت و ارزشهاي انساني و توان آنان در رشد معنوي و فرهنگي، بر تفاوتهاي جسمي و روحي ايشان نيز صحه مي‌گذارد. به عنوان مثال، همان‌طور كه گفته شد، ضمن دفاع از حضور زنان در جامعه، بر نقشهاي خاص زنان در اموري چون ازدواج، توليد نسل و تربيت شايسته فرزندان از سوي مادران تأكيد فراوان دارد. اين در حالي است كه فمينيست‌هاي راديكال معمولاً چنين نقشهايي را به چالش كشيده و درصدد كنار نهادن آنها هستند (Gamble 2001: 302 - 303).
4ـ نگاه فراجنسيتي. برخلاف راديكالها كه همه مسائل را از دريچه منافع زنان مي‌نگرند نگاه امام معمولاً فراجنسيتي است. ايشان از رشد و سعادت انسان (چه زن چه مرد) سخن گفته و وجود هر دو را براي پيشبرد و تعالي جامعه لازم دانسته است. مجموع ديدگاهها و موضع‌گيريهاي ايشان به‌گونه‌اي است كه نمي‌توان از آن به مردگرايي يا زن‌گرايي رسيد. اين نگاه مانع از ايجاد دو قطبي متضاد زن ـ مرد، و دچار شدن به پيامدهاي ناگوار فرهنگي، تربيتي، سياسي و اجتماعي آن در مقياس فردي و اجتماعي ميشود. اهميت اين امر وقتي مشخص مي شود كه چنين پيامدهايي را در بخشهايي از جامعه غربي، كه مهد پيدايش نگرشهاي راديكال درباره زنان است، بررسي كنيم. 5ـ جامعيت و همه‌جانبه‌‌نگري. امام به جنبه‌ها و ابعاد گوناگون شخصيت زنان توجه داشته است. در حالي‌كه بسياري از فمينيست‌هاي راديكال (و حتي غير راديكال) بيشتر به دنبال فعال‌تر كردن زنان در عرصه‌هاي اجتماعي، اقتصادي يا سياسي‌اند. امام از يك طرف به زنان سفارش مي‌كند كه به دنبال تحصيل علم باشند و از طرف ديگر بر وظيفه آنان در تربيت فرزند و حفظ كانون خانواده تأكيد مي‌كند و از طرف ديگر بيان مي‌كند كه زنان حق رأي دادن و رأي گرفتن دارند و در جاي ديگر از آنان مي‌خواهد كه در راه رشد و تعالي اخلاقي و معنوي خود تلاش كنند. 6ـ نگاه انساني به زن. نگرش امام، كه برگرفته از نگاه ديني اوست، مانع از نگاه ابزاري به زن ميشود. بررسي فرايند دفاع از حقوق زنان در غرب ــ و آنچه با اين نام به‌ويژه در يكصد سال اخير انجام شد ــ نشان مي‌دهد كه به‌رغم پيشرفتها و موفقيتهايي كه در اين راه حاصل شده، به دليل پيدايش نگرشهاي راديكال يا نگاههاي تك‌بعدي و يك‌سونگرانه دربارة زنان، مشكلات و معضلات گوناگوني نيز امروز دامن‌گير جامعه غربي شده است. بهره‌گيري از زنان به‌عنوان ابزاري براي جذب سود و سرمايه بيشتر، يا به‌عنوان ابزار تبليغاتي، نگاه جنسي به زن، بهره‌گيري از او به‌عنوان يك نيروي ارزان قيمت، سوء استفاده جنسي از زن و هتك حرمت او در بسياري از موارد، سست شدن كانون خانواده و افزايش شكاف نسلها، برخي از معضلاتي است كه ميتوان به‌عنوان نمونه ذكر كرد. در راستاي نگرش انساني است كه امام بارها نسبت به مسألة "شيء " و بازيچه شدن زنان در دست ديگران هشدار داده و هدف اسلام و خودش را پيشگيري از اين امر دانسته است (به عنوان نمونه ر.ك. به : امام خميني 1385 ج 14: 196). 7ـ ضعفهاي موجود در انديشه فمينيست‌هاي راديكال. آنچه گفته شد، علاوه بر برخي ضعفهاي ديگري كه در فمينيسم راديكال هست، در قضاوت بين دو ديدگاه مطرح شده در اين مقاله، نگاه امام را تقويت مي‌بخشد. البته ما در نقد انديشه راديكالها تنها نيستيم، بلكه اشكالات و زياده‌رويهاي آنان به اندازه‌اي است كه گاه از سوي برخي فمينيست‌ها هم مورد انتقاد واقع شده است. در اينجا بهطور مختصر فقط به برخي از اين انتقادها اشاره مي‌كنيم: الف) ناديده گرفتن تفاوتهاي طبيعي بين زن و مرد؛ ب) تمايز قائل شدن ميان كرامت زن و كرامت مرد. به عبارت ديگر، پر رنگ كردن نگاه جنسيتي؛ ج) زن‌گرايي افراطي و بازتوليد مردستيزي؛ د) بي يا كم‌توجهي به برخي از اقتضائات طبيعي و معقول زندگي بشر، مثل تشكيل خانواده و حفظ اين نهاد؛ هـ) زمينه‌سازي و كمك به ايجاد نگاه ابزاري به زن؛ و) بازتوليد روايتي جنسيت‌گرا و نادرست از برتري و تبعيض نژادي؛ ز) بر باد دادن منافع و دستاوردهاي نهضت زنان، با دو قطبي كردن ادبيات اين عرصه، و تأكيد بيش از اندازه بر سياستهاي جنسي؛ ح) تأكيد غير لازم و بيش از اندازه بر نابرابري جنسيتي و طرح آن به‌عنوان بنيادي‌ترين و بارزترين جلوه ستم به زنان، و ناديده گرفتن مواردي چون ظلم و تبعيضهاي طبقاتي و نژادي، كه از اهميت بيشتري برخوردارند ( "Radical Feminism " 2007: 4)؛ ط) مخالفت ادعاهاي راديكالها با واقعيتهاي خارجي جامعه؛ ي) اخلال در سلامت حيات اجتماعي زنان (Zalewski 2000: 11). سخن واپسين : برخي پيشنهادها هر چند در اين نوشتار از برتري نگاه امام سخن به‌ميان آمد ولي اين به‌معناي آن نيست كه در اين زمينه كار ديگري باقي نمانده است. از اين رو، بسيار شايسته است كه علاقه‌مندان به نگرش امام، به تكميل و تداوم راهي كه ايشان شروع كرد همت گمارند. برخي از كارهايي كه در اين زمينه ميتوان انجام داد عبارت است از: 1ـ شناخت و تبيين هر چه بيشتر چهارچوبها و بنيادهاي نظري انديشه امام درباره زنان. توجه به نقش زمان و مكان در تغيير موضوعهاي مربوط به زنان، كه منتهي به تغيير حكم ميشود يكي از مواردي است كه در اين بررسي مي‌تواند مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد. نمونه اين امر آن است كه ايشان در قبل از انقلاب با شركت زنان در انتخابات، يا ورودشان به ادارات مخالف بود (امام خميني 1385 ج 1: 150-145، 118)، ولي پس از پيروزي و با تغيير شرايط، با اين كار موافق و شركت آنان را در انتخابات و ديگر عرصه‌ها امري لازم و ضروري مي‌دانست (امام خميني 1385 ج 6: 408). اين امر نشانه پويايي اجتهاد امام است و مي‌تواند كماكان به عنوان يك الگو مورد استفاده قرار گيرد. 2ـ درس‌آموزي از سلوك عملي امام درباره زنان. امام در فرصتهايي كه فراهم مي‌شد سعي مي‌كرد نگاه اسلامي به زن را در عمل نيز به ديگران نشان دهد. به عنوان مثال، ايشان در جريان سفارت امريكا با تبيين اينكه اسلام براي زنان ارزش ويژه‌اي قائل است دستور آزادي زودهنگام زنان گروگان را صادر كرد (امام خميني 1385 ج 11: 53 ، 79)، يا در هيأتي كه براي ارسال پيام به رهبر شوروي سابق گسيل داشت، يكي از اعضاي آن هيأت را از بين زنان انتخاب كرد. 3ـ تفكيك سنّتهاي ديني از سنّتهاي بومي. يكي از نكته‌هايي كه امام در مواجهه با مسائل زنان در نظر مي‌گرفت، تمايز نهادن بين مواردي چون سنّتها و آداب و رسوم بومي با آموزه‌ها و سنّتهاي ديني بود (مقدم 1386: 4). از جمله فايده‌هاي اين كار آن است كه نواقص و پيامدهاي سنّتهاي ملّي و محلّي به نام دين نوشته نمي‌شود. 4ـ توجه به شخصيت و كرامت زنان، در گفتار و كردار. رعايت اين امر به ويژه از سوي كساني كه در جامعه منشأ اثر يا داراي مسئوليتهاي ديني، سياسي و اجتماعي هستند از اهميت و حساسيت بيشتري برخوردار است، چرا كه سخن و عمل اينان در مورد زنان، نه تنها در ايران كه در سطح جهان بازتابهاي گسترده دارد و مي‌تواند چهره‌اي نامناسب از اسلام و مسلمانان ارائه دهد. در اين زمينه گفتار و رفتار امام مي‌تواند درس‌آموز باشد. 5ـ پيگيري و باز انديشي مداوم. با توجه به تحولهايي كه در عرصه‌هاي عملي و نظري عصر حاضر و جامعه امروز ايران در حال شكل‌گيري است و هر روز درباره زنان موضوع، مسأله يا سؤالي جديد مطرح ميشود، بررسي و تحليل مداوم اين موضوعها و مباحث امري لازم و ضروري است. امام خود به اجتهاد مداوم درباره مسائل نو پيدا و مبتلابه جامعه توجه داشت و به همين خاطر تأكيد مي‌كرد كه : ... حوزه‌ها و روحانيت بايد نبض تفكر و نياز آينده جامعه را هميشه در دست خود داشته باشند و همواره چند قدم جلوتر از حوادث، مهياي عكس العمل مناسب باشند. چه بسا شيوه‌هاي رايج اداره امور مردم در سالهاي آينده تغيير كند و جوامع بشري براي حل مشكلات خود به مسائل جديد اسلام نياز پيدا كند. علماي بزرگوار اسلام از هم اكنون بايد براي اين موضوع فكري كنند (امام خميني 1385 ج 21: 292). ايشان همچنين در واپسين ماههاي حيات خود، مباحث مربوط به نقش زنان در جامعه را يكي از موضوعهايي مي‌دانست كه فقها و دانشمندان اسلامي امروز بايد درباره آنها بحث و بررسي كنند و تأكيد مي‌كرد كه در حكومت اسلامي باب اجتهاد بايد همواره باز باشد. البته از نظر ايشان كسي كه مي‌خواهد در اين زمينه‌ها اعلام نظر كند بايد علاوه بر آگاهي از علوم معهود در حوزه‌هاي علميه، بتواند مصلحت جامعه را تشخيص داده و داراي آگاهيهاي لازم نيز باشد (امام خميني 1385 ج 21: 178ـ177). 6ـ تدوين راهكارهاي دفاع از حقوق زنان، بر مبناي نگرش اسلامي. به عنوان مثال، يكي از نكته‌هايي كه بايد مورد توجه قرار گيرد آن است كه براي تبيين تفاوتهاي بين زن و مرد، به چه معيارها و مصداقهايي بايد استناد كرد كه تحولات زمانه نتواند آنها را زير سؤال برده و سست كند. 7ـ حضور كنشگرانه. جهان امروز جهاني به‌هم‌پيوسته و درهم‌تنيده است. به تعبير ديگر، ميدان رقابتي است كه تنها كساني مي‌توانند جايگاه شايسته خود را در آن به‌دست آورده و سخن خود را به گوش ديگران برسانند كه اولاً، به طور فعال وارد اين عرصه شوند، ثانياً، فضاي گفتماني حاكم بر آن را بشناسد، ثالثاً، از ابزارها، شيوه‌ها و راهكارهاي مناسب بهره گيرند، و رابعاً، متاع خود را هر چه معقول و منطقي‌‌تر ارائه كرده و از آن دفاع كنند. مسأله زنان نيز از اين قاعده مستثنا نيست و براي ورود به چنين عرصه‌اي، آمادگي جدّي علمي و آگاهي از ديدگاههاي رقيب لازم است. اين امر هم محقق نمي‌شود جز آنكه با تلاشهايي چون مطالعات تطبيقي، و بازخواني منابع ديني، ديدگاه اسلام به‌گونه‌اي نظام‌مند و به زبان روز دنيا عرضه شود. 8ـ پرهيز از افراط و تفريط ، مدگرايي و جو زدگي. گاه ديده ميشود برخي افراد از ترس اتهام زن‌ستيزي به اسلام، به ورطه افراط غلتيده و به‌گونه‌اي انفعالي و اغراق‌گونه به همان دامي مي‌افتند كه برخي فمينيست‌ها افتاده‌اند. بايد توجه داشت كه اين امر به همان اندازه نادرست است كه كسي از برتري مطلق مردان بر زنان سخن به ميان آورد. از بررسي منش و روش امام در برخورد با مسائل زنان چنين به‌دست مي‌آيد كه ايشان در عين توجه به تغيير شرايط زمان و موضوعها و احكام مربوط به زنان، هيچگاه ديدگاههاي مبنايي خود در اين زمينه را صرفاً براي خوشامد اين و آن تغيير نداد. 9ـ طراحي نظام حقوق زن در اسلام. بهترين راه براي تبيين انديشه اسلامي درباره حقوق زنان، طراحي اين موضوع در قالب يك طرح منظومه‌وار و معقول است كه هر مطلبي در محل خود قرار گرفته باشد. در اين زمينه ميتوان از ديدگاه اسلام‌شناسان روشن‌انديش و آگاهي چون امام خميني و شهيد مطهري بهره گرفت. از آنجا كه بررسي اين مطلب نيازمند فرصتي بيش از اين است، از اطاله كلام در اينجا خودداري ميشود. يكي از مهمترين موضوعهايي كه در ذيل چنين نظامي بايد تبيين شود، نظام و معيارهاي ارزش‌گذاري اسلام و فلسفه وجود برخي تفاوتها بين احكام زن و مرد است. 10ـ اجرايي كردن انديشه‌هاي اسلامي. صرف تبيين نظري انديشه‌هاي اسلامي و نگرش كساني چون امام خميني كافي نيست، بلكه بايد راه‌كارهايي انديشيد كه استراتژيها به تاكتيك تبديل شده و عملياتي و اجرايي شوند. پيگيري تبديل آموزه‌هاي ديني با برداشتهاي نوين، به قانون، يا اصلاح و بهسازي قانونهاي موجود، يكي از اين راه‌كارهاست. منابع فارسي : - قرآن كريم. - امام خميني، سيد روح الله. (1385) صحيفه امام، مجموعه آثار امام خميني، چاپ سوم، تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(س)، (مؤسسة چاپ و نشر عروج). - جوادي آملي، عبدالله. (1369) كرامت در قرآن، چاپ سوم، تهران: مركز نشر فرهنگي رجاء. - ــــــــــــــ . (1384) تفسير انسان به انسان: نظريه جديد پيرامون معرفت‌شناسي انسان، چاپ اول، قم: مركز نشر اسراء. - خميني، سيد حسن. (1385) "آفت دين، خرافه و آفت علم، دين گريزي است. "، روزنامه اعتماد ملي، ش98، (11 خرداد). - سبحاني، محمدتقي و محمدرضا زيبايي‌نژاد. (1381) درآمدي بر نظام شخصيت زن در اسلام، چاپ دوم، قم: دفتر مطالعات و تحقيقات زنان. - طهماسبي، ساسان. (1385) نقش زنان در نهضت امام خميني، چاپ اول، تهران: مركز اسناد انقلاب اسلامي. - كميته فرهنگي ستاد مركزي بزرگداشت ارتحال امام خميني. (1385) شخصيت حضرت زهرا(س) در انديشه امام خميني، چاپ اول، تهران: كميته فرهنگي ستاد مركزي بزرگداشت ارتحال امام خميني. - محمد، صلاح عبدالغني. (1418ق.) وسائل الاسلام في المحافظة علي كرامة المرأه، ج4، چاپ اول، بي‌جا: مكتبه الدار العربيه للكتاب. - مشيرزاده، حميرا. (1382) از جنبش تا نظريه: تاريخ دو قرن فمينيسم، چاپ اول، تهران: نشر و پژوهش تيراژه. - مطهري، مرتضي. (1385) مجموعه آثار، ج24، چاپ اول، تهران: صدرا. - مقدم، محمد. (1386) "احساس خطر از برخورد تند با جوانان "، روزنامه شرق، س4، ش871 ، (پنج شنبه 10 خرداد). - مهريزي، مهدي. (1382) شخصيت و حقوق زن در اسلام، چاپ اول، تهران: شركت انتشارات علمي و فرهنگي. - نوري، محمد. (1386) "معرفي كتاب "، نشريه همايش بين المللي امام خميني و قلمرو دين، ش1. - نيكخواه قمصري، نرگس. (1384) تحول نگرش نسبت به زن و تاثير آن در انقلاب اسلامي، چاپ اول، تهران: پژوهشكده امام خميني و انقلاب اسلامي. - هام، مگي و سارا گمبل. (1382) فرهنگ نظريه‌هاي فمينيستي، ترجمه فيروزه مهاجر، فرخ قره‌داغي و نوشين احمدي خراساني، چاپ اول، تهران: نشر توسعه. منابع لاتين : - Bolaria, B. Singh (2000). Social Issues and Contradictions in Canadian Society, 3th. ed. Canada: Harcourt & Company Canada, Ltd. - Button, John (1995). The Radicalism Handbook: Radical Activists, Groups and Movements of the Twentieth Century, London: ABC-CLIO. - Code, Lorraine (ed.) (2000). Encyclopedia of Feminist Theories, London and New York: Routledge, 1st. ed. - Gamble, Sarah (2001). The Routledge Companion to Feminism and Postfeminism, London and New York: Routledge. - Lorber, Judith (ed.) (2005). Gender Inequality: Feminist Theories and Politics, 3th.ed. LosAngeles, California: Roxbury Publishing Company. - "Radical Feminism ", (2007). in Wikipedia,www.en.wikipedia.org/wiki/radical_feminism. - Ruddick, Sara (2005). "Maternal Thinking ", in: Gender Inequality: Feminist Theories and Politics, ed. by Judith Lorber, 3th. ed. LosAngeles, California: Roxbury Publishing Company. - Ruether, Rosemary Radford (1981). "Feminism and the Future of Religious Studies ", in A Journal of Women Studies, vol. 6, No. 1/2, (spring - summer). - Tong, Rosemarie (2000). "Radical Feminism " in Encyclopedia of Feminist Theories, ed. by Lorraine Code, 1st. ed. London and New York: Routledge. - Whitworth, Sandra (1997). Feminism and International Relations: Towards a Political Economy of Gender in Interstate and Non-Governmental Institutions, London: Macmillan Press Ltd. - Zalewski, Marysia (2000). Feminism After Postmodernism: Theorising Through Practice, London and New York: Routledge. منبع: پژوهشنامه متين شماره 36 /ن
#اجتماعی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 557]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها