واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: به مناسبت ايام فاطميه معناي نمونه بودن
جام جم آنلاين: هنگامي كه در مورد زندگي بزرگان دين به مطالعه ميپردازيم، ممكن است دو گونه با موضوع مطالعه و تحقيق خود نسبت برقرار كنيم. اولين احتمال اين است كه آنها را همچون الگوهاي دست نيافتني تصور كنيم و در نتيجه ملزم خواهيم شد كه مطالعه خود را همچون يك تحقيق كتابخانهاي بنگريم و حاصل اين مطالعه هيچ به كار زندگي ما نخواهد آمد.
چرا كه پيش خود خواهيم گفت ما كجا و آنها كجا؟ ما با نهايت تلاش و كوشش و مجاهدت هم نخواهيم توانست در راستي و درستي و قرب اليالله به گرد پاي آنها برسيم، پس بهتر اين است كه تلاش مضاعف و بيهوده نكرده و صرفا از مطالعه زندگي آنها لذت ببريم و به نقص وجودي خود هر چه بيشتر پي ببريم.
اما رهيافت و نسبت ديگري هم ميتوان با آن بزرگان برقرار كرد و آن اين كه هر چند آنها را نمونه كامل انسانيت و الگوي اتم بندگان خداوند ميدانيم ولي از اين هم غافل نباشيم كه الگو و نمونه زماني در مورد آنها صدق ميكند كه توسط مصاديق ناقص مورد متابعت و سرمشق قرار گيرد.
اگر ما در زندگي شخصي خود به چگونگي حيات و ممات رسول اكرم ص كاري نداشته باشيم و برنامهها و الگوهاي ديگري را براي زندگي برگزينيم، چگونه ميتوانيم بگوييم كه زندگي ايشان يك نمونه و الگوي كامل زندگي انساني است؟ اگر در شيوه سخن گفتن، ادب، اخلاق و عدالتخواهي از علي ع درس نگيريم چگونه ميتوانيم ايشان را اميرالمومنين بخوانيم؟ اگر در شيوه تربيت فرزندان از حضرت فاطمه زهراس و نحوه ارتباطي كه ايشان با فرزندان خود داشت ذرهاي نياموزيم چگونه ميتوانيم ايشان را نمونه كامل زن مسلمان بدانيم؟
با اين رهيافت، اصطلاح الگوي ديني معنايي قابل تبيين خواهد يافت. اين مهم عليالخصوص در ديني همچون اسلام اهميتي مضاعف مييابد. معمولا در بيان تفاوت بين اسلام و ساير اديان يكي از مواردي كه بسيار به آن تاكيد ميكنيم اين مورد است كه اسلام برخلاف بسياري از اديان داراي اسطورههاي واقعي و تاريخي است.
شخصيتهاي اسطورهاي اسلام واقعا در تاريخ ميزيستهاند و وجودشان از طريق منابع تاريخي (و نه فقط ديني) اثبات شده است.
در حالي كه بسياري از اديان به جهت اين كه از حيث تاريخي، زمان بسيار زيادي از زندگي بزرگان و پيامبران آنها گذشته است و در آن زمان يا ثبت وقايع چندان مرسوم نبوده است و يا آنچه ثبت شده در طول دوران از بين رفته است، چيز زيادي را در مورد شيوه زندگي بزرگان خود نميتوانند ارائه دهند. اصلا در بسياري از موارد وجود تاريخي بزرگان آن اديان قابل اثبات نيست.
با توجه به آنچه تاكنون ذكر كردم، ميخواهم در مورد نسبتي كه ما امروز ميتوانيم با شيوه زندگي فاطمه زهراس برقرار كنيم بنويسم. با تاملاتي چند مشخص ميشود فاصلههاي بسياري در مورد هر دو تلقي سنتي و مدرن ما از زن و آنچه تاريخ زندگاني الگوي كامل زنان مسلمان نشان ميدهد وجود دارد.
هرچند وظايف خانگي ايشان و شيوه تربيت فرزند، احتمالا ابعاد ديگر زندگي كوتاه ولي پربركت ايشان را از نظر منِ محقق تحتالشعاع قرار ميدهد، ولي اين همه ابعاد شخصيتي فاطمه زهراس نيست.
هرچند نمونه كامل زنان مسلمان معمولا در خانه پدري و سپس در خانه همسر به انجام وظايف محول شده به ايشان ميپردازد ولي اين همه زندگي فاطمه نيست. تصوير زندگي فاطمه زهراس با تصويري كه به شكل سنتي براي ما در مورد زن وجود دارد، يكي نيست.
نمونه كامل زنان مسلمان زني است كه مسووليت حفظ آرامش در خانه را به عهده دارد؛ چنانچه ثبت است كه حتي يك بار از مشكلات زندگي و سختي كار در خانه به عليع شكايت نكرد.
تصوير زن در اسلام اين چنين است و نه آن گونه كه در برخي اديان زن را موجودي وسوسهگر معرفي ميكنند و نه آن گونه كه در تلقيهاي مدرن، صرفا به ابعاد جسماني زن توجه دارند. نمونه كامل زن در اسلام، نمونه كامل انسان بودن است.
اگر حضرت زهراس و همچنين حضرت زينب كبريس غالب اوقات عمر خود، زن خانه و مادر فرزندانشان بودند بدان معنا نيست كه در لحظه ضرورت و بحراني كه حضور اجتماعي ايشان را ضروري ميكند از عهده وظايف خود برنيايند.
الگوي كامل زنان مسلمان، زني است كه در زمان اضطرار ميتواند از مردي چون علي شجاعانه و بدون هيچ هراس و دلهرهاي كه تلقي سنتي و مدرن ما به زنان نسبت ميدهند، وارد ميدان شده و بهتر ازهر مردي وظيفه خود را به انجام رساند.
او ميتواند در حضور مردان و زنان خطبهاي ايراد كند كه دلهاي هر مردي را از ترس و دلهره به لرزش درآورد. او ميتواند در سخت ترين شرايط و تنهاترين مواقع درد و زماني كه هر زني به توجه همسر خود در مورد مصائبي كه متحمل شده نياز دارد، درد جسماني خود را از همسرش پنهان كند، تا مبادا بر مصائب بي شمار مردش بعد از رحلت نبي اكرم ، چيزي بيفزايد و اين درد را تا لحظه جان دادن به تنهايي تحمل كند.
زندگي فاطمه زهرا و زينب كبري به ما نشان ميدهد كه نمونه اسلام هر چند مدير خانه است ولي نسبت به تحولات سياسي و اجتماعي محيط خود بيتفاوت نيست. زن نمونه حتي ميتواند در زماني كه همه مردان، وظايف اجتماعي و سياسي خود را فراموش كردهاند به آنها هشدار دهد و راهنماي آنها باشد.
با اين رويكرد به زندگي فاطمه زهراس و به صورت كلي همه بزرگان دين مطالعه حيات و ممات آنها براي ما بعدي ديگر و معنايي حقيقيتر مييابد و از اين طريق الگوبرداري از الگوهاي راستين انسانيت، خواهيم توانست معناي صحيحتر مسلماني را دريابيم.
سلمان اوسطي
سه شنبه 31 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2575]