واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: اول خرداد ماه، روز ملاصدرا/ فرصتي براي تبيين مكتب فلسفي شيراز
داخلي. فرهنگي. مكتب شيراز. ملا صدرا.
اول خرداد ماه در تقويم ملي ايرانيان روز ملاصدرا نام گرفته است، هر سال دراين روز و بهمناسبت زادروزصدرالمتالهين ملاصدراي شيرازي،آيينهاي نكوداشت در شيراز ، پايتخت فرهنگي ايران زمين برگزار ميشود.
به گزارش خبرنگار ايرنا،امسال نيز شيراز همزمان با تولدملاصدراي شيرازي شاهد برگزاري همايش نكوداشت اين فيلسوف بزرگ ايراني است اما نشست امسال روز ملاصدرا در شيراز به بررسي جايگاه مكتب فلسفي شيراز اختصاص يافته است.
مكتب فلسفي شيراز در برگيرنده مجموعهاي از روش ها، فعاليتها و مشي متعالي انديشمندان و مفاخر قرنهاي هفتم تا نهم هجري قمري است كه توسط صاحبان انديشه در اين دوره زماني در شيراز ارائه شده است.
در آن زمان كشورمان مورد هجوم و يغماي اقوام مغول قرار گرفته بود و به لحاظ مصونيت شيراز از اين هجمه، اغلب انديشمندان و مفاخر كشور در شيراز گرد هم آمده بودند از اين رو در اين دوره زماني بسياري از علوم و معارف در شيراز بنيان نهاده شد و مكتب شيراز شكل گرفت.
سعدي و حافظ كه دو گوهر درخشان عرصه ادبيات، شعر و غزل فارسي هستند در اين دورهزماني ادبيات فارسي رابه اوج تعالي و تكامل رسيدند و بنيان ادبي مكتب شيراز را بنا نهادند.
محمد بن ابراهيم قوامي شيرازي ملقب به صدرالمتالهين يا ملاصدرانيز دراين دوره زماني در شيرازبناي مكتب فلسفي شيراز را بنا نهاد و بسياري از فلاسفه نيزبابهرهگيري علمي از مكتب شيراز در اين عرصه درخشيدند و از مكتب فلسفي شيراز توشه برگرفتند.
بنياد حكمت اسلامي صدرا كه پشتيبان و ارائهكننده تحقيقات و پژوهشهاي علمي و فلسفي پيرامون مكتب ملاصدرا است نيز تحقيقات گستردهاي در اين زمينه انجامداده و امسال همزمان با ياد روز ملاصدرا پژوهشگران و اصحاب انديشه از اين بنياد مقالات علمي خود را ارائه ميكنند.
محمدبن ابراهيم قوامي شيرازي ملقب به صدر المتالهين يا ملاصدرا در ظهر روز نهم جمادي الاولي سال ۹۸۰قمري ديده به جهان گشود،پدراو خواجه ابراهيم قوامي مردي پرهيزگار ديندار و دوستدار و حامي دانش و معرفت بود.
در زمان حيات ملاصدرا، شيراز داراي حكومت مستقلي بود و حكمراني آن به برادر شاه واگذار گرديد كهپدر ملاصدرا بعنوان معاون او و دومين شخصيت مهم آن منطقه به شمار ميرفت و به نظر ميرسيد تنها موهبتي كه خداوند به او ارزاني نداشته است داشتن فرزند باشد.
اما بالاخره خداوند درخواستها و دعاهاي اين مرد پاك و زاهد را بيجواب نگذاشت و بهترين پسران را به او ارزاني كرد كه او رامحمدملقب به صدرالدين نام نهاد به آن اميد كه عاليترين شخصيت مذهبي گردد.
دردوران جواني، صدرالمتالهين جوان با شيخ بهايي آشنا گرديد كه سنگ بناي شخصيت علمي و اخلاقي ملاصدرا توسط اين دانشمند جهانديده كم نظير بنا نهاده شد و تكميل اين بناي معنوي را استاد ديگرش دانشمند سترگ و استاد علوم ديني و الهي و معارف حقيقي و اصول يقيني سيدامير محمد باقر بن شمسالدين مشهور به ميرداماد عهده دار گشت.
ازشاگردان او ميتوان به حاج ملاهادي سبزواري و ملامحسن فيض كاشاني اشاره كرد.
صدرالمتالهين حكيم خانه به دوشي بود كه به جرم آزادگي روح و فكر مجبور شد تا از پايتخت و پايتخت نشينان روي گرداند،وي در مقدمه كتاب اسفار دلايل بيزاري خود را از جاهلان فرزانه نماي زمان خود و عزلت و تصوف خويش را در كهك(روستايي دورافتاده در سي كيلومتري شهر مقدس قم) بيان داشته است.
پس از بازگشت به شيراز شهرت صدراي شيرازي عالمگير شده بود و طالبان حكمت از نواحي و اطراف براي درك فيض به حضورش ميشتافتند. او خود در مقدمه اسفار ميگويد: ... بهتدريج آنچه در خود اندوخته بودم همچون آبشاري خروشان فرود آمد و چون دريايي پر موج در منظر جويندگان و پويندگان قرار گرفت.
در زمان حيات ملاصدرا يعني در اواخر قرن دهم و شروع قرن يازدهم هجري كلام و فلسفه از علوم رايج و محبوب آن زمان به شمار ميرفتند. دليل عمده گسترش اين علم نسبت به ساير علوم آن زمان مانند فقه، ادبيات عرب، رياضي، نجوم و طب و ديگر علوم و همچنين هنرهاي رايج آن زمان مانند خط، معماري وكتيبه را ميتوان درشرايط اجتماعي آن دوران كه خود زاييده شرايط سياسي حاكم بر كشور بود جست و جو نمود.
عدم وابستگي واستقرار و مركزيت حكومت وقت امنيت وآزادي خاصي را حكمفرما ساخته بودكه شكوفا شدن استعدادها و گسترش هنر و علم را در پي داشت.
صدرالدين محمد در علوم متعارف زمان و بويژه در فلسفه اشراق و مكتب مشاء و كلام و عرفان و تفسير قرآن مهارت يافت،او آثار فلسفي متفكراني چون سقراط و فلاسفه هم عصر او، افلاطون، ارسطو و شاگردانش و همچنين دانشمنداني چون ابن سينا و خواجه نصرالدين طوسي را دقيقا بررسي نمود و موارد ضعف آنها را باز شناخت و مسايل مبهم مكاتب را بخوبي دانست.
او اگر چه از مكتب اشراق بهرهها برد ولي هرگز تسليم عقايد آنان نشد و گرچه شاگرد مكتب مشا گرديد ليكن هرگز مقيد به اين روش نشد. ملا صدرا پايه گذار حكمت متعاليه ميباشد كه حاوي ژرفترين پاسخها به مسائل فلسفي است.
ملاصدرا علاوه بر سالك و رهرو در عرفان بعنوان موفقترين سالكين در فلسفه مي باشد كه با طي كردن مراحل مختلف گنجينه با ارزشي را براي ساخت قلعه اي از دانش كشف نمود كه با نور جاوداني حقيقت ميدرخشد.
ملا صدرا همچنين داراي شخصيت عرفاني متعالي است و براي پي بردن به اوج شخصيت عرفاني اين فيلسوف بزرگ ايراني بخشهايي از شرح حال وي را از زبان خودش مرور ميكنيم.
من وقتي ديدم زمانه با من سر دشمني دارد و به پرورش اراذل و جهال مشغول است و روز به روز شعلههاي آتش جهالت و گمراهي برافروخته تر و بدحالي و نامردي فراگيرتر ميشود ناچارروي از فرزندان دنيا برتافتم و دامن از معركه بيرون كشيدم و از دنياي خمودي و جمود و ناسپاسي به گوشهاي پناه بردم و در انزواي گمنامي وشكسته حالي پنهان شدم.
دل ازآرزوها بريدم و همراه شكسته دلان بر اداي واجبات كمر بستم،با گمنامي و شكسته حالي به گوشهاي خزيدم ، دل از آرزوها بريدم و با خاطري شكسته به اداي واجبات كمر بستم و كوتاهيهاي گذشته را در برابر خداي بزرگ به تلافي برخاستم.
نه درسي گفتم و نه كتابي تاليف نمودم. زيرا اظهار نظر و تصرف در علوم و فنون والقاي درس و رفع اشكالات وشبهات نيازمند تصفيه روح و انديشه و تهذيب خيال از نابساماني و اختلال، پايداري اوضاع و احوال و آسايش خاطر از كدورت و ملال است و با اين همه رنج و ملالي كه گوش ميشنود و چشم ميبيند چگونه چنين فراغتي ممكن است.
ناچار از آميزش و همراهي با مردم دل كندم و از انس با آنان مايوس گشتم تا آنجا كه دشمني روزگار و فرزندان زمانه بر من سهل شد و نسبت به انكار و اقرارشان و عزت و اهانتشان بياعتنا شدم.
آنگاه روي فطرت به سوي سبب ساز حقيقي نموده،باتمام وجودم دربارگاه قدسش به تضرع و زاري برخاستم و مدتي طولاني بر اين حال گذراندم.
سرانجام دراثرطول مجاهدت وكثرت رياضت نورالهي در درون جانم تابيدن گرفت و دلم از شعله شهود مشتعل گشت.انوار ملكوتي بر آن افاضه شد و اسرار نهاني جبروت بر وي گشود و در پي آن به اسراري دست يافتم كه در گذشته نميدانستم و رمزهايي برايم كشف شد كه به آن گونه از طريق برهان نيافته بودم و هر چه از اسرارالهي و حقايق ربوبي و وديعههاي عرشي و رمز راز صمدي را با كمك عقل و برهان ميدانستم با شهود و عيان روشنتر يافتم.
در اينجا بود كه عقلم آرام گرفت و استراحت يافت و نسيم انوار حق صبح و عصر و شب و روز بر آن وزيد و آنچنان به حق نزديك شد كه همواره با او به مناجات نشست.
صدر المتالهين آثار شگرفي در زمينه فلسفه و حكمت از خود بر جا گذاشته است كهاز جمله آنها الحكمه العرشيه، الحكمه المتعاليه في الاسفار، العظيمه الاربعه ، اللمعه المشرقيه في الفنون المنطقيه، المبدا و المعاد، المشاعر، المظاهراللهيه فيالاسفارعلوم الكامليه،الشواهد الربوبيه فيمناهج السلوكيه، التصور و التصديق ، الوريده القلبيه في معارفه الربوبيه، اسرار الايات و الانوار البينات ، ديوان اشعار ، حدوث العالم، اكسير العارفين في المعارفه طريق الحق و اليقين، اعجاز النعمين،كسرالاصنام الاجاهليه في ذم المتصوفين ، مفاتيح الغيب ، متشابهات القرآن ، و رساله سه اصل است.
حكيم وارسته شيراز در طول عمر ۷۱سالهاش هفت بار با پاي پياده به حج مشرف شد و گل تن را با طواف كعبه دل صفا بخشيد و در آخر نيز سر بر اين راه نهاد و به هنگام آغاز سفر هفتم يا در بازگشت از آن سفر به سال ۱۰۵۰ هجري قمري در شهر بصره تن رنجور را وداع نمود و در جوار حق قرار گرفت و درهمانجابه خاك سپرده شد و اگر چه امروز اثري ازقبر او نيستاماعطر دلنشين حكمت متعاليه از مركب نوشته هايش همواره مشام جان را مينوازد.
مديربنيادفارس شناسي بانكوداشتاول خرداد ماه روز ملا صدرا،صدر المتالهين را سرآمد فلاسفه دانست و بر لزوم تكريم از اين فيلسوف بزرگ ايراني تاكيد كرد.
دكتر سعيد زاهد افزود: پرده برداري از مجسمه ملا صدرا در شيراز و گشايش مركز صدرا شناسي از جمله فعاليتهاي جنبي است كه همزمان با همايش روز ملا صدرا در شيراز برگزار ميشود.ك/۴
سه شنبه 31 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 627]