واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: تاریخ انتشار دوشنبه 26 مرداد 1388 تعداد مشاهده : 88 نشست تاريخنگاري ديني برگزار شد خبرگزاري فارس: نشست تخصصي «تاريح نگاري ديني» با حضور حجتالله جودكي، مرتضي نورايي و فتحالله مجتبايي عصر يكشنبه در سراي اهل قلم برگزار شد. به گزارش خبرنگار آيين و انديشه فارس، حبيبالله اسماعيلي سردبير كتاب ماه تاريخ و جغرافيا كه به عنوان مجري در اين نشست حضور داشت، با اشاره به اينكه موضوع تاريخنگاري از جمله موضوعات سهل و ممتنع در حوزه تاريخ است، گفت: تاريخنگاري از جمله موضوعات دقيقي است كه منابع در آن بسيار كم است و از جمله علوم مهم است كه تازگي آن ايجاب ميكند بيشتر به آن پرداخته شود. *مجتبايي: چرايي اتفاقات در تاريخنگاري ديني مهم است در ادامه اين نشست، فتحالله مجتبايي با اشاره به اينكه پيش از اين تاريخنگاري هميشه به صورت ديني نوشته ميشد، گفت: از جمله اين تاريخها كتابهاي تاريخي هرودوت است كه از ابتدا تا انتها به بررسي تاريخي، ديانت مصري پرداخته است. وي در ادامه به كارنامه اردشير بابكان كه در دوره ساساني نوشته شده، اشاره كرد و گفت: اين كتاب سرتاسر زندگي اردشير بابكان كه آميخته با تعاليم ديني است را شرح ميدهد. اين استاد دانشگاه با بيان اينكه اولين بار در غرب و در دوران رنسانس بود كه تاريخ به صورت علم جداگانه به وجود آمد، خاطرنشان كرد: در اين دوران بود كه در غرب علم به طور كلي خودش را از دين جدا كرد و تاريخنگاري به عنوان يك شعبهاي از شعبههاي علمي رشد كرد. مجتبايي در ادامه افزود: تاريخ طبري كه در دوره اسلام نوشته شد، بيشتر جنبههاي ديني داشت، اما هرچه به جلو ميرويم، اين علوم از دين فاصله ميگيرد. وي در ادامه به تاريخ ابن خلدون اشاره كرد و گفت: ابن خلدون تاريخ را به عنوان يك موضوع تجزيه ميكند و تاثير جامعه و دين را بر آن شرح ميدهد. وي با انتقاد از تاريخ سدههاي دوم و سوم هجري در ايران كه بيشتر شرح جنگهاي ديني است، اظهار داشت: تمايلات و گرايشهاي تاريخنگاري، ممدوحي و اوضاع و شرايط روزگار موجب شد كه هيچگاه تاريخ را به معناي واقعي تا 50 سال پيش نداشته باشيم. اين نويسنده ادامه داد: در تاريخنگاري ديني، دين به عنوان يك پديدهاي كه در اجتماع عمل ميكند، اثر ميگذارد و اثر ميگيرد، مطرح ميشود. وي با بيان اينكه تاريخنگاري ديني ژانري از تاريخنگاري است، امل مثل آن نيست، اظهار داشت: نوع تفكر يك شاعر، فيلسوف، فقيد و نگاهش در استنباط تاريخ با توجه به ذوقش متغير است. مجتبايي در پايان "چه " اتفاق افتاده و "چگونه " اتفاق افتاده را دو امر مهم تاريخنگاري دانست و خاطرنشان كرد: آنچه كه بسيار در تاريخنگاري مهم است، چرايي اتفاقات است كه در تاريخ بيهقي و ابنخلدون به آن پرداخته شده است. *جودكي: نوع نگاه به دين تاثير بسياري بر نگارش تاريخ ميگذارد در ادامه اين نشست، حجتالله جودكي با اشاره به اينكه در تاريخ نگاري ديني مسلمانان متاثر از چند ديدگاه بودهاند، گفت: بنابراين نگرشها نسبت به تاريخنگاري متفاوت شد، چرا كه برخي از ديدگاه اسلام به آن توجه كردند و برخي از منظر كلام آن را مورد بررسي قرار دادند. وي با انتقاد از روش كار تمام مورخان كه به چگونگي وقايع پرداختهاند، ادامه داد: چرايي، هميشه در تاريخ نگاري مغفول مانده كه اين يك ضعف مهم در اين زمينه است. اين استاد دانشگاه تصريح كرد: مورخان هميشه چند دسته مثل محدث، متكلم، طبيب و فيلسوف بودهاند كه دستاوردها و آثارشان با توجه به گرايشهاي علمي آنان بسيار فرق ميكرد. وي ادامه داد: با توجه به تعدد مورخان و اينكه بيشتر آنها درباري بودهاند، نميتوانيم مكتب مختلف تاريخي را ذكر كنيم و بايد بگوييم كتابهاي مختلفي در مكتبهاي گوناگون نوشته شده است. جودكي در ادامه تاكيد كرد: نوع خاص تاريخنگاري ديني و اسلامي بيشتر به بيان وقايع جامعه بوده و متاسفانه نگاه علمي در آن نبوده است. وي در ادامه تصريح كرد: اسلام از ابتدا با كلام خدا شروع شد، اما وقتي سنت پيامبر با آن وسعت و تناقض كه به دليل پالايش نشدن به آن اضافه شده، ميطلبيد كه با يك تامل و دقت مناسب به كار تاريخ نگاري اسلامي پرداخت كه متاسفانه به دليل سختي كار خيلي دقت به آن نشده است. اين نويسنده در ادامه به تاثير علم كلام بر تاريخنگاري اشاره كرد و اظهار داشت: علم كلام وقتي وارد مباحث تاريخي شد با خود اعتقاداتي را آورد كه تاثير بسياري بر تاريخنگاري گذاشت و براي مثال شيخ عباس قمي يك محدث بود كه پرسشهاي درونش تاثير زيادي بر نوع نگارش او گذاشته است. جودكي در پايان تاكيد كرد: نوع نگاه به دين تاثير بسياري بر نوع و فرم نگارش تاريخ ميگذارد. *نورايي: مهمترين مزاحم تاريخنگاري ديني علم كلام است در ادامه اين نشست مرتضي نورايي با بيان اينكه سه نوع نگاه در بررسي تاريخي وجود دارد كه به آن پيش مدرن، مدرن و پست مدرن ميگويند، گفت: اما محوريت نگرش به گذشته، پيش مدرن است؛ بحثي كه مواردي از گذشته را استخراج ميكند تا هنجارهاي آن دوره را شرح دهد. وي با اشاره به اينكه نگاه نوين به گذشته محصول قرن بيستم است، افزود: اما در دوره مدرن محوريت نگاه به گذشته اخلاق نيست، بلكه گسترش و تعميق سطح نگاه به گذشته مطرح است. نورايي يادآور شد: در سنت تاريخنگاري اسلام نحلههاي متعددي وجود دارد و به گفته "روزتو " دو نوع تاريخنگاري سكولار و مذهبي وجود دارد. اين استاد دانشگاه در ادامه به تعريف تاريخ و تاريخنگاري پرداخت و اظهار داشت: تاريخ ملي گفتوگوي بيانتها، گذشته با حال و بالعكس است و تاريخ نگاري تسهيل گفتوگوهاي تاريخ است كه مكانيسم و منابع آن دادههاي تاريخي است. وي با انتقاد از تاريخنگاري عقايد عنوان كرد: اعتقاد پديدهاي است كه با فرهنگ مرتبط است و فرهنگ هم حاكميت يك ذهنيت در جامعه كه در گذر زمان است، ميباشد. بنابراين مورخان دنيا معتقدند در دين دو نوع تاريخ وجود دارد و نميتوان يك تاريخ بر اساس فرهنگ قوم خاص نوشت. اين نويسنده و پژوهشگر در ادامه به آسيبشناسي در تاريخنگاري ديني اشاره كرد و اظهار داشت: افتادن در دام علم كلام يعني استفاده از سيستم استدلال كلامي به جاي استدلالهاي تاريخي، پرداختن به ايدئولوژي و حاكم شدن ارزشهاي ديني بر ذهن مورخ از جمله مهمترين آسيبهاي تاريخ نگاري ديني است، چرا كه حساسيت تاريخنگاري ديني اين طور است كه او در اصل يك روشنفكر است نه يك مبلغ ديني. وي مهمترين مزاحم تاريخنگاري ديني را علم كلام دانست و خاطرنشان كرد: علم كلام استدلالهاي عقلي و نقلي ميكند و مورخ هم بر همين باور است فقط عقل مورخ نقلي است نه اعتقادي. نورايي در پايان خاطرنشان كرد: شناخت مرزهاي علم كلام براي مورخ به نظر جدي ميرسد، چرا كه مورخين بايد شناخت دقيق علم كلام هرجا از تاريخنگاري كه به بنبست خوردند به اعتقادات خود پنجه نزند. انتهاي پيام/ح
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 121]