چرا غش مي كنيم؟

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: چرا غش مي كنيم؟

اغلب ما در طول زندگي‌ دست‌كم يك بار حالت ضعف و غش را تجربه كرده‌‌ايم. شايد هنگام ديدن يك صحنه دلخراش يا زماني كه در بلندي ايستاده‌‌ايد يا موقع انجام يك آزمايش خون ساده، اين تجربه را داشته باشيد. تجربه يك احساس ناخوشايند، لحظه‌اي كه پاهاي‌‌تان سست مي ‌شود، چشمتان سياهي مي‌‌رود و ناي ايستادن روي پاهايتان را نداريد. اگر اين حالت را تجربه كرده باشيد مي ‌دانيد كه در حالت غش، انگار دنيا دور سر آدم مي‌چرخد.

اين حالت معمولاً با كاهش دماي بدن، كند شدن تنفس و نداشتن كنترل تعادل همراه است. حتي بعد از اين كه بهتر شديد و چشمتان‌ را باز كرديد، گويي مكان و زمان خود را براي لحظاتي گم كرده‌ايد و احساس سنگيني داريد. اما اين كه چرا به اين حالت دچار مي‌شويم به ادامه مطلب توجه كنيد.

قلب ما عضوي است كه به اغلب تحريكات خارجي و داخلي بدن واكنش نشان مي ‌دهد. گاهي اوقات با قرار گرفتن در يك حالت اضطراب و استرس يا وقتي كه فعاليت مي‌كنيد، تندتر مي‌‌تپد و گاهي به آرامي به فعاليت خود ادامه مي ‌دهد. تمامي اين تغييرات، برنامه ‌ريزي و تنظيم شده‌اند چون قلب مسئول خون ‌رساني به اندام‌هاي ديگر است و اگر به اندام‌هاي حساسي چون مغز، مواد غذايي و اكسيژن حتي براي مدت كمي نرسد، بدن دچار اختلالاتي مي ‌شود. اندام‌‌ها معمولاً پيام‌هايي را به صورت پالس‌هاي عصبي يا مواد هورموني به قلب مي ‌رسانند و ميزان فعاليت و پمپاژ خون در لحظات مختلف تنظيم مي ‌شود. به طور مثال زماني كه شما به قصد دفاع از خود با يك شخص يا حيوان گلاويز مي‌شويد، مغز به عنوان فرمانده بدن دستوراتي را براي اندام‌‌هاي مختلف مي ‌فرستد. ارسال اين دستورات از طريق سيستم عصبي ما صورت مي‌گيرد. در بدن ما ‌به جز اعصاب حسي و حركتي، دو گروه ديگر اعصاب به نام‌‌هاي اعصاب سمپاتيك و پاراسمپاتيك وجود دارند كه مسئوليت‌‌هاي خاصي را ايفا مي‌‌كنند. اعصاب سمپاتيك همان اعصاب محرك اندام‌‌ها در حالت‌‌هاي بحراني و اضطراري بدن است. مغز دستور سمپاتيكي صادر شده را براي مقابله با آن حادثه (درگير شدن شما با يك شخص يا حيوان در مثالي كه ذكر شد) مي ‌فرستد. در اين حالت، فعاليت قلب بيشتر مي‌شود تا خون بيشتري را به عضلات فعال برساند و در مقابل، خون را از اندام‌هاي داخلي مثل معده و روده و غيره به سمت عضلات مي‌برد. همچنين ظرفيت شش‌ها براي رساندن اكسيژن بيشتر به بدن افزايش مي ‌يابد و خلاصه همه اندام‌ها با تحريك سمپاتيكي پوياتر مي‌شوند و همكاري‌هاي لازم را براي به ‌كارگيري تمامي توان موجود در بدن و دفاع از خود، انجام مي‌‌دهند. پس از آن كه حالت بحراني به پايان مي‌‌رسد، اعصاب پاراسمپاتيك براي برگرداندن وضع به حالت طبيعي و از بين بردن تحريكات سمپاتيكي، فعال مي‌شوند. در حقيقت اعصاب پاراسمپاتيك، كاهنده اثرات اعصاب سمپاتيك هستند تا در زندگي روزمره بدن ما هميشه وضعيت متعادل داشته باشد.

افرادي با ناراحتي به پزشك مراجعه مي‌كنند و نگران هستند كه چرا در بعضي شرايط به صورت ناگهاني دچار غش و ضعف مي‌شوند. به همه اين مراجعان و همچنين به شما كه پس از شنيدن يك خبر بد، ديدن يك صحنه تصادف دلخراش، انجام فعاليت بدني به خصوص در محيط گرم، موقعي كه زياد سرپا مي‌‌ايستيد يا وقتي از شما جهت انجام آزمايش خون، خون‌‌گيري ساده‌‌اي مي‌شود، غش مي ‌كنيد و دچار حالت‌هاي ضعف كه اشاره خواهم كرد مي‌شويد، مي‌گوييم شما بيمار نيستيد، بلكه اين حالت به دليل عملكرد اعصاب واگ يا همان اعصاب پاراسمپاتيك شما است يعني به دليل تحريك عصب واگ، تنفس شما كند مي‌شود، فشار شما پايين مي‌‌آيد، چشمان شما سياهي مي‌رود و با سستي عضلات پا، ضعف و بي‌‌حالي و غش به شما دست مي‌دهد.

اصلاً نبايد بترسيد. سريع دراز بكشيد و پاها را بالا نگه داريد تا ميزان خوني كه به قلب و در نهايت مغز شما مي ‌رسد افزايش يابد. اگر قرار است از شما خون بگيرند، از پرستار بخواهيد تا شما را به حالت خوابانده درآورد. از ديدن صحنه‌هايي كه شما را دچار اين حالت مي‌كند بپرهيزيد، حتي اگر آن صحنه يك آمپول زدن ساده باشد.

همان گونه‌ كه ذكر شد، عصب واگ يا همان اعصاب پاراسمپاتيك به همه اندام‌ها دستور كاهش فعاليت مي‌دهد. بنابراين در حضور آن تنفس كندتر خواهد شد. ضربان قلب‌‌تان كم مي‌شود و فشار خون افت پيدا مي‌كند. سستي در عضلات شما هم به وضوح ديده مي‌‌شود، پس اكيداً توصيه

مي شود وقتي دچار اين حالت شديد، راه‌ نرويد، سريع بنشينيد و دراز بكشيد و پاها را در يك سطح بالاتر از بدن قرار بدهيد تا وضعيت شما اصلاح شود. اگر در محل كار يا پشت فرمان هستيد،‌ اگر روزي را پشت سر گذاشته‌‌ايد كه زياد ايستاده ‌ايد، بهتر است تا چشم‌تان سياهي مي ‌رود، يك نوشيدني مطلوب ميل كنيد تا حالت غش به شما دست ندهد و شما كه اين سابقه را در خود سراغ داريد، در واقع شرايط را براي آن مهيا نكنيد.

بسيار دقت كنيد، اگر شما جزو آن دسته افرادي هستيد كه بدون محرك‌هاي بيروني (ترس از يك شي يا موجود، ديدن خون و صحنه دلخراش و غيره) دچار حالت‌‌هاي غش و ضعف مي ‌شويد، مثلاً در حين تماشاي يك برنامه تلويزيوني يا پشت ميز كار كه در اين حالت در اصطلاح دچار سنكوپ شده‌ايد. حالت سنكوپ معمولاً نشانگر وجود يك بيماري داخلي در بدن است كه حتماً بايد ريشه ‌يابي شود. برخي از اختلالات در سيستم الكتريكي قلب كه باعث به وجود آمدن ضربان در قلب هستند و همچنين برخي از بيماري‌هاي دستگاه عصبي مركزي مي‌‌توانند حالت سنكوپ در افراد ايجاد كنند. پس بهتر است هر چه سريع‌تر به پزشك مراجعه كنيد و از نظر قلبي و مغزي تحت بررسي دقيق قرار بگيريد و با تشخيص و درمان به موقع،‌ از بروز مشكلات بعدي جلوگيري كنيد. اگر شما در برخورد با افرادي كه دچار ضعف و غش شده‌اند قرار گرفته‌‌ايد، ابتدا فرد را در يك سطح صاف بخوابانيد و پاهايش را بالاتر از بدنش قرار بدهيد، تعداد نبض و فشار خون او را كنترل كنيد و تا زماني كه بيمار به حالت طبيعي بازنگشته است،‌ از خوراندن غذا يا نوشيدني به او خودداري كنيد.

براي شما كه خيلي از اين حالت ناراحت هستيد، يك خاطره تعريف مي‌كنم. به ياد دارم وقتي كه دبيرستاني بودم، در مدرسه ما براي آشنايي هر چه بيشتر با عوارض سيگار، يك فيلم نمايش دادند. در آن فيلم با چاقو سينه شخصي را كه بر اثر سيگار فوت شده بود، باز كردند و آسيب‌هاي سيگار را روي بافت ريه نشان دادند. من با ديدن اين فيلم و صحنه دلخراش ريه‌هاي سياه شده شخص، غش كردم و همه بعد از اين جريان به من خنديدند و گفتند: «تو چه طور مي‌‌خواهي دكتر شوي، آن هم دكتر قلب كه حتي نمي ‌تواني يك منظره دلخراش ببيني.»اگر بپرسيد چرا جراحان و نيروهاي امداد و پرستاران مثل شما با ديدن خون و غيره غش نمي‌‌كنند، من پاسخ مي ‌دهم اين افراد پس از گذشت زمان و تكرار يك موضوع يا سوژه، با آن شرايط تطبيق يافته و عادت كرده‌اند. شرايط فيزيكي هر فرد هم خيلي مهم است. اگر شخصي شب قبل نخوابيده باشد و صبح بسيار خسته و ناشتا شروع به كار كند، قطعاً افت فشار خواهد داشت و شايد حالت ضعف به او دست دهد و مجبور شويم به او سُِرم بدهيم. پس موضوعي براي خجالت يا ترس وجود ندارد.

*دكتر سيد حسن عارفي - متخصص قلب و عروق

چهارشنبه|ا|14|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 109]