واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: سفر به میراث جهانی یونسکو/گنبد قابوس؛ یادمان امیران دانش دوست جامعه > میراث فرهنگی و گردشگری - نوروز و تعطیلاتش فرصت خوبی برای ایران گردی است. در این میان چه پیشنهادی بهتر از میراثی که از ایران در لیست جهانی میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسیده است.
هادی معیری نژاد- میراث جهانی یونسکو نام عهدنامهای بینالمللی است که در تاریخ 16 نوامبر 1972 میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسانهای زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، است. برپایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو، میتوانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت بهعنوان میراث جهانی کنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود. مکانهای میراث جهانی ثبتشده در سازمان یونسکو، مکانهایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه و یا شهر هستند. فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران شامل ۱۷ مکان است که در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدهاند. تمام ۱۷ مکان فرهنگی است. در این مطلب به بررسی گنبد قابوس می پردازیم که در سال 2012 در نشست سی وششم به لیست میراث جهانی یونسکو اضافه شده است.
نبد قابوس بنایی تاریخی از سده چهارم هجری است که در شهر گنبد کاووس، شمال ایران در استان گلستان قرار دارد. سبک معماری بنا شیوه رازی است.
این بنا که بلندترین برج تمام آجری جهان بهشمار میآید بر فراز تپهای خاکی که قریب پانزده متر از سطح زمین بلندتر است قرار دارد. این بنا در سال (۳۹۷ هجری قمری برابر با ۳۷۵ هجری خورشیدی) و در زمان سلطنت شمس المعالی قابوس بن وشمگیر و در شهر جرجان که پایتخت پادشاهان آن دیار بوده، بنا گردیدهاست. پروفسور آرتور پوپ در مورد این بنا چنین نوشتهاست: در زیر سمت شرق کوههای البرز و در برابر صحراهای پهناور آسیا یکی از بزرگترین شاهکارهای معماری ایران با تمام شکوه و عظمت خود قد بر افراشتهاست. این بنا گنبد قابوس بقعه آرامگاه قابوس بن وشمگیر است و برج آرامگاه از هرگونه آرایش مبراست. جنگندهای با نیروی ایمان در نبرد رودرروی، پادشاهی شاعر در نبرد با ابدیت، آیا آرامگاهی چنین عظیم و مقتدر وجود دارد. و ویل دورانت در مورد آن نوشتهاست: جرجان در قرن ۱۰ میلادی (عصر زیاریان) یکی از ولایتهای بزرگ ایران بود و به امیران روشنفکر اشتهار داشت، مثل شمس المعالی قابوس وشمگیر که ابن سینا را به دربار خود خواند. این شهر گنبدی ۵۲ متری دارد. گنبد قابوس شامل ۲ قسمت است: پی یا پایبست بنا و بدنه
گنبد مخروطی
پیسازی بنا از زمین سفت شروع و تا ارتفاع حدود ۱۵ متری با آجر و مصالح مشابه خود بنا انجام شدهاست. درون پای بست سردابی وجود داشته که پاکار طاق آن هنوز بر جای است ولی بر اثر کاوشهای پیاپی کاوشگران که در پی گنج بودهاند آثاری از کف آن بر جای نماندهاست. بدنه مدور خارجی گنبد قابوس دارای ۱۵ تَرَک (دندانه نود درجه) است (همانند ستاره ده پر) این ترکها که در اطراف آن و به فواصل مساوی از یکدیگر قرار دارند، از پایبست بنا شروع و تا زیر سقف گنبدی ادامه مییابد و میان این ترکها با کوههای آجری پر شدهاست. رأس این ترکها (بهجز در ورودی) به اندازه ۱٫۳۴ متر از یکدیگر فاصله دارند. قطر داخلی گنبد به طول ۹ متر و ۷۰ سانتیمتر و قطر آن از قاعده ترکها به طول ۱۴ متر و ۶۶ سانتیمتر و طول قطر آن از رأس ترکها یا به عبارتی قطر پایبست آن ۱۷ متر و ۶ سانتیمتر است ضخامت میل از پایین به بالا کرنش کمی دارد و در ارتفاع ۳۷ متری گنبد مخروطی بنای برج را تکمیل میکند. این گنبد که در شمال استان گلستان در شهر گنبد کاووس واقع شده است با آجرهای مخصوص دنبالهدار کفشکی ساخته شدهاست، دو پوستهاست. گنبد درونی مانند گنبدهای خاکی به شکل نیم تخممرغی و از آجر معمولی است و پوسته بیرونی با آجر دنبالهدار.
ارتفاع این گنبد مخروطی ۱۸ متر است و در بدنه شرقی روزنهای تعبیه شده که ارتفاع آن یک متر و نود سانتیمتر است. عرض روزنه در قسمت بالا ۷۳ و در وسط ۷۵ و در پایین ۸۰ است. در ضلع جنوبی آن یک ورودی است که ۵/۱ متر عرض و ۵۵/۵ متر ارتفاع دارد. در درون طاق هلالی سر در آن، مقرنسی است که به نظر میرسد در مراحل نخستین پیشرفت این نوع تزئینات معماری و گچبری است. شاید این مقرنس ساده و در عین حال زیبا از اولین نمونههای مقرنسسازی در بناهای اسلامی باشد که به تدریج تکمیل شدهاست. دکتر ویلسن آمریکایی نماینده دانشگاه پنسیلوانی نیز در بازدید و تحقیقاتی که از این بنا داشته راجع به این مقرنسها چنین نوشتهاست: بالای در داخل هلال مدخل گیلویی مقرنسی است که در مراحل اولیه ترقی میباشد و این یکی از نمونههای تزئینی است از اصول یک معماری که بعد اهمیت پیدا کردهاست. دو ردیف کتیبه کوفی به صورت کمربندوار بدنه را آرایش کردهاست که یک ردیف آن در ۸ متری پای آن و دیگری بالا در زیر گنبد مخروطی قرار دارند. نوع نوشته کوفی کتیبهها ساده و آجری است و حروف آن آرایش ندارند. برجسته و خوانا است و حاشیه دور آنها قاب مستطیلی شکلی است از آجر. برج گنبد قابوس این بنای تاریخی و باشکوه از دیدنی های شهر گنبد کاووس در میان پارکی بزرگ و زیبا جای گرفته و از کیلومتر های دور نظر هر بیننده ای را به خود جلب کرده و در گذشته هادی و راهبر مسافرینی بوده که از این سرزمین عبور می کرده اند.بلندترین برج آجری جهان در طول سال از جمله نوروز رکوردار جذب گردشگر بوده و شمار زیادی از علاقمندان به میراث تاریخی و فرهنگی را به خود جذب کرده است.
متن کتیبه های سازه چنین است: بسم الله الرحمن الرحیم
هذ القصر العالی/الامیر شمس المعالی/الامیر ابن الامیر/قابوس بن وشمگیر/امر به نبایه فی حیاتی/سنه سبع و خمسین و ثلثماته قمریه/و سنه خمس و سبعین و ثلثماته
برگردان:
به نام خداوند بخشنده مهربان/این است کاخ باشکوه/امیر شمس معالی/امیر پسر امیر/قابوس فرزند وشمگیر/فرمان داد به ساخت آن در زندگی خویش/سال سیصد و نود و هفت قمری/و سال سیصد و هفتاد و پنج امکانات گردشگری گنبد کاووس دارای مناطق گردشگری و تاریخی بسیاری از جمله برج گنبد قابوس، امامزاده یحیی بن زید، دریاچه مصنوعی گنبد کاووس، پارک توریستی الغدیر، بازار بزرگ روسها، مجتمع سوارکاری گنبد کاووس، شهر تاریخی جرجان،سدگلستان ۱ و۲، و سه تالاب آلماگل، آجی گل و آلاگل در نزدیکی بازارچه و در جوار گمرک قرار دارد
همچنین این شهر و اطراف آن دارای چند هتل برای پذیرایی از مهمانان است مانند هتل قابوس ، هتل عجم، هتل پارمیس،هتل استقلال و.. 4646
کلید واژه ها: میراث فرهنگی - گردشگری -
چهارشنبه 12 فروردین 1394 - 08:23:34
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 102]