محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1832197589
به مناسبت آغاز استفاده از سلاح شیمایی در جنگ تحمیلی جنگ شیمیایی عراق و عدم مقابله به مثل جمهوری اسلامی ایران؛ الگوی تابعیت از قوانین بین المللی در زمان تجاوز
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: به مناسبت آغاز استفاده از سلاح شیمایی در جنگ تحمیلی
جنگ شیمیایی عراق و عدم مقابله به مثل جمهوری اسلامی ایران؛ الگوی تابعیت از قوانین بین المللی در زمان تجاوز
روند تاریخی جنگ با عراق و الگوی اسلامی برخورد با دشمنان و اسیران جنگی و همچنین مجموعه اقدامات اطمینان ساز و عملی ج. ا. ایران در قبال پرونده هسته ای ایران، مصداق بارز عدم حرکت در جهت دست یابی به اهداف نامشروع در هنگام جنگ با استفاده از تسلیحات کشتار جمعی می باشد.
با آغاز قرن بیستم و توسعه روز افزون دانش بشری علم شیمی هم از این حیث مستثنی نبود. دانش شیمی و مسئله استفاده از مواد شیمیایی در زمانی که جنگی رخ می دهد دولتمردان کشورها را در تامل به این امر واداشت که در نهایت از طریق قواعد و هنجارهای فراملی و بین المللی مانع به کارگیری این مواد خطرناک بالاخص در جنگها شوند که در نهایت در 1907 میلادی کنوانسیونی تحت نام لاهه در اروپا شکل گرفت. جنگ عراق علیه جمهوری اسلامی ایران یکی از مهمترین جنگهای قرن بیستم به حساب میآید که استفاده از مواد و تسلیحات شیمیایی علیه نظامیان و غیرنظامیان به اندازه ای از تراکم استفاده رسید که در نهایت در سال 1993 میلادی منجر به تشکیل کنوانسیونی گردید که منع جامع سلاح های شیمیایی[1] را مد نظر قرار میداد. دوران هشت ساله جنگ عراق علیه ایران دارای فراز و فرودهای مختلفی از حیث رعایت و عدم رعایت قواعد و هنجارهای بین المللی محسوب می شود. رژیم صدام اولین بار در دی‌ماه 1359 به کاربرد آزمایشی و سنجش تأثیر سلاح شیمیایی علیه نیروهای ایران مبادرت ورزید. سپس در سال 1360، دامنه‌ی کاربرد این سلاح‌ها را در مناطق هویزه و خرمشهر نیز به صورت پراکنده مورد آزمایش قرار داد. جنگ شیمیایی عراق علیه ج. ا. ایران که از اسفند 1362 به طور موثر شروع می شود و تا پایان جنگ ادامه دارد مجموعه مباحثی نظیر؛ استفاده از سلاح های ممنوعه مطابق قوانین بین المللی، هدف قرار دادن غیر نظامیان، حمله به شهرها و عدم رعایت تمامی حقوق جنگ توسط رژیم صدام، سکوت مجامع بین المللی، صدور قطعنامه های جانبدارانهی شورای امنیت، کمک تسلیحاتی و نظامی دیگر کشورها به صدام و همچنین حمایت و کمک در ساخت تسلیحات شیمیایی توسط برخی کشورها به رژیم بعثی در نهایت در «تجاوزی» که علیه یک کشور صورت پذیرفت همواره روح یک ملت را که به عنوان ظلم نابخشودنی در تاریخ کشور ثبت نموده آزار خواهد داد. در ذیل به برخی از این مباحث و همچنین مسئله ارتباط تاریخی بین اقدامات یک کشور در هنگام تجاوز واقع شدن و رعایت قواعد و هنجارهای بین المللی در حین تجاوز که الگویی در پرونده ی هسته ای ایران می تواند باشد مورد توجه قرار می گیرد. جنگ شیمیایی عراق ـ عدم رعایت قواعد و هنجارهای بین المللی در فاصله سالهای 1361 تا آخر سال 1365 عراق سلاح های شیمیایی را در مقیاس وسیعی به کار گرفت. نیمه دوم سال 1362 ارتش عراق با سوء استفاده از عدم اقدامات موثر مجامع بین المللی در برابر استفاده از سلاح های شیمیایی علیه نیروهای ایرانی حملات شیمیایی خود را چهار برابر نمود. سابقه اولین حمله ثبت شده شیمیایی عراق به 23 دی ماه 1359 باز می‌گردد که نیروهای ایرانی در پنجاه کیلومتری غرب ایلام، با گلوله شیمیایی مصدوم شدند. رژیم صدام بعد از آزادی خرمشهر پی به ضعف نیروهای خود برد از سال 1362 به بعد استفاده گسترده از تسلیحات شیمیایی و آزمایشهای شیمیایی رو به فزونی نهاد. در این راستا خاویرپرزدکوئیار دبیر کل سازمان ملل در مارس 1988 بیان میدارد: «با تاسف شواهد بسیاری در خصوص کاربرد سلاح شیمیایی در چند روز گذشته از طرف نیروهای عراقی در دست دارد که ضایعات فراوانی از جمله به شهروندان هر دو کشور ایران و عراق وارد شده است.[2] عدم رعایت قواعد بین المللی توسط رژیم متجاوز که علاوه بر « تجاوز» به خاک سرزمین کشوری، شرایط دوران جنگ را به گونه ای تشدید بخشید که نهادهای بین المللی بالاخص سازمان ملل متحد و ارکان مرتبط در این نهاد نه تنها مانع تجاوز و تعیین متجاوزگر و صدور قطعنامه های محکوم کننده علیه این رژیم (صدام) نشده اند بلکه با سکوت و فرصت دهی به متجاوزگر شرایطی را فراهم ساختند که این کشور علیه ج. ا. ایران از سلاح های ممنوعه که بیش از هشت دهه از ممنوعیت آنها بین کشورها سخن به میان آمده و کنوانسیون ها (کنوانسیون 1907 لاهه، 1949 ژنو، پروتکل الحاقی 1977 و ...) تشکیل گردید استفاده شود. در این میان نقض فاحش حقوق، قواعد و هنجارهای جنگی و بین المللی با حمایت ضمنی و بعضا صریح برخی کشورها شدت گرفت. قصور جامعه بین الملل در واکنش به حمله علیه ایران در سال 1980 و قصور آنان در اقدام عملی در برابر استفاده عراق از گازهای شیمیایی و تداوم فعال حمایت حتی در خصوص سلاح، به صدام حسین می‌توانست این درس را به خوبی یاد داده باشد که او می‌تواند سازمان‌ها و حقوق بین الملل از جمله حقوق جنگ را با مصونیت و خیال آسوده نادیده بگیرد.[3] برخورد مجامع و سازمان‌های بین المللی نیز در این رابطه همانند کشورهای حمایت کننده از متجاوز بود. در سال 1980 مجمع عمومی سازمان ملل طی قطعنامه ای[4] درخواست تحقیقات بی طرفانه برای بررسی اتهامات مربوط به استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی در نقاط مختلف جهان را مطرح کرد. یکسال بعد جنگ عراق علیه ایران رخ داد که در نهایت هیچ گاه در این زمینه شورای امنیت سازمان ملل اقدام عملی موثری انجام نداد. اهداف پشت پرده حمایت و به راه انداختن جنگ و تجاوز علیه کشوری که با اهداف و منافع آنها سازگار نبود در حمایت و متجاوز نخواندن رژیم صدام و عدم محکومیت این رژیم در استفاده از تسلیحات و مواد ممنوعه شیمیایی ظهور یافت. در مقابل جمهوری اسلامی ایران علی رغم مشروعیت و توانایی مقابله به مثل در استفاده از سلاح ها و مواد ممنوعه شیمیایی لکن تحت هیچ شرایطی اقدام به مقابله به مثله در محیط جنگی و تجاوزی که از سوی دشمن صورت گرفته بود انجام نداد. وزیر امور خارجه وقت دکتر ولایتی در نامه به دبیر کل وقت چنین اظهار می کند« مایلم به جناب عالی اطمینان دهم که جمهوری اسلامی ایران قدرت آن را دارد که هر وقت اراده کند از تسلیحات مشابه استفاده کند و حتی تجهیزات پیشرفته‌تری را جهت مقابله به مثل داراست که حکام عراق را در وضعیت اسفباری قرار دهد. لکن با احترام به حقوق انسانی، اصول اسلامی و حقوق بین‌المللی، تاکنون از مقابله به مثل اجتناب نموده‌ایم. بنابراین بر شورای امنیت فرض است که جهت توقف آن بدون درنگ اقدام نموده و قاطعانه با این مسئله برخورد نماید و جنایتکاران جنگی را که مسئول این اقدامات ددمنشانه هستند به سزای اعمال خویش برساند.[5] بطور کل شورای امنیت سازمان ملل مجموعا ده قطعنامه (شماره های 479، 514، 522، 540، 552، 582، 588، 598، 612 و 620) درباره جنگ عراق علیه ایران صادر نمود. با تامل بر محتوای تمامی قطعنامه های شورای امنیت چند اصل مهم نادیده انگاشته میشود: - عدم اشاره مستقیم به متجاوز بودن رژیم عراق به عنوان مهمترین شاخص تجاوزگری یک کشور متخاصم ـ در سال 1373 عراق به عنوان متجاوز شناخته شد 6 سال پس از پایان جنگ - عدم قاطعیت لازم برای جلوگیری از ادامه تجاوز- در واقع تائید ضمنی برای ادامه تهاجم عراق می باشد - توصیه طرفین به آتش‌بس و عقب‌نشینی به مرزهای بین‌المللی – بعد از پیروزی خرمشهر و جلوگیری از پیشروی نیروهای ایرانی به داخل خاک عراق - نداشتن ضمانت کافی برای خروج نیروهای عراقی از خاک ج.ا.ا - موضع سازمان ملل بی‌طرفانه بوده ـ در برخی مقطع صرفا حمله به مناطق مسکونی و شهری جنگ نفتکش ها محکوم شده نه اعلام متجاوزگر - توصیه به خویشتنداری ایران در خصوص بکارگیری سلاحهای شیمیایی و مقابله به مثل با رژیم عراق ـ تأیید بکارگیری سلاحهای شیمیایی توسط رژیم عراق و تأکید بر اجرای فوری مفاد پروتکل ممنوعیت استفاده از گازهای شیمیایی زمانی تائید بکارگیری اعلام می گردد که قطعنامه 598 توسط طرفین نهایی و مورد پذیرش واقع شده است - عدم برخورد جدی با متجاوز ـ علی رغم استفاده مجدد از سلاح های ممنوعه توسط عراق هیچ واکنش موثری از طرف شورای امنیت صورت نمی پذیرد توجه به قطعنامه های سازمان ملل متحد و بعضا دیگر اقدامات سایر نهادها و کشورهای دیگر توانایی ایجاد بازدارندگی موثر را در قبال اقدامات رژیم بعثی نداشته است. ج. ا. ایران در این راستا برای نشان دادن حقانیت خود و مجموعه تجاوزات دشمن به برخی فعالیت ها و اعلامیهها نظیر اطلاع رسانی به سازمان ملل متحد و شورای امنیت، انتقال مصدومین و مجروحان شیمیایی به کشورهای اروپایی، درخواست از سازمان ملل برای بررسی وضعیت مناطق جنگی اقدام نمود. و در برخی از این اعلامیهها، ایران از سکوت کشورها و مجامع بین‌المللی بشدت انتقاد کرده و در گروهی دیگر از این نامهها، خواستار اعزام هیأتهای تحقیق جهت بررسی آثار ناشی از استفادة عراق از سلاح شیمیایی گردیده است.[6] ج. ا. ایران در طول جنگ مطابق قواعد و هنجارهای عرفی حاکم بر جنگ برای پیشبرد اهداف خود از هر شیوه و ابزار جنگی استفاده نکرد و نه تنها جهت مقابله به مثل در قبال جنگ شیمیایی نپرداخت بلکه شیوه هایی که منتهی به آسیب و زیان به غیر نظامیان هم بود اجتناب می کرد. برخی از مواردی که نشانگر خودداری مسئولان جمهوری اسلامی ایران از انجام اعمال غیرانسانی، استفاده نکردن از مواد و تسلیحات ممنوعه شیمیایی و رعایت موازین اسلامی حتی در مقابل دشمن بعثی است به اختصار مورد اشاره قرار میگیرد: - امام خمینی ورود به خاک عراق را مشروط به عدم آسیب به مردم عراق و مناطق خالی از سکنه دانست که عملیات رمضان در منطقه ای خالی از سکنه طراحی شد - عراق در مجموع 582 بار حمله شیمیایی شامل حملات آزمایشی، محدود، گسترده و حجیم انجام داد در چنین وضعیتی ج.ا. ایران نه تنها اقدام به مقابله به مثل نکرد، بلکه فرماندهان نظامی و مسئولان بهداری، رسیدگی به مصدومانِ عراقی بمباران ها را وجهه همت خویش ساختند و آسیب دیدگان و آوارگان را به داخل خاک ایران انتقال داده و تحت مداوا و رسیدگی قرار دادند. - بر اساس اسناد ارائه شده از سوی سازمان ملل متحد ـ که همواره در طول این جنگ موضعی جانبدارانه نسبت به عراق داشت ـ ایران هیچ گاه از سلاح های شیمیایی علیه نظامیان و غیرنظامیان عراقی استفاده نکرد. - نفی مقابله به مثل در حمله به مردم شهرها- در پی گسترش حملات عراق به مناطق مسکونی، انتظار اقدام مقابله به مثل در افکار عمومی بالا گرفت. از این رو در چهارم آبان 1362 جلسه ای با شرکت سران سه قوه در حضور امام خمینی رحمه الله علیه تشکیل و درباره حملات عراق به مناطق مسکونی و نحوه واکنش به آن بحث شد. امام خمینی رحمه الله علیه در این جلسه، دست یازیدن به اقدام مقابله به مثل و مورد حمله قرار دادن مناطق مسکونی عراق را نپذیرفته و فرمودند: «این اقدام اشکال شرعی و سیاسی دارد». - عدم تجاوز نیروهای ایرانی در جنگ عراق به اموال دولتی و شخصی و استفتایی که از امام خمینی در این باره شد. - عدم تخریب نیروهای ایرانی درباره مکانها و زیرساخت های کشور عراق که نمونه بارز آن عدم تخریب سد دربندیخان در بغداد بود که طی عملیات والفجر 10 و بیت المقدس 4 نیروهای ایرانی به آن دست یافته بودند[7] جنگ تحمیلی عراق علیه ج. ا. ایران به نیابت از قدرت های بزرگ دارای هنجارشکنی های گسترده و عدم رعایت حقوق حداقلی قواعد جنگی و غیر جنگی توسط رژیم عراق بود که در واقع هیچ حمایت و پشتوانه ای برای ج. ا. ایران چه بصورت حقوقی و قانونی چه به صورت مادی از طرف سایر کشورها نداشت حتی سازمان ملل متحد بطور عملی اقدام موثری انجام نداد در نتیجه حقانیت دفاع مقدس توسط ج. ا. ایران که در یک شرایط کاملا نابرابر قرار داشت هرگز ج. ا. ایران را به این مسئله وا نداشت که هرگونه اقدام خارج از قواعد بین المللی و اصول و هنجارهای بشری علیه دشمن انجام دهد. رهیافت تاریخی تابعیت ـ مصداقی در پرونده هسته ای فراز و نشیب های موجود در جنگ عراق علیه ج. ا. ایران که در واقع از طرف قدرت های بزرگ تحمیل گردید که تمامی قوانین و هنجارهای حاکم بر حقوق و قواعد برای شروع جنگ[8] و در حین جنگ[9] توسط صدام شروع و عملی گردید ج. ا. ایران را وا میداشت صرفا اقدامات موثر مقابله به مثل جهت بازدارندگی لازم را به انجام برساند. بازتاب تاریخی رفتار ج. ا. ایران اگر چه در زمان جنگ بر همگان روشن گردید و نهادها و مجامع بین المللی بطور ضمنی پذیرفتند هر چند هرگز مورد تائید موکد قرار ندادند نمونه ای از رفتار و واکنش به اقدامات عملی صورت گرفته علیه حاکمیت خود بوده است. پرونده هسته ای ایران که تکرار بازیگری قدرت های بزرگ در قبال تحمیل قدرت و عقب نگه داشتن از قدرت و توسعهی ج. ا. ایران ارزیابی می شود از منظر این رویکرد که « ایران در پی دست یابی به تسلیحات هسته ای است» امری بس نابخردانه است. حقانیت ج. ا. ایران در زمانی که « تجاوز» عینی، مسلم، منسجم و قاعده مند علیه حاکمیت آن از سوی رژیم بعثی صدام و در واقع جنگ نیابتی قدرت های بزرگ علیه ایران تعریف می شود آنجایی آشکار می شود که امام خمینی حتی ورود به خاک عراق را به عنوان یک بازدارندگی موثر در حین جنگ «مشروط به عدم آسیب به مردم عراق و اقدام در مناطق خالی از سکنه میدانست».[10] جنگ تحمیلی عراق مصداق بارز واکنش هنجاری و قاعده مند یک کشور مورد تجاوز، در اقدامات و عملیاتهای حین جنگ توسط ج. ا. ایران میباشد. رعایت مقررات و کنوانسیون 1907 لاهه، پروتکل 1925 ژنو، پروتکل 1977 و کنوانسیون چهارم ژنو 1949 (در مورد حمایت از غیرنظامیان در زمان جنگ) توسط ج. ا. ایران نمودی از رفتار یک کشور می باشد که هم بر اساس اصول و قواعد بین المللی و هم اصول و رفتار شریعت دینی اسلام اقدام مینماید. رفتار تاریخی ج. ا. ایران شواهدی بر ادعای واهی قدرت های سلطه گر مبنی بر دست یابی به تسلیحات کشتار جمعی است. برخورداری از قدرت تولید و کاربرد تسلیحات شیمیایی توسط ج. ا. ایران در زمان جنگ امری مشهود بود همانطور که بارها از طرف مقامات ج. ا. ایران اعلام گردید لکن عدم استفاده از مواد و تسلیحات ممنوعه و اقدامات غیر مشروع در زمان جنگ الگوی بارز تابعیت از قوانین بین المللی توسط ج. ا. ایران در هنگام جنگ بود. مطابق رفتار تاریخی ج. ا. ایران در جنگ عراق می توان گفت هنگامی تمامی قابلیت ها و شرایط و حتی قاعده ی مشروعیت مقابله به مثل توسط ج. ا. ایران در جنگی که به آن تحمیل شد و بطور کامل نابرابر فراهم بود ج. ا. ایران در پی رنج بیهوده، انتخاب شیوه ها و ابزارهای جنگی نامحدود و استفاده از مواد و تسلیحات ممنوعه نبود. نتیجه جنگ تحمیلی و نابرابر عراق علیه نظام ج. ا. ایران و استفاده از تسلیحات شیمیایی توسط عراق به عنوان موثرترین ابزار بازدارندگی و مقابله و اهرم فشار به ج. ا. ایران برای پذیرش خواسته های رژیم که ناشی از سکوت مجامع بین المللی و هم سوئی قدرت های بزرگ در حمایت از رژیم بعثی بود تاریخ تلخی را برای نهادها و مجامع بین المللی رغم زد که علی رغم آنکه باعث شکل گیری کنوانسیون منع سلاح های شیمیایی گردید لکن نظام ج. ا. ایران به حقوق حقه خود نرسید. ج. ا. ایران همواره چند اصل مهم و بنیادین را در جنگ هشت ساله رعایت نمود: غیر رزمندگان باید از بلایا و آثار جنگ در امان باشند، جنگ باید فقط در صحنههای نبرد جریان داشته باشد، حمله به اهداف و وسایل غیرنظامی ممنوع است و در برابر رزمندگان نیز نمیتوان از هر نوع شیوه و ابزاری استفاده کرد. این اصول، سنگبنای پروتکل اول ژنو 1977 را تشکیل می‌دهد. [11] از طرفی روند تاریخی جنگ با عراق و الگوی اسلامی برخورد با دشمنان و اسیران جنگی و همچنین مجموعه اقدامات اطمینان ساز و عملی ج. ا. ایران در قبال پرونده هسته ای ایران مصداق بارز عدم توجه و عدم حرکت در جهت دست یابی به اهداف نامشروع در هنگام جنگ با استفاده از تسلیحات کشتار جمعی می باشد که نمونه ای تاریخی آن جنگ تحمیلی هشت ساله عراق به نیابت از قدرت های بزرگ علیه ملت مظلوم ایران بوده است. پی نوشت: [1] . کنوانسیون سلاح های شیمیایی که مدیریت اجرایی آن تحت نام سازمان منع جامع سلاحهای شیمیایی (OPCW) می باشد. [1] . سید مرتضی خضری ، رساله مسئولیت و آثار ناشی از کمک به طرف‌های متخاصم از دیدگاه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق شهید بهشتی، 1373، صفحه 61. [1] . حسین شریفی طراز کوهی ، مجموعه مقالات حقوق جنگ، چاپ اول، دانشگاه امام حسین، صفحه 196. [1] . UN/RES/35/144 [1] . خبرگزاری دانشجویان ایران، چهارشنبه 16 مهر ماه 1393. [1] . نمایندة ایران در سازمان ملل متحد با ارسال نامهای از دبیرکل این سازمان خواست که تحقیق دربارة استفاده از سلاح شیمیایی توسط عراق را آزاد کند (ایرنا، تهران، 16/12/67)؛ وزیر امور خارجة ایران در نامهای به دبیرکل ملل متحد ضمن تأکید بر رعایت پروتکل 1925 توسط ایران، خواستار اعزام هیأت کارشناسی ملل متحد شد (روزنامة رسالت ـ 15/10/65). [1] . بازخوانی تاریخی عدم استفاده ایران از سلاح کشتار جمعی/حرمت استفاده از این سلاح ها بر اساس فتوای رهبران ایران، 17/08/1393 . http://www.irna.ir/firstpage.aspx. [1] . Jus Ad Bellum [1] . Jus In Bellum [1] . همان. 17/08/1393. [1] . میرشهبیز شافع، عملکرد جمهوری اسلامی ایران در طول جنگ عراق و ایران با توجه به پروتکل اول ژنو 1977، فروردین 1380، قابل مشاهده در : موسی نصیری منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی انتهای متن/
93/12/12 - 03:56
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 109]
-
اقتصادی
پربازدیدترینها