واضح آرشیو وب فارسی:فارس: فارس گزارش میدهد
نقش عشق بر چوب خام از صفویه تا امروز
گلپایگان از دیرباز مهد هنر و هنرمندانی بوده است که با قلم عشق ذوق و هنر خود را بر چوب حکاکی میکردند و این هنر را از عصر صفویه تا امروز نسل به نسل در گلپایگان زنده نگه داشتهاند.
به گزارش خبرگزاری فارس از گلپایگان، به استناد تاریخ تعداد بسیار اندکی از اشیای چوبی منبتکاری شده از دوران اولیه بشر به جا مانده است زیرا چوب عمر زیادی نداشته و پس از مدت نه چندان طولانی بر اثر گرما، رطوبت یا سایر فعل و انفعالات پوسیده شده و یا بر اثر آتشسوزی تبدیل به خاکستر میشود. قدیمیترین نمونه منبت مربوط به کشور مصر، تندیس چوبی نیم متری معروف به «شیخ آل بلد» است که قدمت آن به 2500 سال ق.م میرسد و در منطقه «کارناک» مصر در سال 1860 کشف شده است. منبتکاری در ایران یکی از ارزشمندترین هنرهای سنتی ایران به ویژه از زمان استیلای اعراب بوده است. در میان آثار سنگی شوش و تخت جمشید پارهای کندهکاری روی چوب دیده میشود، در زمان تیموریان این هنر به روش دورههای پیشین و مغول ادامه داشته و انواع ضریحها و منبرها منبت کاری میشده که نمونههای چندی از آنها هنوز پا بر جا است. اوج هنر منبتکاری در دوره صفوی بوده و آثار این دوره به صورت درها، منبرها، رحلهای قرآن، ستونهای چوبی اتاق، دسته خنجر، قاشق، چمچههای دوغخوری و شربتخوری بوده است. هنر زیبای منبت در دوره زند و قاجار از رونق افتاد و ساخت اشیای کوچکتر مثل رَحل و قاب آیینه، به جای درهای منبت و قطعات بزرگ متداول شد. منبتکاری در حال حاضر همچون صنایع دستی دیگر در گوشه و کنار کشور به خصوص در شهرهای گلپایگان و آباده به حیات خود ادامه میدهد. شهرستان گلپایگان علاوه بر جاذبههای گردشگری و تاریخی دارای صنایع دستی منحصربهفردی است، صنایعی همچون خاتمکاری، قالیبافی، جاجیمبافی، گلیمبافی، معرق، مشبک، پیکرهتراشی، گیوهدوزی، سبدبافی، چرمدوزی، گره چینی، آهنگری، قفلسازی، سفالگری و منبت در شهرستان گلپایگان ما را به گذشتههای دور رهنمون میکند.
آنچه مسلم است تمام این صنایع برای رفع نیاز مردم در گذشته جزو مشاغل اصلی و دارای چرخه اقتصادی بوده است اما امروزه با پیشرفت صنایع ماشینی از چرخه اقتصادی خارج شده و معدود افرادی از این هنر فقط برای سپری کردن اوقات فراغت به فعالیت خود ادامه میدهند. استاد غلامرضا غدیری یکی از هنرمندان چیرهدست رشته منبت گلپایگان محسوب میشود که درباره قدمت و تاریخ منبت گلپایگان چنین اظهار کرد: در خانوادهای هنردوست و اهل هنر در سال 1308 متولد شدم و چون پدرم منبتکار بود من هم از همان اوایل کودکی جذب این کار شدم. وی با بیان اینکه در نوجوانی به تهران رفتم و در کارگاه حسین رشتی درودگر مشغول به حرفهآموزی شدم، تصریح کرد: پس از اینکه درودگری و نجاری را خوب فرا گرفتم نزد استاد شطرنجساز رفتم و مدت 9 ماه ساخت انواع تختههای شطرنج را فرا گرفتم و در این رشته هم به مقام استادی رسیدم.
این هنرمند با اشاره به اینکه شهرهای خوانسار و گلپایگان بهترین چوب درختان را دارند، ادامه داد: برای ساخت کارهای بزرگ از چوب درخت گردو که استقامت بیشتری دارد استفاده میشود و برای کارهای کوچک از چوب درخت گلابی. غدیری خاطر نشان کرد: شاگردان زیادی از شهرهای همجوار نزد من آمدهاند و این هنر را فرا گرفتهاند و فقط کسانی که دارای ذوق، استعداد و پشتکار بودهاند به مقام استادی و استادیاری رسیدهاند. به طور مثال دانشجویان دانشگاه هنر اراک به صورت گروهی آمدند و هنر منبت را نزد من آموختند. وی در پاسخ به این سؤال که آیا طرحهایی که بر چوب حک میکنید از جایی کپی شده و یا از روی الگو انجام میدهید، بیان کرد: طرحها زاییده ذهن من است که فیالبداهه بر روی چوب حک میکنم. این استاد چیرهدست با اشاره به اینکه پسران من نیز هنر منبتکاری را آموختهاند، افزود: بیشتر جوانان منبتکاری را شغل و منبع درآمد نمیدانند و در کنار سایر مشاغل و در اوقات فراغت به منبتکاری مشغول میشوند.
غدیری در حالی که به آثار خود با عشق نگاه میکرد، گفت: صانع و خالق خدا است و منبت نقش دل بر چوب بیروح است و زمانی که قلم یا مغار به دست میگیرم به هیچ چیز جز نقشی که در ذهن دارم فکر نمیکنم و این زمان است که گذر زمان را حس نمیکنم و شاید ساعتها بگذرد و من همچنان مشغول کار باشم. وی همچنین در ادامه به جشنواره نشان ملی مرغوبیت سال 90 و راهیابی منبت گلپایگان و دریافت مهر اصالت یونسکو پرداخت و بیان کرد: سه سال پیش اثر منبت من با نام گل و مرغ موفق به کسب نشان ملی مرغوبیت شد اما نمیدانم که چرا این نشان به دست من نرسید. ساخت محراب در مسجد اراک، ساخت چارچوب منبت و کندهکاری آیههای قرآن در حسینیهای در تهران، منبتکاری سرباز داریوش برای انجمن زرتشتیان ایران و دهها اثر دیگر تنها بخشی از کارهای این هنرمند ایرانی است. * فعالیت 50 گلپایگانی در رشته منبت رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلپایگان درباره قدمت منبت گلپایگان اظهار کرد: هنر منبت از حدود 500 سال پیش در گلپایگان رواج داشته است و از دیرباز اساتید بهنامی همچون مرحوم حیدر نیکنامی و استاد مختاری نسل به نسل این هنر را به جوانترها انتقال دادهاند. مهدی نوبخت با بیان اینکه هنرمند منبتکار انواع نقوش اسلیمی و انتزاعی را با قلم منبت بر روی تکههای چوب درختان گلابی و گردو با ظرافت تمام حک میکند، ادامه داد: هنرمند منبتکار با استفاده از برش سطحی و عمقی نقوش زیبایی بر روی چوب خلق میکند. وی افزود: اساتید هنر منبت با ذوق و سلیقه فراوان تلاش میکنند به چوب روح دوبارهای ببخشند و این نقش کندهها را در گوشهای از عواطف و احساسات انسانی جای دهند. رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلپایگان با بیان اینکه منبت گلپایگان از جایگاه ویژهای در کشور برخوردار است، تصریح کرد: هنر منبت در سال 1391 جز آثار معنوی گلپایگان به ثبت ملی رسیده است. نوبخت ادامه داد: در حال حاضر حدود 50 نفر به صورت استاد و شاگردی در رشته منبت به فعالیت مشغول هستند که از این تعداد 20 نفر دارای پروانه تولید کارگاهی فعال هستند. وی افزود: افرادی که دارای پروانه تولید کارگاهی هستند تحت پوشش بیمه هنرمندان صنایع دستی در رشته منبت چاقویی نیز قرار دارند. رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلپایگان تاکید کرد: با رویکرد مناسب جهت ارتقای تولید منبت و ایجاد بازارهای بینالمللی میتوان شاهد جذب بیشتر علاقهمندان به این رشته شد که از هنر منبت نه تنها به عنوان یک هنر و سپری شدن اوقات فراغت بلکه به عنوان منبع درآمدی برای جوانان بهرهمند شد و زمینه اقتصاد مقاومتی را فراهم آورد. نوبخت با اشاره به اینکه دولت یازدهم حمایتهای زیادی از هنرمندان شاغل در 110 رشته صنایع دستی داشته است، بیان کرد: بیمه و اعطای تسهیلات به هنرمندان بخشی از حمایتهای دولت است و امیدواریم با فراهم آمدن زمینه صادرات در این زمینه گامهای موثری در این راه برداریم. ********************** گزارش از: دلشاد مسیبی ********************** انتهای پیام/63014/س40
93/12/10 - 11:07
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 268]