واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: نکات حقوقي و سياسي بحران گرد و غبار
بنابر مطالعات صورت گرفته، بخش اعظمي از گرد و غبار در خوزستان ناشي از خشک شدن درياچه ها و تالاب ها در جنوب عراق و همچنين زمين هاي بادية الشام در جنوب شرق سوريه است.
کد خبر: ۴۷۵۱۹۰
تاریخ انتشار: ۲۵ بهمن ۱۳۹۳ - ۰۹:۰۳ - 14 February 2015
دکترحجت ميان آبادي پژوهشگرديپلماسي آب؛ بوستون - آمريکا در یادداشت روز خراسان نوشت:
بدون شک، مشکلات گرد و غبار در خوزستان يک شبه به وجود نيامده است که بتوان بخش عظيمي از آن را يک شبه حل نمود. بنابر مطالعات صورت گرفته، بخش اعظمي از گرد و غبار در خوزستان ناشي از خشک شدن درياچه ها و تالاب ها در جنوب عراق و همچنين زمين هاي بادية الشام در جنوب شرق سوريه است. اما مسئله مهم علت خشک شدن اين تالاب ها و درياچه هاست به گونه اي که در گذشته شاهد اين مشکلات در خوزستان نبوده ايم.
يکي از علل مهم خشک شدن درياچه ها و تالاب ها در عراق و سوريه، ناشي از پروژه عظيم آناتولي يا GAP با عنوان کامل the South-East Anatolian Development Project (Guneydogu Anadolu Projesi: GAP) در ترکيه است. بر اساس اهداف تعريف شده در اين پروژه، بيش از 1.8 ميليون هکتار از زمين هاي کشاورزي ترکيه زيرکشت رفته و بيش از 27 هزار گيگا وات ساعت برق توليد خواهد شد. بر اساس اصلاحات صورت گرفته در اين پروژه در سال 2005، ساخت بيش از 22 سد و 19 طرح برقابي و توسعه سيستم کشاورزي در حوضه هاي دجله و فرات تا سال 2023 در دستور کار دولت ترکيه قرار گرفته است. تا کنون، نزديک به 21 درصد از پروژه آبياري و 74 درصد از طرح هاي برقابي ترکيه در اين حوضه تکميل شده است. بنابر اسناد و مدارک موجود، ظرفيت مخازن سدهاي موجود و احداث شده ترکيه بر رودخانه فرات، نزديک به يک و نيم برابر (150درصد) کل حجم آورد اين رودخانه مي باشد. اين در حالي است که بيش از 98 درصد آب کشور عراق وابسته به رودخانه هاي دجله و فرات مي باشد و اين ميزان براي سوريه بيش از 86 درصد مي باشد.
احداث اين پروژه ها در بالادست اين حوضه، تنش هاي سياسي، نظامي و ديپلماتيک بسياري بين کشورهاي ساحلي اين حوضه ايجاد کرده است که از آن جمله مي توان به تنش ترکيه و سوريه و همچنين تنش سوريه و عراق در احداث سد الثوره اشاره کرد. براي نمونه، سوريه براي گرفتن حقابه مورد نظر خود از ترکيه به حمايت سياسي از گروه جدايي طلب P.K.K اقدام نمود تا اينکه براساس پروتکل امنيتي سال 1987 بين سوريه و ترکيه در حوضه آبريز فرات، ترکيه متعهد گرديد تا حداقل جريان متوسط ساليانه 500 مترمکعب بر ثانيه را براي سوريه تأمين نمايد و به ازاي آن، سوريه متعهد گرديد که در عدم حمايت از گروه جدايي طلبان ترک P.K.K با ترکيه همکاري نمايد.
از سوي ديگر، تنش بين عراق و سوريه در سال 1975 در بهرهبرداري سوريه از سد الثوره و کاهش دبي رودخانه فرات تا مرز يک جنگ تمام عيار نظامي پيش رفت و عراق، سوريه را تهديد به بمباران سد الثوره کرد. اين اختلاف باعث شد که دو کشور نيروهاي مرزي خود را در مرزهاي يکديگر مستقر نمايند. اين مسئله در نهايت با ميانجيگري عربستان و شوروي سابق خاتمه يافت.
علاوه بر موارد ذکر شده، کشور ايران در بيش از ده درصد کل آورد رودخانه دجله نقش دارد که برخي اقدامات و سياست گذاري هاي صورت گرفته براي مسدود کردن تمام اين آب هاي مرزي به کشور عراق نيز به نوبه خود بر خشکسالي تالاب ها و درياچه ها در عراق تأثير بسزايي داشته است. گرچه اين تاثير به اندازه اثرات پروژه آناتولي ترکيه نبوده و قابل قياس با آن نمي باشد ولي بدون شک، يکي از عوامل اثرگذار بر خشکي درياچه ها و تالاب ها مي باشد. تصويب طرح ممانعت از خروج آب هاي مرزي غرب کشور در چشم اندازهاي سياست گذاري کشور در مجمع تشخيص مصلحت نظام و ساير نهادهاي تصميم گيري و سياست گذاري در مجلس و دولت، تبعات زيست محيطي بسيار متعددي در پي داشته و پاسخ طبيعت به اين تصميم نادرست را به همراه خواهد داشت. چرا که دخالت بي جا و افراطي در طبيعت هيچ گاه بدون پاسخ نخواهد بود.
در پايان بايد بر اين نکته تأکيد نمود که بر اساس مواد پنج، شش و هفت "کنوانسيون حقوق استفاده هاي غير کشتيراني از آبراه هاي بين المللي 1997سازمان ملل” که در سال 2014 وارد مرحله اجرايي شد، کشورهاي بالادست حق احداث و اجراي پروژه هاي زيربنايي آبي را در بالادست رودخانه، به طوري که سبب بروز مشکلات و آسيب هاي جدي به کشورهاي پايين دست شوند، ندارند. لذا ريشه بحران گرد و غبار در خوزستان و غرب کشور را نبايد در غرب کشور و خوزستان، بلکه بايد در ترکيه و مذاکرات جدي با اين کشور جستجو و پيگيري نمود. در غير اين صورت، با توجه به اينکه تا کنون تنها نزديک به 21 درصد از پروژه آبياري و 74 درصد از طرح هاي برقابي ترکيه در اين حوضه تکميل شده است، بدون شک، با تکميل ساير بخش هاي اين پروژه عظيم، مشکلات و چالش هاي زيست محيطي حاصل از آن بيشتر دامان کشور به ويژه غرب کشور را خواهد گرفت.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تابناک]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]