تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1850915075
ضرورت بازنگری دروس دینی دانشگاه
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
ضرورت بازنگری دروس دینی دانشگاه
با گذر زمان و با توجه به رشد علمی دانشگاه و افزایش سطح نیازهای علمی دانشجویان و تغییر آن نیازها و پدید آمدن پرسش‌های نو برای آنان، ضرورت بازنگری در سطوح و اهداف دروس دینی دانشگاه‌ها همگام با کارشناسی دقیق آنها محسوس‌تر گردید.
بخش اول چکیده یکی از خلأ‌های مهم در برنامه درسی دروس معارف اسلامی دانشگاه‌ها با سابقه نزدیک به سه دهه فعالیت گروه‌های معارف اسلامی به عنوان اولین گام پژوهش، طراحی و تبیین اهداف مطلوب این دروس است که علاوه بر تأیید اسناد بالادستی در این زمینه مورد توافق صاحب‌نظران و دانشجویان با توجه به نیازهای روز جامعه باشد. با مطالعه اسناد و مدارک بالادستی اهداف مطلوب شناسایی گردید و داده‌ها موضوع‌بندی شد و به 385 کد اولیه تقسیم گردید و از طریق مقوله‌بندی و موضوعات اساسی (Theme) اهداف مطلوب براساس منابع پژوهش در هشت محور کلی جمع آوری و ارائه گردید که به دلیل مبسوط بودن پژوهش، اعتباربخشی اهداف مطلوب استخراج شده از روش فن دلفی انفرادی و جمعی و مصاحبه انفرادی نیمه‌ساختارمند از صاحب‌نظران و اساتید و پرسشنامه دانشجویان در دروس معارف اسلامی در مقاله جداگانه‌ای ارائه خواهد شد. واژگان کلیدی اهداف مطلوب، برنامه درسی، دروس معارف اسلامی. مقدمه جهت‌گیری اصلی اهداف در تربیت اسلامی و آموزه‌های دینی بر نیازها و تمایلات آدمی متمرکز است. برای سوق دادن تعلیم و تربیت در جهت رفع نیازها، سازوکارهایی لازم است که از مهم‌ترین آنها وجود برنامه درسی معنوی در نظام آموزشی است. تعالیم دینی دربرگیرنده همه ابعاد وجود انسان و تنظیم کننده روابط فردی و اجتماعی او در تمام زمینه‌ها است. آموزه‌های راستین دین برای ساختن انسان والا و باکرامت، برنامه ویژه و روش مخصوص دارد و به دلیل ضرورت پیش‌گیری و مهار انسان از افتادن به غرقاب انحراف و کجی‌ها و به منظور رشد و ترقی او و رسانیدنش به کمال معنوی و انسانی مورد توجه بوده است. (ناطقی، 1384) تقویت ایمان و باورهای دینی به مثابه یک ملاک کارآمدی و ارزیابی راهبردهای آموزشی در موضوعات درسی و برنامه‌ریزی درسی و آموزشی مورد توجه قرار می‌گیرد. (طباطبایی، 1386) اثرگذاری نسل جوان در هر شکل و بعد و گستره‌ای، در ازای تاریخ فرهنگ و تمدن‌ها و انقلاب‌ها، واقعیتی انکارناپذیر بوده و همواره نظر اندیشه‌وران و رهبران مردمی را به خود معطوف داشته است. روایات اسلامی نیز از نقش جوانان و تأثیر نیروی فیاض جوانی در به وجود آوردن وقایع بزرگ تاریخی سخن گفته است. (میرمحمدی، 1386) با گذر زمان و با توجه به رشد علمی دانشگاه و افزایش سطح نیازهای علمی دانشجویان و تغییر آن نیازها و پدید آمدن پرسش‌های نو برای آنان، ضرورت بازنگری در سطوح و اهداف دروس دینی دانشگاه‌ها همگام با کارشناسی دقیق آنها محسوس‌تر گردید. این مهم از سال 1379 در زمره فعالیت‌های معاونت امور اساتید دروس معارف اسلامی نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه قرار گرفت و با پیگیری مستمر برای گردآوری طرح‌های مختلف و نظریات اساتید و صاحب‌نظران در نهایت در تاریخ 23/4/83، طی مصوبه شماره 542 شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییرات مورد نظر به تصویب رسید. (بی‌نا، 1383) موضوع پژوهش حاضر طراحی و تدوین اهداف مطلوب دروس معارف اسلامی پس از مصوبه 23/4/83 در پنج گرایش اصلی و 16 درس دو واحدی برنامه درسی دروس معارف اسلامی است. بیان مسئله بروز انقلاب اسلامی در سال 1357 برخی را بر آن داشت که انقلاب بودن آن را انکار کرده و آن را در حد یک جنبش و یا نهضت اجتماعی تلقی کنند. اما از سوی رهبران دینی و مذهبی و به ویژه امام خمینی(ره) بر انقلاب بودن تحولات اجتماعی بروز یافته در سال 1357 به دفعات تأکید شد. در سال‌های بعد، این باور رهبران دینی کشور با ظهور انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها جامعه عمل به خود پوشانده و تحولات بنیادین انقلاب پس از انقلاب فرهنگی با تشکیل ستاد عالی انقلاب فرهنگی در آموزش عالی ظهور و بروز کرد که بعدها در منویات مقام معظم رهبری در قالب مفاهیمی همچون اسلامی شدن دانشگاه‌ها نمود یافت. یکی از راه‌های پیشنهادی برای اسلامی شدن دانشگاه‌ها که ریشه در رهنمودهای امام راحل داشت، دایر کردن دروس معارف اسلامی بود. بررسی روند تغییرات به وجود آمده در ساختار برنامه درسی معارف اسلامی حاکی از انتظاراتی است که جامعه اسلامی ایران و جامعه دانشگاهی در طی سی سال گذشته داشته است. دست‌اندرکاران و برنامه‌ریزان در حوزه آموزش عالی پیوسته درصدد آن بوده‌اند که با شناسایی دقیق وضع موجود و انتظارات نظام اسلامی از آموزش عالی، اهداف آن را به نحو مطلوبی با تحولات به وجود آمده در طی سی سال گذشته منطبق سازند. اکنون با رشد مطالعات برنامه درسی در طی سال‌های گذشته و افزایش روند تحولات اجتماعی در جهت توسعه کشور، لازم است به میزان کارآمدی و اثربخشی دروس معارف اسلامی در ساختار نظام آموزش عالی کشور توجه جدی شود. بدین منظور در گام نخست، طراحی و تبیین اهداف مطلوب مطرح است. سؤالات اساسی در این زمینه عبارتند از: 1. آیا برنامه درسی دروس معارف اسلامی در شرایط کنونی می‌تواند برآورنده اهداف مطلوب تعیین شده برای این دروس باشد؟ 2. آیا این دروس با شرایط کنونی می‌تواند برآورند نیازهای اعتقادی و دینی برگرفته از نظام اسلامی باشد؟ 3. آیا اساساً بین نیازهای دانشگاهیان و اهداف مطلوب دینی نظام آموزشی کشور در جهت طراحی الگوی برنامه درسی برای این دروس تعارضی وجود دارد؟ روش پژوهش و دلایل انتخاب آن این پژوهش در گروه پژوهش‌های ترکیبی (1) قرار می‌گیرد؛ زیرا در اجرای آن، روش‌های کمی و کیفی در کنار یکدیگر به کار گرفته شده‌اند. در بخش کیفی که طراحی و تدوین اهداف مطلوب می‌باشد از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، طبق مدل پژوهش جورج. زد. اف بردی (2) استفاده گردیده است. این مدل پژوهشی شامل چهار مرحله است: 1. مرحله توصیف و مطالعه پنج زمینه مورد نظر؛ 2. مرحله تفسیر و کدگذاری داده‌ها؛ 3. مرحله هم‌جواری، با هم‌نگری مقوله‌های مشخص شده؛ 4. مرحله مقایسه و تطبیق، مرحله تقسیم به مقولات اساسی (3) و استخراج اهداف مطلوب از آن. در بخش کمّی نیز این پژوهش براساس طبقه‌بندی (دلاور، 1385) از روش زمینه‌ای و بر اساس طبقه‌بندی گالبورگ و گال (گالبورگ و گال، 1383) از روش توصیفی با به‌کارگیری شیوه دلفی و پرسشنامه دانشجویان در اعتبارسنجی اهداف مطلوب استفاده شده است. انواع روش‌ها برای نیازسنجی آموزشی وجود دارد که یکی از آنها روش دلفی است. این روش توافق‌محور در نیازسنجی است که برای به دست آوردن یک اتفاق نظر از گروه کارشناسان طراحی شده است. در این نوع مطالعه، افراد صاحب نظر به روش نمونه‌گیری غیر احتمال و گلوله برفی انتخاب می‌شوند. نمونه‌گیری و تعداد آنها در این مطالعه تا وقتی ادامه خواهد داشت که اتفاق نظر در موضوع مورد مطالعه به روش دلفی حاصل شود. (جلیلی، 1388) بنابراین، مطالعه حاضر از نوع تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است که به روش مراجعه به اسناد و متون، برای دستیابی به اطلاعات موجود در رابطه با موضوع تحقیق و اعتبارسنجی از متخصصان با روش تکنیک دلفی و پرسشنامه دانشجویان انجام شده است. پیشینه دکتر مجیدی و دکتر فاتحی، در پژوهشی با عنوان بررسی سنجش نگرش دانشجویان نسبت به برنامه‌ریزی دروس معارف اسلامی به تبیین نگرش دانشجویان نسبت به دروس معارف اسلامی مبادرت داشته‌اند. آنها در مقاله‌ای با همین عنوان که در فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی آموزش عالی منتشر کرده‌اند هدف پژوهش خود را پاسخ به این پرسش بیان کرده‌اند که به طور کلی، میزان موفقیت دروس معارف اسلامی در دانشگاه‌ها از نظر دانشجویان چقدر است؟ نتایج تحقیق پیمایشی آنها که با روش توصیفی و با استفاده از مقیاس‌سنج طیف لیکرت انجام شده است، نشان داده که بیش از هشتاد درصد از دانشجویان با اصل وجود دروس معارف اسلامی در دانشگاه‌ها موافقند؛ اگرچه در خصوص اهداف و محتوای این دروس و روش‌های ارائه آنها انتقاد دارند. (مجیدی و فاتحی، 1385) یوسفی در پژوهش مستقلی به بررسی نگرش و گرایش‌های دانشجویان نسبت به دروس معارف اسلامی پرداخته است. نتایج تحقیقات او نشان داده است که دانشجویان با درصد بالایی بر وجود و ضرورت دروس معارف اسلامی تأکید کرده‌اند. اگرچه از دیدگاه دانشجویان، روش و کیفیت ارائه این دروس باید مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد. (یوسفی، 1380) از آنجا که بخشی از وظایف نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری و روحانیان در دانشگاه‌ها، به دروس معارف اسلامی و اساتید این دروس مربوط می‌شود، او در پژوهش دیگری با عنوان «جایگاه نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری و روحانیون در دانشگاه‌ها»،به بررسی نگرش دانشجویان نسبت به اساتید پرداخته است. نتایج یافته‌های او نشان داده است که بیش از نیمی از دانشجویان، توانایی علمی استادان دروس معارف اسلامی را قوی ارزیابی کرده‌اند. (یوسفی، 1388) از مطالعه پژوهش‌های انجام گرفته درباره دروس معارف اسلامی و رویکرد دینی در حوزه آموزش عالی می‌توان نتیجه گرفت که کلیه تحقیقات و مطالعات انجام گرفته، ضرورت و اهمیت دروس معارف اسلامی را مورد تأکید قرار می‌دهند ولی هیچ یک از تحقیقات و مطالعات انجام گرفته به تجزیه و تحلیل ساختار و مدل برنامه درسی حاکم بر این دروس اشاره نکرده‌اند و از این جهت جای خالی این پژوهش بسیار مشهود و مشخص است. طی بیست‌و‌پنج سال عملکرد گروه‌های معارف اسلامی در دانشگاه‌ها از سال 1363 تا سال 1388، ده‌ها پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی انجام شده است که نتایج و سوابق این پژوهش‌ها به معاونت امور اساتید دروس معارف اسلامی قم و همچنین دانشگاه معارف اسلامی و معاونت پژوهش نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها ارائه شده است. اما با مراجعات مکرری که به این مراکز صورت گرفت، معلوم شد که متأسفانه بخش زیادی از این پژوهش‌ها به دلیل تغییر و تحول سال‌های اخیر و عدم ساماندهی مناسب در آرشیو، غیر قابل دسترسی است. مراحل گرد آوری و طراحی و تبیین اهداف مطلوب دروس معارف اسلامی مرحله اول: براساس منابع و متون و متدولوژی تحقیق، برای تبیین اهداف مطلوب دروس معارف اسلامی به مطالعه اسناد کتابخانه‌ای و مصاحبه با صاحب‌نظران دروس معارف اسلامی پرداخته شده است و در پنج بخش اهداف مطلوب برنامه درسی دروس معارف اسلامی دسته‌بندی شده است. مرحله دوم: استخراج داده‌ها و کدبندی آنها در پنج زمینه مورد مطالعه انجام شد و برای جمع‌بندی اهداف مطلوب برنامه درسی دروس معارف اسلامی آماده شد. مرحله سوم: مقوله‌بندی داده‌های کدبندی شده که دارای جامعیت، وضوح و اتقان می‌باشند انجام گردید. مرحله چهارم: باهم‌نگری مقوله‌ها و دستیابی به موضوعات اساسی. مرحله پنجم: تدوین اهداف مطلوب برنامه درسی دروس معارف اسلامی. مرحله ششم: اجرای فن دلفی برای اعتباربخشی اهداف مطلوب برنامه درسی دروس معارف اسلامی (توسط صاحب‌نظران دروس معارف اسلامی) و پرسشنامه دانشجویان، به دلیل مبسوط بودن اعتبارسنجی اهداف مطلوب، در مقاله جداگانه ارائه شده است. مرحله اول منابع تبیین اهداف مطلوب برنامه درسی دروس معارف اسلامی دانشگاه‌ها 1. مطالعه اسناد و مدارک مصوب و بالادستی در خصوص اهداف دانشگاه و تربیت دانشجو؛ 2. اهداف تربیت در نظام تربیتی اسلام با تأکید بر دوره دانشجویی؛ 3. تجارب بین‌المللی در خصوص وظایف و رسالت دانشگاه‌ها؛ 4. دیدگاه‌های امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری در مورد وظایف و رسالت دانشگاه‌ها؛ 5. تجارب صاحب‌نظران و اساتید دروس معارف اسلامی در خصوص وظایف و رسالت دانشگاه‌ها. 1. مطالعه اسناد و مدارک مصوب و بالادستی در خصوص اهداف دانشگاه و دانشجو الف) مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور تحقق اهداف جمهوری اسلامی ایران ضروری است از شیوه‌نامه مشخصی برای توسعه آموزش عالی پیروی کنیم. شیوه‌نامه توسعه آموزش عالی بر اساس اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به این شرح تبیین و ارائه می‌شود: ماده 1. اهداف آموزش عالی مطابق بندهای 2، 3، 4 و 13 اصل 3 قانون اساسی به شرح زیر خواهد بود: الف) بالابردن سطح آگاهی عمومی در همه زمینه‌ها؛ ب) تسهیل و تعمیم آموزش عالی؛ ج) تقویت روح بررسی و تتبع و ابتکار در تمام زمینه‌های علمی، فنی، فرهنگی و اسلامی از طریق ایجاد مراکز تحقیق و تشویق محققان؛ د) تأمین خودکفایی در علوم و فنون، صنعت و کشاورزی و امور نظامی و مانند اینها؛ ماده 2. سیاست‌های اجرایی: روش رسیدن به اهداف فوق باید دارای دو جنبه کمی و کیفی بوده و بتواند مجموع اهداف را تحقق بخشد. (شیوه‌نامه توسعه آموزش عالی، مصوبات جلسات 141 و 143 مورخ 4 و 18و 12 ـ 1366 شورای عالی انقلاب فرهنگی) ب) اهداف آموزش عالی در برنامه‌های پنج ساله (1، 2، 3، 4 و 5) اهداف آموزش عالی به این شرح در کتاب برنامه پنج ساله اول ذکر شده است: 1. فراهم نمودن زمینه رشد شخصیت و تزکیه جوانان کشور و تقویت قدرت تفکر ایشان در آیات الهی و آشنا نمودن آنها با معارف اسلامی؛ 2. تکامل آموخته‌های بشری؛ 3. رفع نیازهای واقعی جامعه و اعتلای سطح زندگی مستضعفین از طریق آشنایی، گسترش و احاطه بر علوم و فنون؛ 4. تحقیق در جهت پیشبرد مرزهای علم و دانش. یک. اهداف آموزش عالی طی برنامه پنج ساله اول (72 ـ 68) اهداف آموزش عالی طی برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بدین شرح بیان شده است: هدف‌های کلی ـ توسعه و ارتقای علوم و معارف در کشور؛ ـ تربیت و تأمین نیروی انسانی متخصص مورد نیاز کشور؛ ـ فراهم آوردن زمینه‌های لازم برای توسعه تحقیقات، نوآوری، انتقال و جذب تکنولوژی؛ ـ بهبود شاخص‌های کیفی آموزش عالی؛ ـ انطباق برنامه‌های آموزشی و محتوای آموزش‌ها با نیازهای تخصصی جامعه و مقتضیات ناشی از توسعه علوم و معارف؛ ـ توأم ساختن آموزش با پژوهش در کلیه سطوح آموزش عالی و تأمین نیازهای بنیادی پژوهش در کشور؛ ـ ایجاد تعادل کشوری، منطقه‌ای و استانی در زمینه امکانات و فرصت‌های آموزشی؛ ـ برقراری و گسترش ارتباط متقابل بین مؤسسات آموزش عالی و دیگر بخش‌ها در زمینه‌های علمی و فرهنگی و صنعتی. دو. اهداف آموزش عالی طی برنامه پنج ساله دوم (77 ـ 72) رسالت آموزش عالی عبارتست از: تسهیل رشد و تکامل انسان، توسعه و غنای دانش و فرهنگ کشور و پرورش نیروی انسانی متخصص مورد نیاز جامعه. هدف‌های کلی ـ توسعه و غنای دانش و فرهنگ؛ ـ فراهم ساختن موجبات رشد شناختی، جسمی، اخلاقی، عاطفی، و اجتماعی فرد؛ ـ تربیت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز کشور؛ ـ تسریع و تسهیل فرایند توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور. سه. هدف‌های کیفی آموزش عالی ـ بهبود ویژگی‌های آموزش عالی براساس هنجارها؛ ـ انطباق برنامه‌های درسی و محتوای آموزش‌ها با نیازهای تخصصی جامعه و مقتضیات ناشی از توسعه علوم و تکنولوژی؛ ـ توأم ساختن آموزش با پژوهش در کلیه سطوح آموزش عالی؛ ـ افزایش کارآیی درون و برون بخشی با توجه به امکانات موجود؛ ـ فراهم کردن فرصت‌های مناسب دسترسی به آموزش عالی برای داوطلبان مستعد. چهار. اهداف آموزش عالی طی برنامه 5 ساله پنجم (94 ـ 90) فصل اول ـ فرهنگ اسلامی ـ ایرانی ماده1. دولت موظف است با همکاری سایر قوا «الگوی توسعه اسلامی ـ ایرانی» که مستلزم رشد و بالندگی انسان‌ها بر مدار حق و عدالت و دستیابی به جامعه‌ای متکی بر ارزش‌های اسلامی و انقلابی و تحقق شاخص‌های عدالت اجتماعی و اقتصادی باشد را تا پایان سال اول برنامه، تدوین و جهت تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد. این الگو پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی مبنای تهیه برنامه ششم و برنامه‌های بعدی قرار می‌گیرد. ماده7. دولت به منظور زنده و نمایان نگه داشتن اندیشه دینی و سیاسی و سیره عملی حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری و برجسته کردن نقش آن به عنوان یک معیار اساسی در تدوین الگوی توسعه اسلامی ـ ایرانی و سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ها و تسری آن به مجموعه ارکان نظام، از انجام پژوهش‌ها و مطالعات بنیادی و کاربردی در عرصه فرهنگ‌سازی، آموزشی و تأسیس رشته‌های تخصصی لازم با تکیه بر علوم، فناوری و بهره‌گیری مناسب از ظرفیت دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی و پایان‌نامه‌های دوره‌های تحصیلات تکمیلی با موضوعاتی مرتبط با حضرت امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری، انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و ایثار و شهادت در داخل و خارج از کشور و تجهیز کتابخانه‌های عمومی کشور و کتابخانه‌های معتبر خارجی به آثار منتشر شده در این زمینه، در قوانین بودجه‌های سنواتی حمایت مالی می‌نماید. ج) مصوبات مربوط به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها اساسنامه شورای نمایندگان مقام معظم رهبری و دفاتر آنها در دانشگاه‌ها، مصوب جلسات 217 و 218 مورخ 4.5 و 69.4.19 شورای عالی انقلاب فرهنگی، شماره. 1368 دش ـ تاریخ 69.4.27 بدین شرح است: ماده 1. هدف 1. ایجاد ارتباط نزدیک میان استادان و دانشجویان دانشگاه‌ها با علمای دینی و حوزه‌های علمیه. 2. هدایت دانشگاه‌ها در جهت تعالیم معنوی و اخلاق اسلامی. 3. حل مسائل اعتقادی دانشجویان. 4. کوشش برای تحقق و روشن نمودن تعالیم اصیل اسلامی و جلوه‌گر ساختن ارزش‌های والای اسلام ناب محمدی|. 5. جلوگیری از کج‌اندیشی‌ها و کج‌روی‌ها در مسائل دینی و امور اسلامی. 6. ایجاد وحدت میان حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها. 7. شرکت مؤثر در گروه‌های معارف اسلامی. اساسنامه نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، مصوب جلسات 322 و 323 و 324 مورخ 75.11.15 و 72.11.19 و 72.12.3 شورای عالی انقلاب فرهنگی بدین شرح است: مقدمه ماده 1. نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها که در این اساسنامه اختصاراً «نهاد نمایندگی» نامیده می‌شود نهادی است که زیر نظم معظم له در کلیه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به انجام وظایف مصرح دراساسنامه می‌پردازد. ماده 2. اهداف: 1. توسعه و تعمیق آگاهی‌ها و علایق اسلامی دانشجویان و دانشگاهیان و تبیین ارزش‌های اسلامی؛ 2. ایجاد و گسترش فضای معنوی و اسلامی در دانشگاه‌ها و رشد فضائل اخلاقی در دانشگاهیان؛ 3. رشد بینش سیاسی در محیط دانشگاه؛ 4. حمایت و هدایت فکری تشکلهای دانشجویی و دانشگاهی؛ 5. حاکمیت بخشیدن به ارزش‌های اسلامی و انقلابی در سطوح اجرایی و علمی؛ 6. مقابله با ترویج عقاید و افکار انحرافی و هجوم فرهنگی و تقویت روح خودباوری و استقلال فکری؛ 7. تقویت پیوند حوزه و دانشگاه. ماده 3. وظایف: 1. تبیین مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از طریق برگزاری جلسات، سخنرانی و بحث و مناظره، نشر مقالات و جزوات و مانند آن. د) مصوبات شورای عالی برنامه‌ریزی (رسالت و جایگاه دانشگاه) شورای عالی برنامه‌ریزی در مصوبه بیست و سومین جلسه خود مورخ 7/3/67، رسالت و جایگاه دانشگاه در نظام جمهوری اسلامی ایران را به شرح ذیل تبیین کرده است: 1. در جامعه اسلامی، دانشگاه باید شأن و منزلت خود را به عنوان مرکز آموزش علوم و فرهنگ بازیابد تا بتواند با بهره‌وری از توان علمی خود، راه حل مشکلات جامعه را بیابد و در اصلاح امور زندگی مردم راهبر و راهگشا باشد؛ 2. دانشگاه در حقیقت، مظهر بصیرت و آگاهی جامعه است و با علم به سوابق تاریخی و آشنایی با مقتضیات زمان می‌تواند امکان آینده‌نگری را برای دستگاه‌های اجرایی کشور فراهم سازد؛ 3. در دانشگاه رعایت احترام استادان و فراهم آوردن امکانات پژوهش و تحقیق برای آنان از جمله وظایف اصلی است؛ 4. دانشگاه مرکز آموزش علوم و معارف و کانون پرورش اشخاص کاردان و با فرهنگ و کارآمد است و اعتنای جدی به تحقیق و پژوهش علمی در آن، شأن عمده و اساسی دارد و در آنجاست که باید افراد متعهد و متخصص که وجودشان برای رفع نیازهای گوناگون جامعه و رسیدن علمی و فرهنگی و سیاسی و اقتصادی لازم است تربیت شوند؛ 5. در دانشگاه‌ها باید به مراتب علوم و حقیقت و شأن هر یک در جامعه اسلامی توجه جدی شود و استادان و دانشمندان رشته‌های مختلف علمی، هماهنگی و همکاری داشته باشند و در نزد ایشان مصلحت تفکر و علم و حقیقت بر هر مصلحت دیگر مقدم باشد؛ 6. دانشگاه باید نظارت علمی بر روش‌ها و نتایج آموزش و پرورش، قبل از دانشگاه داشته باشد؛ 7. دادن امکانات تعلیم و تحقیق در اختیار دانشگاه‌ها توسط جامعه و دولت. (شورای عالی برنامه‌ریزی، 1367) ه) برنامه درسی آموزش عالی آموزش عالی دانشگاه، رکن فرهنگ‌ساز و علم‌آفرین هر جامعه است. این نهاد در ادوار و شؤون مختلف یک جامعه صاحب نقش و نفوذ است و بسیاری از تحولات را رقم می‌زند یا سمت و سوی این تحولات را تعیین می‌کند. با این همه، این نهاد نیز مانند هر نهاد اجتماعی دیگر در معرض افت و خیز و فراز و نشیب است. دانشگاه، هم‌اینک در برابر رویکرد نوینی قرار گرفته است که تحت عنوان «اسلامی سازی دانشگاه‌ها» نامیده می‌شود. گاه این رویکرد، روایت‌هایی منطقی می‌یابد و گاه روایت‌هایی حاد و تند. نظام‌های آموزش عالی در جهت نیل به اهداف مشخصی فعالیت می‌کنند و دارای رسالت و مأموریت ویژه هستند. از جمله این اهداف می‌توان به گسترش مرزهای دانش، تربیت نیروی متخصص و پرورش تفکر انتقادی اشاره کرد. (یونسکو، 1997) 2. اهداف تربیت در نظام تربیتی اسلام با تأکید بر دوره دانشجویی تعریف تربیت دینی با توجه به معنای «تربیت» و «دین»، تربیت و دین عبارت است از: مجموعه اعمال عمدی و هدفدار، به منظور آموزش گزاره‌های معتبر یک دین به افراد دیگر، به‌نحوی که آن افراد در عمل و نظر به آن آموزه‌ها متعهد و پایبند گردند. براساس این تعریف، تربیت دینی منحصر به مسجد، کلیسا یا مدرسه علمیه نیست؛ بلکه در هر جایی ممکن است، تلاش هدفدار به منظور آموزش معارف دینی صورت گیرد؛ خواه مسجد باشد یا خیابان یا منزل یا هر جای دیگر. (داودی و همکاران، 1386) قلمرو موضوع سیره تربیتی و تربیت دینی در سیره تربیتی پیامبر| و اهل بیت(ع) عبارت است از رفتارهایی که آنها در مقام تربیت دیگران انجام می‌دادند؛ و تربیت دینی عبارت است از مجموعه اعمال عمدی و هدفدار، به منظور آموزش گزاره‌های معتبر یک دین به افراد دیگر، به‌نحوی که آن افراد در عمل و نظر به آن آموزه‌ها متعهد گردند. این تعریف تربیت دینی در مورد همه ادیان صادق است؛ یعنی مجموعه اقداماتی که مسلمانان، مسیحیان یا یهودیان به عمل می‌آورند تا آموزه‌های دین اسلام، مسیح یا یهود را به دیگران آموزش دهند و آنان را به آن آموزه‌ها متعهد کنند، تربیت دینی است. (همان) معانی مشترک بین لغات «objective, purpose, intention و aim» عبارت است از: هدف، مقصود، نقطه و نهایتی که تیر به آن برخورد می‌کند یا تلاش انسان به سوی آن متوجه می‌شود. شاید بتوان این‌گونه گفت که واژه «هدف» ابتدا به معنای نشانه تیر استعمال شده است، سپس با توجه به اینکه «نشانه تیر» ملازم با شیء برافراشته است، در همین معنا به طور عام به کار رفته است. از سوی دیگر، چون ابتدا نشانه در نظر گرفته می‌شود و سرانجام، تیر به آن نشانه اصابت می‌کند، این واژه در مفهوم «نهایت»، «سرانجام کار»، «غرض» و «انگیزه فعل» استعمال شده است. واژه‌های غرض و غایت هم همین معانی را دارند و به همین لحاظ از نظر لغوی، نوعی ترادف میان این واژه‌ها برقرار است. (اعرافی و همکاران، 1383) در قرآن آیاتی وجود دارد که به طور صریح و با تعابیر مختلف بر هدفمندی هستی دلالت دارد: 1. اعطای کمال وجودی به هر شیء و هدایت او به سوی کمال: قَالَ ربُّنَا الَّذِی أ‌َعْطَى کُلَّ شَیءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى. (طه / 50) پروردگار ما کسی است که هر چیزی را خلقی که در خور اوست داده، آن را هدایت فرموده است. 2. هدایت موجودات به سوی آنچه برایشان تقدیر شده است: الَّذِی خَلَقَ فَسَوَّى * وَالَّذِی قَدَّرَ فَهَدَى. (اعلی / 3 ـ 2) همان که آفرید و هماهنگی بخشید و آنکه اندازه‌گیری کرده و راه نمود. 3. نفی بیهودگی در آفرینش و اینکه خلقت، حق است: وَهُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ بالْحَقِّ. (انعام / 73) و او کسی است که آسمان‌ها و زمین را به حق آفرید. 4. مهم‌تر از همه، توصیف «صنع الهی» به «حکمت» است که اقتضای این صفت، هدفدار بودن هستی است: سَبِّح ِ اسْمَ ربِّکَ الأَعْلَى * الَّذِی خَلَقَ فَسَوَّى * وَالَّذِی قَدَّرَ فَهَدَى. (اعلی / 3 ـ 1) نام پروردگار والای خود را به پاکی بستای. همان که آفرید و هماهنگی بخشید و آنکه اندازه‌گیری کرد و راه نمود. پی نوشت: 1. Mixed Method Research. 2. F. Beredey-George.z. 3. Theme. منابع و مآخذ اعرافی، علیرضا و همکاران، 1383، «اهداف و کارکردهای دانشگاه اسلامی»، فصلنامه دانشگاه اسلامی، ش 3.
امام خمینی، سیدروح‌الله، 1385، صحیفه نور، ج1 و10، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
بانشی، لیلا، 1389، انسان‌شناسی از دیدگاه استاد مطهری، شیراز، ارم شیراز.
بی‌نا، 1383، شورای عالی انقلاب فرهنگی، عناوین و سرفصل‌های جدید دروس معارف اسلامی، مرکز برنامه‌ریزی و تدوین متون درسی ـ نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها مصوبه جلسه 542 مورخ 23/4/83، قم، انتشارات بضعه الرسول، چ اول.
پورعزت، علی‌اصغر، 1387، «الگوی مطلوب طراحی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی عالی ایران در عصر جهانی شدن»، فصلنامه دانشگاه اسلامی، شماره4.
جلیلی، هادی، 1388، درآمدی بر تحقیق کیفی، تهران، نشر نی، چ دوم.
خادمی، عین‌الله، 1381، «نقش دانشجویان در اسلامی شدن دانشگاه‌ها»، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال ششم، ش 15.
خامنه‌ای، سیدعلی، 3/5/1386 (بیانات مقام معظم رهبری): www.nahid.ir
خان محمدی، کریم، 1385، «فرایند اسلامی کردن دانشگاه‌ها در ایران (با رویکرد سیاستگذاری فرهنگی)»، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال دهم، ش33 ـ 31.
داودی، محمّد و همکاران، 1383، سیره تربیتی پیامبر| و اهل بیت(ع) تربیت دینی، جلد 2، زیر نظر علیرضا اعرافی، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، چ اول.
دلاور، علی، 1385، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران، رشد، چ پنجم.
زراعت، عباس، 1376، «راه‌های اسلامی کردن دانشگاه‌ها»، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال اول، ش 1.
سبحانی‌نژاد، مهدی، 1386، «رسالت تربیت دینی ـ اجتماعی دانشگاه از منظر امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری»، فصلنامه دانشگاه اسلامی، شماره 4.
طباطبایی، سیدمحمدحسین، 1386، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، ج 10، قم، اسلامی.
علم‌الهدی، جمیله، 1368، بررسی مبانی نظری آموزش جهانی، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
قمی، محسن، 1381، «نقش دانشگاه در ارتقای فرهنگ دینی»، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال ششم، ش 14.
قورچیان، نادر و فروغ تنساز، 1374، سیمای روند تحولات برنامه درسی به‌عنوان یک رشته تخصصی از جهان باستان تا امروز، تهران، مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
کلاین، فرانسیس، 1377، «استفاده از یک الگوی تحقیقاتی به‌عنوان راهنمای فرایند برنامه‌ریزی درسی»، ترجمه محمد مهرمحمدی، فصلنامه تعلیم و تربیت.
مجیدی و فاتحی، 1385، طرح پژوهشی، معاونت پژوهشی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها.
مروتی، سهراب، 1376، «از دانشگاه تا دانشگاه اسلامی»، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال اول، ش 3.
مصوبه بیست و سومین جلسه مورخ 7/3/67 شورای عالی برنامه‌ریزی.
مصوبه جلسات 141 و 143 مورخ 4 و 18. 12/1366 شورای عالی انقلاب فرهنگی شماره: 128 د ش ـ تاریخ 18/1/67.
مطهری، مرتضی، 1359، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ج5، جامعه و تاریخ، تهران، صدرا، چ هفتم.
ـــــــــــــــ ، 1367، تعلیم و تربیت در اسلام، قم، صدرا.
میرزامحمدی و همکاران، 1384، ارزشیابی کیفیت در آموزش عالی، تهران، انتشارات سازمان سنجش آموزش کشور.
میرمحمدی، سیدسعید، ، 1386، «جوان از دیدگاه امام خمینی(ره)»، هفته نامه عطر یاس، شماره 125.
ناطقی، محمدتقی، 1384، نقش دین در سلامت جامعه، قم، دفتر نشر انتظار، چ اول.
نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، بی‌تا، آرشیو جلسات ماهانه (اتاق فکر) گروه‌های معارف اسلامی 1389 ـ 1385، قم، معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی.
یوسفی، مجید، 1388، جایگاه نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری و روحانیون در دانشگاه‌ها، طرح تحقیقاتی معاونت پژوهشی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها.
یوسفی، وحید، 1380، سنجش نگرش‌ها و گرایش‌های دانشجویان نسبت به دروس معارف اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی. 31. Bauer m/ Gaskell G, 2000, Qualitative researching with text/image and sound:a practical hand book: sage publications ltd. ابوالفضل خوشی: استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله(عج). حسن ملکی: دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی. ابراهیم کلانتری: دانشیار دانشگاه تهران. فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی 32 ادامه دارد...
93/10/29 - 06:45
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 92]
-
گوناگون
پربازدیدترینها