واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: دستور زبان فارسی(کاربرد اسم)
اسم در جمله، نقش های گوناگونی را می پذیرد. كه عبارتند از: 1- نقش نهادی 6- نقش اضافی 2- نقش مسندی 7- نقش وصفی 3- نقش مفعولی 8- نقش تمیزی 4- نقش متمّمی 9- نقش بدلی 5- نقش قیدی 10- نقش ندایی نقش نهادی: اسم وقتی نهاد یا مسندالیه است كه امری یا چیزی را به آن نسبت دهند؛ به عبارتی در باره آن خبری داده شود. اسم هم به تنهایی و هم با همراهی وابسته هایی می تواند نهاد جمله باشد. ردیف نوع نهاد نهاد جمله 1 کننده کار (فاعل) است. ناصر ناصر آمد. 2 پذیرنده کار (در اصل، مفعول) است. نادر نادر کشته شد. 3 دارنده صفت و حالتی است. باغ/سام باغ با صفا است./ سام مریض شد. 4 وجود و هستی را به آن نسبت دهند. کتاب کتاب روی میز است. 5 مالکیت را به آن نسبت دهند. سعید سعید کتاب دارد. مطابقت فعل با نهاد1- اگر نهاد جاندار باشد، فعل در جمع و مفرد با آن مطابقت دارد: هما آمد. – هما و بابک آمدند. 2- اگر نهاد جمع غیرجاندار باشد، فعل را هم مفرد و هم جمع می توان آورد: شاخه ها شکست – شاخه ها شکستند. 3-اگر نهاد جمع و اسم معنی یا اسم زمان باشد مانند روزها، سال ها، هفته ها معمولاً فعل را مفرد می آورند: سال ها گذشت، ولی وعده ها انجام نیافت. دشواری ها گذشت و پیروزی ها نزدیک است. 4- گاهی از روی احترام برای نهاد مفرد، فعل جمع می آورند: استاد تشریف آوردند. پدرم فرمودند. 5- اگر نهاد اسم جمع باشد معمولاً فعل آن را هم جمع و هم مفرد می توان آورد: جمعیت متفرق شدند = جمعیت متفرق شد 6- برخی از اسم های جمع فقط با فعل مفرد می آیند: گله مشغول چرا شد - قافله گذشت. نقش مسندی: خراسان، استان است. کاظم، برادر من است. نقش مفعولی: مفعول اسمی است که همراه فعل متعدی می آید و کار بر آن، واقع می شود: سعید را دیدم. کتابی خریدم.در زبان فارسی امروزی مفعول به چهار صورت می آید: 1-همراه “را، در صورتی که مفعول، معرفه باشد مانند: علی را دیدم - باغ را خریدم 2- همراه “ی، در صورتی که مفعول، معرفه باشد مانند: مردی دیدم - باغی خریدم 3- بدون “را و “ی، در این حالت مفعول بیشتر بیان جنس می کند: حمید کتاب خریده است. 4- با “را و “ی: اتوبوس مردی را در خیابان زیر گرفت.5- مفعول نیز مانند نهاد می توان ضمیر یا صفت جانشین اسم باشد: که را دیدی؟ او را دیدم. دانشمندی را دیدم.نقش متممی:متمم اسمی است که همراه یکی از حروف اضافه می آید و توضیحی در باره فعل می دهد:معصوم از خانه به مدرسه رفت. منصور مشق هایش را در کلاس با خودکار در دفترش نوشت.متمم نیز مانند نهاد و مفعول گاهی ضمیر یا صفت است نه اسم: علی از من کتابی گرفته است. من از راننده ای آدرس شما را گرفتم. منبع: دستور زبان فارسی تالیف گیوی و انوریمرکز یادگیری سایت تبیان - تنظیم: سمیرا بادامستانی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1890]