واضح آرشیو وب فارسی:الف: محرومیت زدایی از آموزش عمومی
امیررضا خسروشاهی، 27 آذر 93
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۲۷ آذر ۱۳۹۳ ساعت ۰۹:۵۵
دوفلو و بنرجی، دو اقتصاددان مطرح متمرکز بر اقتصاد توسعه در دانشگاه MIT، فصلی از جدیدترین کتابشان (اقتصاد فقیر) را به موضوع آموزش عمومی اختصاص داده اند و با مرور ادبیات تئوریک و تجربی مربوطه، به این سوال پاسخ داده اند که نقشآفرینی پررنگ دولت در حوزه آموزش عمومی، تا چه حد میتواند قابل دفاع باشد؟ آنها نشان داده اند که فراهم کردن امکانات آموزش عمومی باکیفیت توسط دولت می تواند سیاستی موثر در افزایش سطح درآمد افراد و به دنبال آن از بین بردن فقر و آفات ناشی از آن باشد. صد البته در کنار آثار مثبت اقتصادی، آثار مثبت غیراقتصادی آموزش عمومی مانند تاثیرات مثبت فرهنگی و اجتماعی نیز، به منافع عمومی ناشی از حضور دولت در این حوزه میافزاید.به عنوان مثال، مطالعه ای که در مورد کشور اندونزی انجام شده است نشان می دهد پس از یک برنامه وسیع بهبود استانداردهای مدارس که در دهه ۷۰ میلادی در آن کشور اجرا شد، درآمد آینده دانش آموزانی که در معرض این طرح بوده اند به ازای هر سال تحصیل بیشتر در آن مدارس، ۸ درصد بالاتر رفته است. مطالعات دیگری در کشورهایی مانند تایوان و کنیا نیز نتایج مشابهی را به دست آورده اند.اما اجازه بدهید گریزی به مصوبه اخیر مجلس تحت عنوان «مالیات توسعه عدالت آموزشی» بزنیم. اخیرا در مجلس طرحی به تصویب رسید که آستان قدس رضوی و برخی بنگاه های زیرمجموعه نیروهای مسلح را ملزم به پرداخت مالیات کرده است. بر اساس همین طرح، درآمدهای مالیاتی حاصل باید صرف توسعه عدالت آموزشی و محرومیت زدایی آموزشی شود. اجرای این طرح می تواند هم از منظر چگونگی تامین درآمد و هم از منظر نحوه هزینه شدن این درآمدها دارای خیر و برکت باشد.از منظر نحوه هزینه کردن درآمدها، از میان گزینه های موجود برای هزینه کردن این درآمدهای مالیاتی، گسترش عدالت آموزشی و محرومیت زدایی آموزشی گزینه ای است که می توان به بازدهی بالای آن برای وضع معیشتی و اجتماعی مردم مطمئن بود. به ویژه آنکه با ارجاع به مطالعاتی همچون مطالعات فوق، سرمایه گذاری دولت در امر آموزش، به خصوص در کشور ما که همچنان با مشکل کم سوادی و ترک تحصیل بخش قابل توجهی از کودکانی که در سنین آموزش هستند دست و پنجه نرم می کنیم می تواند بسیار پرثمر باشد؛ اما مساله مهم شیوه استفاده بهینه از این منابع درآمدی است.با مرور تجربه سایر کشورها و انجام مطالعات کافی در کشور خودمان قبل از اجرای طرح، لازم است تا بهترین راه هزینه این درآمدها برای دستیابی به عدالت آموزشی و محرومیت زدایی آموزشی را بیابیم؛ چه این راه توسعه سخت افزاری باشد، مانند ساختن مدرسه های بیشتر یا مقاوم سازی مدارس موجود و چه نرم افزاری، مانند افزایش انگیزههای معلمان، بهبود کیفیت کتاب درسی یا متقاعد کردن والدینی که به آموزش و فرستادن فرزندان خود، به ویژه دختران، به مدرسه توجه نمی کنند یا هر طرح دیگری که بتوان موثر بودن آن را با مطالعه نشان داد.اما از منظر چگونگی تامین درآمدها نیز در این طرح نکات مثبتی وجود دارد. الزام برخی نهادها که تا به حال مالیات پرداخت نمی کردند، به رعایت شفافیت و ارائه صورت حساب های مالی می تواند از بروز سوءاستفاده های احتمالی در این نهادها جلوگیری کند.به علاوه، می تواند قدمی باشد به سمت جاانداختن پرداخت مالیات به عنوان وظیفه ای ملی که استثنابردار نیست و بر عهده همگان است؛ هم اشخاص و هم بنگاه ها؛ چه خصوصی و چه عمومی.چراکه یکی از ارکان توسعه، داشتن دولت قوی است و مهم ترین شاخص دولت قوی، توان مالیات گیری او است. درآمد مالیاتی دولت به جز نرخ مالیات به «پایه مالیاتی» (یعنی مجموعه افراد و بنگاه هایی که دولت می تواند از آنها مالیات بگیرد) هم بستگی دارد. هر قدر بنگاه های بیشتری مشمول مالیات شوند، ظرفیت مالیات گیری دولت و به دنبال آن توانایی فراهم کردن کالاهای عمومی بیشتر می شود یا با کیفیت بهتری همراه خواهد بود. ناگفته پیداست که در کشوری مثل کشور ما که بودجه دولت به نفت متکی است، افزایش درآمدهای مالیاتی باعث کاهش وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی نیز خواهد شد.البته باید این نکته را اضافه کرد که به طور کلی الزام کردن دولت به صرف کردن یک منبع درآمد خاص برای یک مصرف خاص در بودجه شیوه کارآیی نیست، چراکه دست دولت را در تخصیص بهینه منابعش بسته نگه می دارد اما در کوتاه مدت و به خصوص در مورد این طرح، از آن جایی که هم منبع درآمدی جدید است و هم محل مصرف درآمدها کاملا قابل دفاع است، این بسته بودن دست دولت چندان نگران کننده نیست، زیرا می تواند دولت را وادار به رعایت شفافیت بیشتر و پاسخگو بودن در مورد هزینه درست درآمدهای مالیاتی کند.*دنیای اقتصاد
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]