واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: بوم شناسي شهري و دو مكتب جامعه شناسي
انديشهاجتماعي- امير محقق:
هدف نظري خاص جامعهشناسي شهري در مكتب شيكاگو سه موضوع عام را دربرميگرفت.
جامعه زيستي در شهر مدرن، ماهيت مدرنيسم و يك طرح سياسي ليبرال. اين اهداف نظري، عطف به نفوذ بلامنازع مكتب شيكاگو در آغازين دهههاي سده بيستم، همچنان در عرصه مطالعات شهري يكهتازي ميكند. اين سه هدف نظري عام اما، وجه بومياي هم مييافت. حاملان مكتب شيكاگو همواره بر مطالعه زيست اجتماعي دستههاي تبهكاري و گروههاي غيررسمي كه در شيكاگوي آن روزها، حضوري آشكار داشتند، تاكيد داشتند.
از ديگر سو، مكتب جامعهشناسي شهري بريتانيا، اولويت نظري خود را بر بررسي خانوار و كندوكاو در باب اقتصاد خانوار استوار كرده بود و به مقولات جامعهشناختي خرد مانند پيوندهاي اجتماعي و ميثاقهاي آن توجهي نشان نميداد.
در عين حال، كاستلز جامعهشناس نو ماركسيست، كتابي تحت عنوان «سؤال شهري» دارد كه در آن سنتهاي جامعهشناسي شهر را يكسره به باد انتقاد ميگيرد و با تفسيري ماركسيستي، قرائت خود از «جامعهشناسي شهري» را بر پايه مفهومات ايدئولوژيك سامان ميدهد تا آنچه را كه «مصرف جمعي» در اقتصاد كاپيتاليستي شهر مينامد، توضيح دهد و همه اين سنتها را منكوب سازد...بديهي است كه دراينجا براي پرهيز از اطاله كلام از ذكر سوگيريهاي ديگر تئوريك در باب جامعهشناسي شهر چشم ميپوشيم، اما ذكر همين سه مورد، پرسش بنياديني را در برابر ما مطرح ميكند؛ «موضوع جامعه شناسي شهري چيست»؟
در پاسخ به اين امر، ميطلبد كه ما اصولا و اساسا درك خود را از مفهومي به نام «شهر» آشكارسازيم و مشخص كنيم كه شهر درنظر ما چيست؟ آيا فقط پديدهاي فيزيكي و بومشناختي است يا مقولات ديگري را هم دربرميگيرد؟
يك سنت ديرينه نظري كه برآمده از اهداف تئوريك مكتب شيكاگو است، شهر را براي ما يك پديده بومشناختي معرفي ميكند. در اين تعريف، شهر واقعيتي فيزيكي و مادي است كه از حيث معماري وجغرافيا با روستا متفاوت است. اگر بخواهيم از اين سنت ديرينه پيروي كنيم، درنهايت توان ارائه يك تحليل جامعهشناختي محض و غيركاربردي را خواهيم يافت وكار تمام شده محسوب ميشود. درعين حال نميتوان وابستگيهاي خاص زيستي را هم از ياد برد، بدين معنا كه هر مكتب شهري عطف به بنيادهاي زيستي ـ اجتماعي فضاي پيراموني خود نشو و نما ميگيرد و ميكوشد تحليلي از جامعه خود ارائه دهد.
بر همين اساس در مكتب شيكاگو سر و كار داشتن با شهري كه مهاجر پذيري بالا، گروههاي اجتماعي ناهمگن و فقدان سازواري اجتماعي واحد در آن عيان است، ميتواند در سوگيريهاي نظري منشأ اثر باشد كه اينطور نيز بود. بنابراين ميتوان گفت كه تعيين «موضوع» در جامعه شناسي شهر كاري صعب و دشوار است؛ چه، هم فضاي پيراموني تعيينكننده است وهم سنتهاي ديرين جامعهشناسي حضور خود را به نحوي مداوم اعلام ميكنند.
تاريخ درج: 22 ارديبهشت 1387 ساعت 10:12 تاريخ تاييد: 22 ارديبهشت 1387 ساعت 10:41 تاريخ به روز رساني: 22 ارديبهشت 1387 ساعت 10:37
چهارشنبه 25 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 2042]