واضح آرشیو وب فارسی:ایسنا: یکشنبه ۹ آذر ۱۳۹۳ - ۰۸:۲۸
موسیقی نقش بسیاری موثری در تقویت هویت بومی و ملی مردم دارد به طوری که بسیاری از حوادث تاریخی و ستمهایی که بر مردمان رفته در موسیقی آنها نهفته است. به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقهی خراسانجنوبی، موسیقی بیانگر سرگذشت یک قوم در حوزهی تاریخی و فرهنگی است، این موضوع در خصوص موسیقی محلی و بومی خراسانجنوبی هم صدق میکند و مردمان این خطه برای کارهای مختلف از جمله کشاورزی و کاشت گندم برای نزول باران و سایر آداب و رسوم دارای موسیقیهای خاص و متنوع هستند که هویت و فرهنگ این کویرنشینان را از دیگر مردم جدا کرده است. در منطقه خراسانجنوبی ترانهها و آوازهای زیبا و حماسیترین رقصها و آهنگهاسازی و آوازی رواج دارد متأسفانه در سالهای اخیرهجوم موج موسیقیهای غربی حیات این نوع موسیقی را به شدت در معرض آسیب قرار داده است و موجب شده که این موسیقی در آستانه فراموشی قرار گیرد. در گزارش پیش رو به معرفی بخشی از موسیقی محلی خراسانجنوبی و ابزارهایی که برای این منظور استفاده میشود میپردازیم، ریتم پنج ضربی، شاخصه اصلی موسیقی خراسانجنوبی ابزارهای موسیقی در فرهنگ مردم خراسانجنوبی جایگاه ویژهای دارند . به طور کلی سازهایی که در استان خراسانجنوبی استفاده میشود به سه دسته کلی «سازهای زهی، سازهای کوبهای و سازهای بادی» تقسیم میشوند. ویژگی موسیقی جنوب خراسان حرکات ریتمیک و نمایشی است. موسیقی در این منطقه بهویژه در شهرستان بیرجند، سابقهای طولانی دارد. این شهرستان دارای رقصها و موسیقیهای بسیار متنوعی است. ریتمهای پنج ضربی (سهتایی و دو تایی) متداول در این منطقه ویژگیهای خاص خود را دارد و در دیگر نقاط ایران مرسوم نیست. در منطقه قهستان و بیرجند ترانهها و آوازهای زیبا و حماسیترین رقصها و آهنگهای سازی و آوازی رواج دارد. دهل، سرنا (ساز)، دایره و نی که معمولاً توسط خود نوازندگان ساخته میشوند از جمله سازهای محلی بیرجند است. ساز دوتار از سازهایی است که عمومیت خیلی زیادی دارد و در همه جای استان خراسان جنوبی رایج است و سازی است از خانواده سازهای دسته بلند که با پنجه نواخته میشود. ساز دوتار همراهیکننده آوازهای فراقی ، داستانهایی که به حالت موسیقیایی در منطقه اجرا میشده و در طول تاریخ همواره در کنار آوازهای خراسان جنوبی وجود داشته است. به جهت همجواری با استان سیستان و بلوچستان، «ساز قیچک» هم در استان خراسانجنوبی اجرا میشود و جزو سازهای زهی آرشهای است. نای شادمانی «سرنا» در آیینهای سور خراسانجنوبی بر اساس نغمات محلی موسیقی استان «ساز کمانچه» هم در استان خراسانجنوبی وجود دارد که جزو سازهای زهی آرشهای است. «سرنا یا سورنای» که به معنای نای شادمانی است، یعنی رواج عمدهای که ساز سورنا در خراسانجنوبی دارد بهعلت حضور در آئینهای سور است و کارکرد دیگری که ساز سرنا از گذشته تا حال داشته است این بوده که نغمات حماسی را با این ساز اجرا میکردند. «قوشمه یا قوشنی» یکی دیگر از سازهایی است که در استان خراسانجنوبی وجود دارد و بیشتر در مراسم سور یا جشنهایی که از گذشته بوده، حضور داشته است. «دهل» همیشه چه در آهنگهای رزمی و چه در آهنگهای بزمی به جهت حفظ ریتم همراهیکننده ساز سرنا بوده است. در حرکات آئینی که هنرمندان انجام میدهند دهل باید باشد تا آنان بتوانند ریتم حرکت را بگیرند و گروه بتواند هماهنگتر این کار را انجام دهد. «دایره» سازی است که در استان خراسانجنوبی وجود داشته و بیشتر به جهت حضور در بخش موسیقی بانوان استان به کار رفته که به آن «پادایرگی» میگویند که بیشتر موسیقی آئینهای سور و جشن بوده که از گذشته استفاده میشده است. مثلاً در مراسم جشن عروسی بسیاری از آوازهایی که مربوط به لباس پوشاندن داماد و یا به تخت نشاندن عروس بوده و یا مراسمی که در جشنهای عروسی اجرا میشده است، زنان با دایره یک سری آوازهای خاص را میخواندند. «نی» جزو سازهای بادی است که بیشتر آوازهای چوپانی یا شبانی را با آن اجرا میکردند و ساز نی همواره یار چوپانانی بوده است که در دل شب و در تنهایی خویش از این ساز استفاده میکردند و به نوعی غم و دردی که در وجودش بوده را با ساز نی ابزار کرده است. برخی قطعات موسیقی ویژهی رقصهای محلی در این منطقه عبارتند از اصیل، ناره ناره، چنشتی، چپ و راست، شیرجه، احوال، سه ضرب و... . علاوهبر رقصهای انفرادی، دو نفره و گروهی، رقصهای دیگری نیز وجود دارد که چون رقصندگان آنها به چوب بازی نیز میپردازند، در ردیف «چوب بازیها» به حساب میآیند. این رقصها پیچیده و سخت هستند و به مهارت، تمرین و انعطاف بدن نیاز دارد. آهنگهای ویژهی چوببازی شامل آزاد، کنار به خاک، وسط به خاک، پک پک، دست به خواب، پشت و گندمکاری است. عروسکشو (عروسکشان)، محمل، روش (شبیه مارش است)، نصر و جو (نصر و جان)، کوچه باغی، سبزه نمکی، غلام پخش، پیش باز، لالایی، استقبال (خوشآمدگویی) و ... از جمله آهنگهای متداول و قدیمی منطقه خراسانجنوبی است. گزارش از «عصمت برزجی» انتهای پیام
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایسنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 25]