واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: پايان ماه عسل تركي- كردي در كوباني
كوباني در شمال سوريه، يكي از سه منطقه كردنشين اين كشور است كه همانند دو منطقه ديگر در طول بحران اين كشور به صورت خودمختار اداره ميشود و خبري از آن نبود تا آن كه جنگجويان دولت اسلامي، داعش به آن حمله كردند.
نویسنده : سيد رحيم نعمتي
كوباني در شمال سوريه، يكي از سه منطقه كردنشين اين كشور است كه همانند دو منطقه ديگر در طول بحران اين كشور به صورت خودمختار اداره ميشود و خبري از آن نبود تا آن كه جنگجويان دولت اسلامي، داعش به آن حمله كردند. با اين حمله بود كه كوباني ناگهان در صدر اخبار و تحليل رسانههاي جهاني قرار گرفت و مدافعان شهر از سه طرف زير فشار حملات آن جنگجويان قرار داشتند تا آن كه با ورود پيشمرگههاي اعزامي از منطقه اقليم كردستان عراق، توانستند نفس تازهاي بكشند و بار فشار بر آنها كمتر شد. حالا كمتر خبري از اين شهر شنيده ميشود و به نظر ميرسد كه درگيري صورت فرسايشي به خود گرفته است. چيزي كه در طول اين مدت كمتر ديده ميشد در مناسبات كردها بود كه يكي از علل اصلي وخامت اوضاع در اين شهر بود. تعلل اعزام نيرو از سوي اقليم باعث شده بود تا مدافعان شهر به تنگنا بيفتند و اقليم در آخرين لحظات حاضر به اعزام تنها چند صد تن شد. از اين رو، تجربه اين شهر فرصتي براي بازخواني مناسبات كردها پيش ميآورد و اينكه در پس تصور اتحاد، واقعيت امر به چه صورت است.
رقابت در عراق و تركيه
بحران سوريه و ظهور گروههاي مسلح در اين كشور براي سرنگوني حكومت آن، خود به خود پرونده كردها و مناسبات آنها را پيش كشيد زيرا اقليت كرد سوريه در مناطق شمال شرق مقولهاي نبود كه بتواند از اين جريان حذف شود. دولت تركيه با حمايت صريح و گسترده از اين گروههاي مسلح سعي ميكرد پاي كردها را هم به اين منازعه باز كند اما يك مشكل اساسي در پيش روي خود ميديد؛ حزب كارگران كرد تركيه (پ ك ك). اين حزب بيش از سه دهه است كه با دولت تركيه در حال جنگ بوده و ابتكار دولت تركيه براي صلح با آن تنها يك آتشبس شكننده را ايجاد كرده و به دليل اين وضعيت بود كه دولت تركيه نميتوانست به طور مستقيم كردهاي سوريه را در سياست ضد سوريه خود قرار دهد. مهمترين جريان در ميان كردهاي سوريه حزب اتحاد دموكراتيك كردستان (پي واي دي) است كه اين حزب به طور كامل مرتبط با پ ك ك بوده و بدون نظر اين حزب تركيهاي حاضر به شركت در برنامههاي دولت تركيه نميشد. پ ك ك به دو دليل مخالف شركت متحد سوريهاي خود در برنامه دولت تركيه است؛ نخست مبناي مخالفت اين حزب با دولت تركيه كه ريشه تاريخي دارد و دوم مناسبات گذشته اين حزب با نظام سوريه كه باعث ميشد سقوط اين نظام به نفع پ ك ك نباشد. دولت تركيه با توجه به اين امر بود كه براي رسيدن به هدف خود رو به اقليم و حزب دموكرات كردستان عراق آورد تا طرح خود را از طريق جريان كرد عراقي دنبال كند.
مسعود بارزاني، رهبر حزب دموكرات كردستان عراق، در نيمه نخست 2012 خواسته دولت تركيه را با راه انداختن شوراي ملي كردهاي سوريه (سي ان ك اس) به اجرا درآورد كه از تشكلهاي سياسي كوچك كرد سوريه تشكيل شده بود و قرار بود تا اين شورا بازوي كرد مخالفان نظام سوريه باشد. اين طرح در عمل شكست خورد زيرا طرف ديگر ماجرا پ ك ك بود كه با پي واي دي دست بالا را در ميان كردهاي سوريه داشت و اجازه اجراي اين طرح را در ميان كردهاي سوريه نميداد. در واقع، هدف دولت تركيه براي مشاركت كردهاي سوريه در جنگ عليه نظام اين كشور باعث شد تا دو طرف كرد عراق و تركيه در مقابل هم قرار بگيرند و آن طرف كه در عرصه ميداني موفق بود طرف كرد تركيهاي بود و نه عراقي. پي واي دي از ژوئيه همان سال نهادهايي در مناطق تحت كنترل خود به نام نيروهاي مدافع خلق راه انداخت تا هم قدرت كنترل اين مناطق را داشته باشد و هم اينكه به عنوان گزينه ميانه بين معارضان و نظام سوريه عمل كرده و البته اجازه فعاليت به معارضان در اين مناطق را هم ندهد.
محاسبات غلط
دو حزب كرد تركيه و عراق با وجود اين رقابت اما يك نقطه مشترك هم داشتند و آن نوعي قمار سياسي بر سر دولت تركيه و شخص رجب طيب اردوغان، نخست وزير و رئيسجمهور فعلي تركيه بود. پ ك ك از 2005 تاكنون اين قمار را به حساب روند تعامل سياسي با دولت و شخص اردوغان انجام داد به اين اميد كه در مقابل تأمين حقوق كردها بتواند به نوعي صلح با دولت برسد. حدود يك دهه از اين روند گذشت و تنها تغييرات كمي ايجاد شد در حالي كه تجربه كوباني و خودداري اردوغان براي حمايت از كردها در مقابله با داعش به خوبي نشان داد كه آن قمار جز باخت چيز ديگري براي كردها نداشته و رئيسجمهوري تركيه هنوز پ ك ك را گروهي تروريستي در سطح داعش ميداند. مسعود بارزاني قمار خود را به صورت ديگري انجام داد كه در قالب تعارض او با دولت مركزي در بغداد قابل تعريف است. او در اين تعارض و براي داشتن متحد قابل توجه رو به اردوغان آورد و استقبال اردوغان هم باعث اميدواري او به اتحاد استراتژيك بين اربيل، مركز اقليم كردستان عراق و آنكارا مركز تركيه شد. همه نشانهها اين محاسبه و قمار بارزاني را تأييد ميكرد تا آن كه موصل به دست داعش سقوط كرد و حوادث بعد از آن اتفاق افتاد. بارزاني در زمان سقوط موصل مسئله را مربوط به اقليم و كردها نميدانست و حاضر نشد پيشمرگههاي كرد او براي كمك به نيروهاي دولت مركزي وارد عمل شوند. اين يك اشتباه استراتژيك بود زيرا او توجه نداشت كه ستون فقرات داعش را بعثيها يا همان دشمنان قديمي كردها تشكيل دادهاند و سلاح داعش سرانجام رو به اربيل گرفته خواهد شد. همين اتفاق افتاد و وقتي جنگجويان داعش به چند كيلومتري كوباني رسيدند، بارزاني هم متوجه واقعيت داعش شد و هم دريافت اردوغان آن متحد قابل اطميناني كه فكر ميكرد نيست. اردوغان در سختترين شرايط حاضر نشد كوچكترين كمكي به بارزاني كند و درخواستهاي بارزاني براي كمك بيپاسخ ماند اما ايران در اولين فرصت به داد او رسيد تا با تجهيزات دريافتي بتواند مركز خود را از چنگ داعش در امان نگهدارد.
پرونده مغشوش
اين كارنامه از كردهاي سه كشور به خوبي نشان ميدهد كه پرونده مناسبات آنها حاوي مقولات مغشوشي از رقابتها و محاسبات و قمارهاي غلط است كه در نهايت نزديك بود به فاجعهاي در كوباني ختم شود. اگر كردها در روابط خود با دولت تركيه دقت عمل به خرج ميدادند و متوجه خصلت نوعثمانگراي اردوغان ميشدند، درمييافتند كه نه تعامل سياسي با او به صلحي ختم خواهد شد و نه اينكه در اوج بحران ميتوان روي كمك او حسابي كرد. شايد اگر كردها به جاي اين اشتباهها تحليل درستي از وقايع سوريه و مطامع دولتهاي خارجي ميداشتند ميتوانستند از ابتدا مانع جدي در برابر داعش باشند تا كار كوباني به چنين وضعيتي نرسد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۳۰ آبان ۱۳۹۳ - ۱۵:۲۷
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]