تبلیغات
تبلیغات متنی
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
بهترین دکتر پروتز سینه در تهران
محبوبترینها
راهنمای انتخاب شرکت‌های معتبر باربری برای حمل مایعات در ایران
چگونه اینورتر های صنعتی را عیب یابی و تعمیر کنیم؟
جاهای دیدنی قشم در شب که نباید از دست بدهید
سیگنال سهام چیست؟ مزایا و معایب استفاده از سیگنال خرید و فروش سهم
کاغذ دیواری از کجا بخرم؟ راهنمای جامع خرید کاغذ دیواری با کیفیت و قیمت مناسب
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
بهترین ماساژورهای برقی برای دیسک کمر در بازار ایران
آفریقای جنوبی چگونه کشوری است؟
بهترین فروشگاه اینترنتی خرید کتاب زبان آلمانی: پیک زبان
با این روش ساده، فروش خود را چند برابر کنید (تست‌شده و 100٪ عملی)
خصوصیات نگین و سنگ های قیمتی از نگاه اسلام
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1867553731
والدین و آموزه های فرزندپروری
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: گفت وگو با دکتر هادی خداپرست والدین و آموزه های فرزندپروری تهران- ایرنا- پای ثابت درد دلهای بسیاری از مادران یا پدران با دیگر افراد به ویژه مشاوران و متخصصان امور، صحبت درباره چگونگی تربیت و پرورش فرزندان و نیز نحوه رفتار با آنان است.
کودکان در گذشته ای نه چندان دور، به سادگی مراحل تربیت و جامعه پذیری را طی می کردند اما این روزها چگونگی رفتار با فرزندان و پرورش مناسب آنان دغدغه ای برای بسیاری از خانواده ها شده است.
کودکان پس از پا گذاشتن به این دنیا دورانی را در جمع خانواده می گذرانند و کم کم با افراد دیگر آشنا می شوند و دایره ارتباطات اجتماعی خود را می گسترانند.
پیچیدگی های دنیای امروز، سرعت بالای پیشرفت فناوری، گسترش کمی و کیفی مسائل اجتماعی و فرهنگی و... در عرصه خانواده پدیده هایی تازه به همراه آورده است که بر تربیت فرزندان و آینده جامعه تاثیر می گذارد.
در آموزه های تاریخی ما نیز تاکید بسیاری بر تربیت فرزند از سنین کودکی شده است. برای نمونه استاد سخن سعدی در کتاب گلستان می گوید:
هر که در خُردیش ادب نکنند *** در بزرگی فلاح از او برخاست
چوب تر را چنان که خواهی پیچ *** نشود خشک جز به آتش راست (1)
در چنین شرایطی والدین که پرورش نسل فردا را بر عهده دارند، باید مهارت های ویژه فرزندپروری را به دست آورند تا کودکان خود را به شیوه مناسبی تربیت کنند.
در این زمینه با دکتر «هادی خداپرست» عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به گفت و گو نشسته ایم.
این فوق تخصص روانپزشکی کودک، نوجوان و خانواده، با تاکید بر اینکه خانواده پایه گذار رشد روانی و شخصیت کودک است، بر تاثیر روش هایی مانند «آموزش مدیریت والدین» در زمینه تربیت کودک انگشت می گذارد.
نویسنده کتاب "والدین مدیر" (2)، درباره دلایل شکست تلاش های برخی خانواده ها در بکارگیری روش های فرزندپروری می گوید: این خانواده ها یا این روش ها را به درستی نیاموخته اند یا آنها را به درستی اجرا نکرده اند.
به گفته او، والدین برای پیاده سازی درست روش ها باید پس از آموزش هر گام، با نگاهی خوش بینانه آن را تمرین و تکرار کنند و تاثیر عوامل مداخله گر منفی مرتبط با ویژگی های کودکان، والدین یا محیط را تا حد ممکن کاهش دهند.
در سطور پایین گفت و گوی کامل ایرنا با دکتر هادی خداپرست را می خوانید:
** ایرنا: جایگاه والدین در تربیت کودکان در خانواده چگونه است؟
- خداپرست: خانواده یک نظام با اجزای گوناگون است که هر یک از این اجزا و افراد بر هم تاثیر گذاشته و از هم تاثیر می پذیرند. یکی از وظایف پدر و مادر فراهم کردن شرایط برای تربیت و پرورش فرزندشان است. هدف از تربیت کودک آماده سازی او به عنوان فردی مسوولیت پذیر و موثر برای خود و جامعه است. نقش کودک در خانواده نیز افزون بر بازی و کنجکاوی، یادگیری، درون ریزی و نهادینه کردن اصول و تربیت والدین در خود است.
والدین باید الگوی خوبی برای فرزندانشان باشند و نقش سازنده ای در محیط ایفا کنند و به کودک خود نیز نقش سودمند و سازگار با اصول و قواعد فرهنگی و اجتماعی بدهند.
باید توجه داشت بروز اختلال برای هر یک از افراد خانواده یا روابط میان آنان ممکن است در فرد دیگر یا کل نظام خانواده اختلال هایی را پدید آورد. بنابراین والدین باید محیطی منظم و آرام برای رشد کودک فراهم آورند زیرا یک نظام خانواده بی انضباط و آشفته به بی نظمی و سردرگمی کودک منجر می شود.
** از این «باید»ها در اطراف ما زیاد دیده و شنیده می شود اما به نظر، هنوز بسیاری از والدین درباره چگونگی تربیت صحیح کودکان چندان آگاهی ندارند.
- خداپرست: بسیاری از رفتارها به ما آموخته می شوند اما باید در نظر داشت که بخش مهمی از آنها قابل تغییرند. با استفاده از روش هایی مانند «آموزش مدیریت والدین» (پی. ام. تی)، می توان به والدین روش های رفتاری مناسب با کودکان را آموخت.
آموزش مدیریت والدین باعث می شود رفتار آنان برای کودک یکنواخت و قابل پیش بینی باشد. کودک باید بداند از او چه انتظاری داریم، هر رفتار برای کجا و چه زمانی مناسب و رفتارهای نامناسب در هر زمان و مکان کدام است و در صورت برآورده نشدن انتظار والدین چه پیامدهایی در انتظار او است.
البته هدف این روش این نیست که همه مشکلات کودک برطرف شود بلکه می خواهیم رفتار کودک یا نوجوان به طور موثرتری کنترل شود.
** این روش بر پایه چه اصولی است؟
- خداپرست: در روش آموزش مدیریت والدین بر استفاده از تقویت کننده های مثبت برای رفتارهای خوب و قابل پذیرش از نظر اجتماع تاکید می شود. همچنین برای سوء رفتارها باید تنبیه های مجاز در نظر گرفت.
این روش در پی ایجاد محیطی مناسب برای رشد رفتارهای مطلوب اجتماعی در کودک با استفاده از ابزارهایی مانند وضع قوانین در محیط خانواده است.
از آنجا که هر رفتار، یک زمینه دارد باید برای حذف رفتارهای ناجور عوامل زمینه ای آن را از بین ببریم و برای تقویت رفتارهای مطلوب زمینه مناسب آن را فراهم آوریم.
سرانجام اجرای درست این روش در گرو سازماندهی و نظارت کلی خانواده است.
** مزیت های روش آموزش مدیریت والدین بر روش های دیگر چیست؟
- خداپرست: در این روش والدین آموزش می بینند چگونه تعامل خود با کودک را تغییر دهند زیرا نخستین دیدگاه این است که رفتار مشکل زا در نتیجه تعاملات نادرست والد- کودک پدید می آید و تداوم می یابد.
این روش بر پایه اصول یادگیری اجتماعی است و موثر بودن آن در مطالعات گوناگون به اثبات رسیده است. از سوی دیگر، این روش به آسانی و گام به گام آموخته می شود و به راحتی به اجرا درمی آید.
می توان پیاده سازی این روش را از دو یا سه سالگی کودک آغاز کرد؛ زمانی که او در آستانه ورود به مرحله جدایی و استقلال است.
** بسیاری از خانواده ها گلایه می کنند این روش ها را به کار گرفته اند اما به نتیجه ای نرسیده اند.
- خداپرست: به صراحت به این خانواده ها می گویم یا این روش ها را به درستی نیاموخته اند یا آنها را به درستی اجرا نکرده اند. والدین باید از تمام جنبه های این روش ها آگاه باشند. برای نمونه در خانواده ای که الگوی فرزندپروری «مراقبت بیش از اندازه و مطیع» وجود دارد و در آن کودک به آسانی به همه خواسته های خود می رسد، اجرای این روش با مشکلاتی روبرو می شود. پس این خانواده باید در وهله نخست با «عوامل مداخله گر منفی» در تربیت کودک مانند کاستی های الگوی فرزندپروری خود آشنا شود و آنها را تصحیح کند.
والدین باید به منظور اجرای درست روش ها، به طور پیاپی تمرین کنند. پس از آموزش هر گام از این روش، باید تکرار در دستور کار قرار گیرد. پدر و مادر باید بدانند برای تغییر رفتار فرزندان این روش ها و مهارت ها باید به طور همیشگی ادامه یابد زیرا آنان با تکرار، تجربه های بهتری می اندوزند و درک بهتری از روش کنترل فرزند به دست می آورند.
در آخر نیز خانواده برای اجرای موفق این مهارت ها افزون بر تمرین و تکرار، باید دید مثبت داشته باشد و خوش بینی خود را حفظ کند.
** دایره عوامل مداخله گر منفی که به آن اشاره کردید، تا کجا است؟
نخست باید بگویم نشناختن این عوامل مداخله گر منفی یکی از مهمترین دلایل گلایه خانواده ها از بی ثمر ماندن اجرای روش های تربیتی است.
گرچه برخی از این عوامل به ویژگی های والدین برمی گردد اما نباید عوامل مرتبط با کودک و محیط را فراموش کرد.
برخی از عوامل مداخله گر منفی مربوط به والدین عبارتند از: فقدان دید مثبت به فرزند؛ به طوری که آزار رسانی او را تعمدی بدانند، احساس خستگی و بی حوصلگی که به ضعف کنترل رفتار و تسلیم یا پرخاشگری در برابر خواسته کودک منجر می شود، داشتن اضطراب و وسواس یا نگاه های منفعلانه که به فقدان قاطعیت در رویارویی با فرزند می انجامد، گرایش به خودشیفتگی و برتری طلبی که در نتیجه آن، والدین به دلیل نبود دید انتقادی به رفتار فرزند، نیازی به تغییر رفتار او نمی بینند و... .
عوامل مداخله گر منفی همپیوند با ویژگی های کودک عبارتند از: سخت مزاجی، دلبستگی و وابستگی بیش از اندازه، داشتن اختلال بیش فعالی یا اضطراب و افسردگی و ابتلا به بیماری یا معلولیت های جسمی.
همچنین برخی کودکان به دلیل شرایط ویژه مانند تک فرزند یا نوه اول بودن، نوع جنسیت، زیبایی ظاهری، فقدان پدر یا مادر یا بیماری خواهر یا برادر، در خانواده جایگاهی متفاوت دارند.
عوامل مداخله گر منفی مربوط به محیط (خانواده، مدرسه و اجتماع) نیز بر کارآمدی روش های تربیتی تاثیر معکوس دارد.
ممکن است محیط خانواده با مشکلاتی در نقش ها، مرزها، چگونگی برقراری ارتباط و گفت و گو، قوانین و مقررات و... دست به گریبان باشد.
مشکلات محیط مدرسه به سبب ازدحام بیش از اندازه، حضور کودکان دیگر با سوء رفتار، فقدان نظارت و قوانین مناسب آموزشی و انضباطی، سوء مدیریت اولیای مدرسه و... پدید می آید.
در محیط اجتماعی نیز دوستان، هنرپیشه ها، ورزشکاران، الگوهای فرهنگی و... ممکن است به رفتارهای نامناسب کودک دامن بزنند.
** آیا دانستن همه اینها، توانمندی والدین در تربیت کودکان را تضمین می کند؟
- خداپرست: خیر. یکی از دلایل شکست والدین در اجرای روش های تربیتی فقدان اقتدار یک یا هر 2 والد و همچنین نبود هماهنگی و توافق میان آنان است.
برای پاسداری از حدود و ارزش های خانواده و رعایت قوانین و مقررات، والدین باید اقتدار لازم را داشته باشند در غیر این صورت، کنترل بر کودک کاهش می یابد و اختلال های رفتاری در او بروز می یابد.
** به طور معمول، این اقتدار را مربوط به پدر می دانند...
- خداپرست: در هر جامعه و سازمان شامل ساختار خانواده، سلسله مراتبی از قدرت وجود دارد. در خانواده به طور معمول پدر قدرت اول است. البته میان پدر و مادر افزون بر تعادل قدرت، تعامل قدرت نیز وجود دارد یعنی پدر می تواند در برخی امور تصمیم گیری و اقدام را به مادر واگذار کند.
** آنگونه که گفتید بخشی از تربیت کودکان به محیط او برمی گردد. بنابراین رفتار افرادی غیر از پدر و مادر نیز می تواند بر آنان موثر باشد.
- خداپرست: همینطور است. برای روشن شدن موضوع باید برای هر خانواده سه گونه مرز را تشخیص داد: مرز با جامعه بیرونی، مرز درون خانواده مانند مرز میان زیرگروه والدین و زیرگروه بچه ها و مرز در محدوده فردی برای هر یک از اعضای خانواده.
یکی از مشکلات مرتبط با مرزهای خانواده که در ایجاد اختلال های رفتاری و به هم ریختگی هویت شخصی و خانوادگی تاثیر دارد، نبود حد و مرز است. برای نمونه افراد فامیل، دوستان یا آشنایان در اجرای روش های تربیتی پدر و مادر مداخله می کنند یا قوانین و مقررات خانواده را زیر پا می گذارند.
** شاید دلیل این امر، تفاوت خانواده ها در وضع قوانین باشد. این قوانین و مقررات چگونه شکل می گیرند؟
- خداپرست: پدر و مادر باید با کمک و هماهنگی و توافق با هم قوانینی را که می خواهند در خانه حاکم باشد، وضع کنند و حتی فرزندان خود را در تعیین چارچوب ها مشارکت دهند. احتمال بیشتری دارد که کودکان پس از مشارکت در چنین اموری، به آنها پایبند بمانند.
در هر خانواده سالم برای تمام موارد، قوانین روشن و آشکاری وجود دارد که همه افراد خانواده از آن خبر دارند.
** ممکن است برخی خانواده ها در همان گام نخست یعنی رسیدن به هماهنگی و توافق دچار مشکل باشند.
- خداپرست: درست است. اگر والدین روی روش ها و برنامه های تربیت فرزندان اتفاق نظر و هماهنگی نداشته باشند، کودکان دچار سردرگمی می شوند یا به فکر سوء استفاده از شکاف میان والدین می افتند.
وجود گفت و گو و ارتباط موثر در توافق بر سر مقررات خانواده موثر است. می توان برای چگونگی این گفت و گوها قوانینی گذاشت. پدر و مادر باید در حضور فرزندان از جنگ و دعوا، داد و فریاد و ابراز خشم و عصبانیت نسبت به هم بپرهیزند و برای حل اختلاف ها برنامه و روش موثری داشته باشند.
آنان باید در یک فضای آرام نشست های منظمی داشته باشند و از روش های علمی مانند روش حل مساله برای رفع اختلاف و رسیدن به نتیجه مورد رضایت هر 2 طرف بر پایه قانون برد- برد استفاده کنند. در همین نشست ها باید درباره روش های تربیت فرزندان توافق و هماهنگی به دست آید.
همچنین باید نشست هایی مدون در تاریخ های از پیش تعیین شده برای گفت و گوی لذت بخش خانوادگی داشت. در این نشست ها به جای طرح موارد اختلافی، باید همه افراد خانواده نظر خود را درباره موضوع های عمومی علمی، ورزشی، تفریحی، اجتماعی و... بگویند.
همچنین برای ارتباط با کودک باید شنونده ای فعال بود؛ یعنی به حرف های کودک خوب گوش داد و کوشید به جای ابراز نظر بی درنگ، نظر او را درک کرد.
یک روش موثر، «گوش کردن انعکاسی» است که سخنان کودک را پس از شنیدن، با عباراتی دیگر برای او تکرار کنیم تا هم ما از درک درست گفته های او اطمینان یابیم و هم او بفهمد نظرش به خوبی شنیده شده است و در آینده راحت تر احساسات، نظرات و نگرانی های خود را مطرح کند.
** با این همه، به نظر می رسد قوانین در دنیای امروز حالت نسبی پیدا کرده است و شاید چندان نتوان به اجرای آن دلخوش بود.
- خداپرست: وقتی در خانواده قانون تنظیم و مشخص شد باید به طور ثابتی به اجرا درآید. ثبات مرتبط با افراد مختلف، زمان و مکان قابل طرح است و می توان فقط در جزییات، تغییرها و تعدیل هایی را لحاظ کرد.
برای نمونه قانون اجرای پاداش برای رفتار خوب و تنبیه برای رفتار بد باید از سوی همه افراد دخیل در تربیت کودک و همچنین در همه مکان ها و زمان های گوناگون با وجود برخی تغییرهای لازم، به طور باثبات به اجرا درآید.
** ثبات در مقررات خانواده چگونه به دست می آید؟
- خداپرست: قانون باید روشن باشد و همه اعضا از آن آگاه باشند. می توان قانون را به ویژه برای درک بچه ها عینی ساخت. برای نمونه قانون را روی کاغذ نوشته یا نقاشی آن را بکشیم و در معرض دید او قرار دهیم تا به آسانی آن را ببیند.
همچنین قانون باید بر پایه عدالت، منطق، انصاف و عقلانیت باشد و برای مشکلاتی که احتمال بروز آنها در آینده وجود دارد، باید از قبل دوراندیشی شده و قوانینی پدید آید. قانون باید به گونه ای باشد که نیازهای واقعی هر فرد را برآورده سازد و آزادی های مقتضی را نیز در نظر گیرد.
به این ترتیب می توان امید داشت خانواده در خدمت پرورش و تربیت تمام اعضا باشد و احساس رضایت از زندگی را در آنان ایجاد کند.
----------------
منابع:
(1) سعدی، مصلح بن عبدالله، گلستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، انتشارات خوارزمی، چاپ ششم، 1381، باب هفتم، ص 155.
(2) خداپرست، هادی. والدین مدیر، چاپ اول،1393، انتشارات اشجع
----------------
گروه تحقیق و تفسیر خبر
پژوهشم**1961**1358
25/08/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 14]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها