واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: دستاني كه نقاشي را در قهوهخانهها ماندگار ميكنند
حتماً گذرتان به سفرهخانههاي سنتي و چايخانهها افتاده؛ اماكني كه فضاي آن غالباً با تزئينات اصيل ايراني آراسته شده و طراحي و چيدمان آن تداعيكننده رسوم سنتي است.
نویسنده : زينب شكوهي طرقي
حتماً گذرتان به سفرهخانههاي سنتي و چايخانهها افتاده؛ اماكني كه فضاي آن غالباً با تزئينات اصيل ايراني آراسته شده و طراحي و چيدمان آن تداعيكننده رسوم سنتي است.
آنچه در بدو ورود به اين اماكن توجه هر بيننده خوش ذوقي را به خود جلب ميكند تصاويري است كه در قابهاي زيبا روي ديوار نقش بسته و تفاوتي كه سبك اين نقاشي با ساير سبكها دارد. اين سبك نقاشي كه به نقاشي قهوهخانهاي معروف است يكي از هنرهاي قديمي ايراني است كه به مرور زمان دستخوش فراموشي شده و در حال حاضر هنرمندان معدودي در اين زمينه فعاليت ميكنند.
استاد غلامرضا حبيب نقاش كه يكي از نقاشان سبك قهوهخانهاي در استان خوزستان است در سال 1313 در دزفول به دنيا آمده است.
از آنجا كه پدر پدر بزرگ و عموهاي استاد حبيب نقاش دستي در هنر نقاشي قهوهخانهاي داشتند وي نيز از دوران كودكي به اين سمت، سوق يافت و اين هنر را به فرزندانش امير و بهزاد نيز آموخته است.
استاد حبيب نقاش در زمان جواني در كنار نقاشي قهوهخانهاي به نقاشي ساختمان نيز روي ميآورد تا بتواند چرخ زندگي را بچرخاند زيرا از درآمد ناچيز اين هنر خبر داشته است.
وي كه تصميم گرفته است نام نقاشي قهوهخانهاي را به دليل تفكر نادرست درباره قهوهخانهها به نقاشي سنتي تغيير دهد درباره پيشينه اين هنر در خانوادهاش ميگويد: عموها و پدربزرگم از بنيانگذاران اين هنر در دزفول و خوزستان بودند و متأسفانه يكسري از ادوات نقاشي پدربزرگم كه از تاج محل هند با خود آورده بود در جريان جنگ تحميلي و موشكباران دزفول از بين ميرود.
اين هنرمند كه در فرهنگستان هنر چهره ماندگار شناخته شده است و در جشنوارههاي متعددي هم شركت كرده درباره مقامهايي كه كسب كرده ميافزايد: همه مقامهايي كه تا امروز كسب كردهام به دليل زحمت و سختي فراواني است كه براي آثارم كشيدهام خاطرم هست بعضي روزها حتي هزينه ناهارم را نگه ميداشتم و با آن رنگ و پارچه براي تابلوهايم ميخريدم.
وي درباره ابزار هنرش تصريح ميكند: رنگهاي مورد نظر براي نقاشي و روغن جلا را خودم تهيه ميكنم و براي بوم نيز بيشتر از پارچه متقال استفاده ميكنم. استاد حبيب نقاش كه به آثارش دلبستگي فراواني دارد و تا كنون هيچ يك از آنها نفروخته است درباره بهترين اثرش كه طرفداران بسياري دارد، ميگويد: تابلوي «كربلا در كربلا» كه روايتي از كربلاي حسيني تا ايران است يكي از ارزشمندترين آثار من است كه بسيار طبيعي كشيده شده و براي آن حدود چهار ماه رنج بردهام و در نقاشي آن از بهترين رنگها و پارچهها استفاده كردم.
استاد پيشكسوت نقاشي سنتي كه بيشتر تابلوهايش درباره حادثه كربلا و جانفشاني ياران امام حسين (ع) است درباره تفاوت اين سبك از نقاشي با ساير سبكها خاطر نشان ميكند: در اين سبك دستها يا قد بعضي از شخصيتها بلندتر از ديگران است كه اين به دليل نشان دادن تفاوت ميان شخصيتهاست؛ مثلاً قد حضرت ابوالفضل(ع) از بقيه شخصيتهاي نقاشي شده بلندتر است يا چهره حضرت علياكبر (ع) بسيار زيباتر از ديگر شخصيتها و دستهايش بلندتر است.
وي كه در اكثر نقاشيهايش چهره ائمه معصموم(ع) را به تصوير ميكشد در اين باره ميگويد: در آثارم تنها چهره زنان را به تصوير نميكشم اما تصوير چهره حضرت علي اكبر(ع) را به دليل علاقه وافري كه به ايشان دارم با تمام وجود نقاشي ميكنم و هرچه در توان دارم روي چهره ايشان كار ميكنم زيرا ايشان بيشترين شباهت را به رسولالله (ص) داشتند؛ حتي دلم نميآيد نقش تير را روي پيكر اين حضرت بكشم.
وي در پاسخ به اين سؤال كه «آيا در مورد زندگي ساير ائمه نيز نقاشي كشيده است؟» توضيح ميدهد: مطالعه نقاشي قهوهخانه بازتابي اصيل و صادق از هنر هنرمنداني عاشق، تنها و دلسوخته است، هنرمنداني مظلوم از تبار مردم ساده دل و آيينه صفت كوچه و بازار.
چون اطلاعات زيادي درباره زندگي ساير ائمه نداشتم درباره زندگي آنان اثري نكشيدم.
اين چهره ماندگار هنري كه علاوه بر نقاشي بر بوم روي شيشه نيز هنرنمايي ميكند راجع به اين هنر عنوان ميكند: اين نوع نقاشي بسيار سختتر از نقاشي معمولي است چون در آن شما به صورت بر عكس نقاشي ميكنيد و در پايان كار آثارتان را ميبينيد و بايد اصلاحات را رويش انجام دهيد. درست مثل جراحي چشم كه بعد از عمل زماني كه چشم بيمار باز ميشود ميتوان نتيجه نهايي را گرفت كه آيا چشم بهبود يافته است يا خير.
حبيب نقاش درباره علل نامگذاري اين هنر به نقاشي قهوهخانهاي ميگويد: پيشكسوتان و بنيانگذاران اين هنر همچون قوللر آقاسي در قهوهخانه نقاشي ميكردند و به همين دليل اين نام بر اين نقاشي گذاشته شده است.
نقاشي قهوهخانهاي يادگار هنرمندان مكتب نديده
استاد حبيب نقاش درباره پيشينه اين هنر در كشور ايران ميافزايد: مبدأ اين هنر سنت قصهخواني، مرثيه سرايي و تعزيهخواني است كه پيشينه آن به سدههاي پيش از ايجاد قهوهخانهها و چايخانهها ميرسد و اين نقاشي به دست هنرمنداني مكتب نديده پديدار شده است. در اواخر دوران قاجار و اوايل پهلوي همزمان با جنبش مشروطه اين هنر ايراني اوج گرفتن و پس از آن در دهههاي 20 و 30 اين شيوه مورد توجه هنرمندان مدرنيست ايراني به ويژه اهالي مكتب سقاخانه قرار گرفت.
اين استاد زبردست در مورد شيوه اين نوع نقاشي عنوان ميكند: اين شيوه در زمينه موضوعهاي رزمي، مذهبي و بزمي است و نقاشي قهوهخانه در تاريخ نقاشي ايران پديدهاي نوظهور بوده كه تلفيقي از ارزشهاي مذهبي و ميهني ايرانيان است و بيشتر داراي نقشهايي از حماسههاي جانبازي و ايثار پيشوايان ديني ايرانيان و امامان شيعه و نيز پهلوانان ملي ايران است. درونمايه بسياري از اين نقاشيها حادثه عاشورا و حكايتهاي شاهنامه است كه بر ديوارها نقاشي شده است.
نقاشي قهوهخانه بازتابي اصيل و صادق از هنر هنرمنداني عاشق، تنها و دلسوخته است، هنرمنداني مظلوم و محروم از تبار مردم سادهدل و آيينه صفت كوچه و بازار آناني كه پس از قرنها سكوت زير سقف تاريك قهوهخانهها و در خلوت عارفانه تكيهها و حسينيهها در سر هر كوي و برزني چشم در چشم مردم دوختهاند و در محفل پر انس و الفت آنان بغض معصومانهشان را يكباره شكستند. در ستايش راستيها و مردانگيها نقشها زدند و حكايت كژيها و پليديها كردند. رنگ سرخي نشاندند بر تن بوم و ديوار كه گويي لخته لخته خونهاي خشكيده مظلوميتهاي از ياد رفته بود و رنگ سبزي گزيدند به پاس ياد بهار سرسبز و پر طراوت روح و انديشه راستان و آزادگاني كه در جان و دل و خيال و باور مردم قرنهاي قرن، نسل به نسل، سينه به سينه تا به روزگارشان به يادگار مانده بود و چه جاودانه و هميشه پايدار و ماندني.
استاد حبيب نقاش درباره اين هنر در خوزستان تصريح ميكند: نقاشي سنتي و پردهاي كه طراحي آن خاص و به نقاشي قهوهخانهاي معروف است با مضامين حماسي، مذهبي (مصائب كربلا، امامان... )، ملي و داستانهاي شاهنامه و... طراحي و نقاشي روي بوم يا ديوار پياده ميشود.
رنگهاي مورد استفاده در اين هنر از مواد معدني نظير امرا، اخرا، لاجورد، فيروزه، سينكا، سريشم و شنگرف است و تنها منطقه در اين استان كه هنرمنداني در اين زمينه دارد دزفول است.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۴ آبان ۱۳۹۳ - ۱۷:۱۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 11]