واضح آرشیو وب فارسی:فارس: یادداشت مهمان/محمد رحمانی
چشمانداز مذاکرات هستهای در مسقط
به نظر میرسد برگزاری مذاکرات در مسقط، بهتر از مذاکرات در وین یا ژنو خواهد بود و وجود واسطهای همانند عمان که مورد اعتماد دو طرف مذکور باشد، میتواند در نزدیک کردن مواضع طرفین بسیار تعیین کننده باشد.
هفته جاری، عمان میزان نشستهای ایران و گروه 1+5 در سطوح مختلف است؛ نشستهایی که در سطح ظریف، اشتون و کری، معاونان سیاسی وزارت خارجه ایران و گروه 1+5 و احتمالاً وزرای خارجه این هفت دولت برگزار خواهد شد تا سرنوشت توافق جامع هستهای در مهلت باقیمانده از ضرب الاجل 24 نوامبر (3 آذرماه) را تعیین کنند. در مورد اینکه چرا دولت عمان به عنوان میزبان آخرین دور از مذاکرات هستهای ایران و گروه 1+5 برگزیده شده است، دیدگاههای مختلفی وجود دارد. اما مهمترین نکته این است که این کشور یک بار با ایفای چنین نقشی توانست توافقی را رقم بزند که رسماً در ژنو و به تاریخ 24 نوامبر 2013 به یک توافق تاریخی میان این دولتها ثبت شد. از این رو، این کشور میتواند این بار نیز توافق جامع هستهای را رقم بزند، توافقی که طی 7 دور از مذاکرات هستهای در وین و یک دور از نیویورک نیز با وجود پیشرفتهای حاصله که گاه اتمام 95 درصد از توافق جامع عنوان شده، هنوز خاتمه نیافته و 5 درصدی که به تعبیر لاوروف «در آن شیطان خوابیده» مانع از اتمام این مقوله شده است. البته صرف نقش و مواضع میزبان به تنهایی برای محقق شدن یک رویداد مهم کافی نیست. بلکه به همان میزان باید طرفین نیز از آمادگی برای حصول چنین امری برخوردار باشند. به نظر میرسد که دیدار مذاکره کنندگان هستهای ایران و گروه 1+5 در سطوح مختلف کارشناسی، معاونان سیاسی و وزرای خارجه، عمدتاً متاثر از نوع مناسبات ایران - آمریکا خواهد بود. در نتیجه، هر چند برنامهریزی انجام شده حکایت از برگزاری یک دور مذاکراتی کامل و همه جانبه در تمامی سطوح را دارد، اما نهایتاً نوع تبادل دیدگاه بین تیم ایران و آمریکا است که نتیجه این دور از مذاکرات را رقم خواهد زد. البته همانند همه دورههای مذاکراتی مهم، از نقش بازیگران دیگر خواه روسیه یا برخی دولتهای اروپایی نیز یاد میشود. اما به نظر میرسد که همچنان که همواره چنین بوده است، این نقشها حاشیهای و خارج از صحنه اصلی مذاکراتی است. از همین روست که وجود واسطهای همانند عمان که مورد اعتماد دو طرف مذکور باشد، میتواند در نزدیک کردن مواضع طرفین بسیار تعیین کننده باشد. پیش از این، برخی دولتهای دیگر همانند برزیل در دورهای قبلی مذاکراتی و ترکیه، قزاقستان و حتی مصر نیز تلاش کردند تا با یافتن امکان این میزبانی مذاکرات، چنین نقشی را ایفا کرده و نام خود را در تاریخ مذاکرات هستهای ثبت کنند. اما دستاورد خاصی از این میزبانیها حاصل نشد. زیرا فاصله بین اراده سیاسی طرفین بسیار زیاد بود. به نظر میرسد که برگزاری مذاکرات در مسقط، بهتر از مذاکرات در وین یا ژنو خواهد بود. تکرار مجموعهای از دورهای مذاکراتی نه چندان موفق در این پایتختهای اروپایی، نوعی حس خنثی بودن و بی نتیجهگی این مذاکرات را در افکار عمومی ایجاد کرده است. دولت مسقط در صورتی که با موافقت مسئولان مذاکرات یعنی ظریف و اشتون بتواند در اتاق مذاکرات چندجانبه یا در مذاکرات دو و سه جانبه بین ایران و این طرفها نیز حضور یابد، میتواند وضعیتی متفاوت را در این گفتوگوها ایجاد کند. ضمن اینکه تمایل ایران و آمریکا (و بسیاری از دیگر دولتهای 1+5) برای حصول توافق نیز ظرفیت تاثیرگذاری و موازنه سازی مسقط را افزایش داده است. به نظر میرسد طرفین بی میل نیستند که دولتی ثالث و مورد اعتماد مشترک، بتواند بین مواضع متفاوت آنها که تنها به دو یا سه موضوع توافق جامع محدود میشود، نوعی موازنه و تعادل را ایجاد کند. گفتنی است که عمان اهمیت این میزبانی و نقشی که احتمالاً با موفقیت همراه باشد را کاملاً درک کرده است. در همین راستا، وزارت خارجه عمان با استقبال از میزبانی این مذاکرات، ابراز امیدواری کرده نشستهای مسقط گامی بیشتر برای پیشرفت در مسیر پایان اختلاف درباره پرونده هستهای ایران باشد. اما این امیدها بدون بیم و چالش نخواهد بود. زیرا فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان طی سخنرانی در مقر دبیرکل گروه آسهان در جاکارتا، از احتمال تشدید تحریمهای ایران توسط آمریکا در صورت عدم حصول توافق طی مدت باقیمانده از تمدید چهار ماهه خبر داده است. وی هر چند از کیسه آمریکا خرج کرده اما گفته است: «اگر نتوانیم به توافق نهایی دست یابیم، انتخابات میان دورهای [کنگره] آمریکا انجام خواهد شد، و بدون دستیابی به توافق نهادهای آمریکایی تصمیمات جدیدی را درباره تحریم ایران اتخاذ خواهند کرد.» معنای این تهدیدها هر چه که باشد، از گرایشهایی خاص در بین اعضای غربی گروه 1+5 خبر میدهد. ممکن است یک برداشت از این مسئله، تغییر نقش پلیس بد در دور آتی مذاکرات هستهای باشد؛ نقشی که پیش از این فرانسه عمدتاً آن را ایفا کرده است. برداشت دیگر نیز این است که آلمان به سفارش آمریکا چنین رویکردی را برای تسهیل قبولاندن مواضع این کشور بر ایران در مذاکرات پایانی اخیر، اتخاذ کرده است. زیرا هزینه کردن یک کشور عضو گروه 1+5 از قدرت عمل یا اقدامات احتمالی یک دولت دیگر، از آداب دیپلماسی به دور است. از این رو، دولت مسقط در رقم زدن تحولی ویژه و تاریخی در نشست آتی، با چالشهایی جدی مواجه است؛ چالشهایی که برخی از آنها به مواضع و سیاستهای اتخاذ شده در درون گروه 1+5 مربوط میشوند. یادداشت مهمان: محمد رحمانی انتهای پیام/
93/08/14 - 10:24
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 74]