محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1832678422
دیپلماسی علم و فناوری؛ اولویتی بشردوستانه برای ایران و جهان اسلام
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: دیپلماسی علم و فناوری؛ اولویتی بشردوستانه برای ایران و جهان اسلام تهران- ایرنا- پزشک ایرانی که کیلومترها دورتر از میهن، در دل قاره آفریقا به درمان رایگان بیماران و ارایه خدمات بشردوستانه می پردازد، در حقیقت بازوی کارآمدی برای دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی به شمار می رود.
نخستین بند «سیاست های کلی علم و فناوری» که رهبر معظم انقلاب اسلامی بیست و نهم شهریورماه 1393 ابلاغ کردند، بر «جهاد مستمر علمی با هدف کسب مرجعیت علمی و فناوری در جهان» تاکید دارد که در زیربخش دوم «ارتقای جایگاه جهانی کشور در علم و فناوری و تبدیل ایران به قطب علمی و فناوری جهان اسلام» را خواسته است.
در زیربخش هشتم از بند پنجم نیز می خوانیم: توسعه و تقویت شبکه های ارتباطات ملی و فراملی میان دانشگاه ها، مراکز علمی، دانشمندان و پژوهشگران و بنگاه های توسعه فناوری و نوآوری داخلی و خارجی و گسترش همکاری ها در سطوح دولتی و نهادهای مردمی با اولویت کشورهای اسلامی.
همچنین بند ششم به «گسترش همکاری و تعامل فعال، سازنده و الهام بخش در حوزه علم و فناوری با سایر کشورها و مراکز علمی و فنی معتبر منطقه ای و جهانی به ویژه جهان اسلام همراه با تحکیم استقلال کشور» اختصاص دارد که در زیربخش نخست آن آمده است:
توسعه صنایع و خدمات مبتنی بر علوم و فناوری های جدید و حمایت از تولید و صادرات محصولات دانش بنیان و متکی بر فناوری های بومی بویژه در حوزه های دارای مزیت و ظرفیت، با اصلاح امر واردات و صادرات کشور (1).
به روشنی، بخشی از سیاست های کلی علم و فناوری با نگاهی به عرصه خارجی و دیپلماسی عمومی تدوین شده است.
** دیپلماسی عمومی
تغییر ساختارهای جهانی ناشی از کمرنگ شدن نقش های حاکمیتی، تغییر مفهوم قدرت، پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات، افزایش نقش بازیگران غیردولتی و آگاهی فزاینده عمومی، تاثیر خود را بر شکل سنتی دیپلماسی گذاشته است.
در این دوران، دیپلماسی عمومی (مردم محور) و غیررسمی آنچنان اهمیتی پیدا کرده که توان بازیگران پیشین در عرصه دیپلماسی سنتی را زیر سایه خود برده است.
دیپلماسی عمومی بر ایجاد گفت و گو و ارتباط دوسویه تاکید بیشتری دارد و تمام تلاش های ممکن به کار گرفته می شود تا علایق، آرزوها و گرایش های مخاطبان نیز شنیده شود. در این نوع دیپلماسی بیشترین توجه به بهره گیری از قدرت نرم است (2).
دیپلماسی عمومی دربرگیرنده «دیپلماسی فرهنگی» و «دیپلماسی ارتباطاتی» بوده که در پی تحقق و شکلدهی به اهداف سیاست خارجی از راه تاثیرگذاری بر افکار عمومی است (3).
الف) دیپلماسی فرهنگی: کنشگران بین المللی در جایی که کاربرد ابزارهای دیپلماسی رسمی را کافی ندانند برای درک کردن، آگاه ساختن، مشارکت دادن و برقراری ارتباط مستقیم با افکار عمومی مردم سایر کشورها به ابزارهای دیپلماسی فرهنگی روی می آورند. به عبارت دیگر، این نوع دیپلماسی تبادل اندیشه ها، اطلاعات و مولفه های فرهنگی میان ملت ها با اهداف متفاوت (اعم از سلطه جویانه یا عدالت گسترانه) است (4).
ب) دیپلماسی ارتباطاتی:
چنانچه کارکرد دیپلماسی را در حوزه روابط عام میان کشورها بدانیم می توان به دیپلماسی با رویکردی از منظر ارتباطات بین الملل نیز نگریست. با این رویکرد در تعریف دیپلماسی می توان گفت: دیپلماسی عبارت است از فن مدیریت تعاملات با جهان خارج به دست دولت ها؛ یا مدیریت روابط کشورها با یکدیگر و میان کشورها با دیگر بازیگران بین المللی. این بازیگران شامل گروه ها، سازمان ها و افرادی هستند که در کنار دولت ها، دیپلماسی را به عنوان نظام اطلاعاتی برای بیان و دفاع از منافع و اعلان تهدیدها و اولتیماتوم ها (اتمام حجت ها) به کار می برند (5).
دیپلماسی عمومی از ابزارهایی مانند شبکه های تلویزیونی بین المللی، تبادل دانشجو، پژوهشگر، اندیشمند و هنرمند، برگزاری نمایشگاه، راه اندازی مراکز فرهنگی، آموزش زبان و ایجاد انجمن های دوستی و تجاری بهره می برد. در این میان شبکه های تلویزیونی با هدف تاثیرگذاری بر عموم مردم کاربرد دارند اما سایر روش ها که بیشتر نیز فرهنگی است، نخبگان جامعه را هدف قرار می دهد و تلاش می کند با ایجاد برداشت و تلقی بلندمدت، رهبران آتی را شناسایی کند و پرورش دهد (6).
** دیپلماسی علم و فناوری
عرصه ای را که از ظرفیت های علم و فناوری برای تحقق اهداف سیاست خارجی بهره می گیرد، «دیپلماسی علم و فناوری» می خوانند که با سه رویکرد قابل تشخیص است:
الف) رویکرد استفاده از علم و فناوری به عنوان ابزار دیپلماسی: در این رویکرد، علم و فناوری وسیله ای در اختیار دستگاه دیپلماسی خواهد بود تا از راه آن به اهداف سیاست خارجی خود برسد.
این رویکرد را می توان در چهار دسته تقسیم کرد: استفاده از این حوزه به عنوان ابزار تنبیهی (همانند تحریم ها)، استفاده به عنوان ابزار تشویقی (کمک های آمریکا به هند)، بهانه ای برای بهبود روابط (تلاش های کنونی آمریکا برای بهبود روابط با جهان اسلام از راه همکاری های علمی) و سرانجام ایجاد وابستگی که بیشتر در روابط با کشورهای اقماری صورت می پذیرد.
ب) رویکرد دیپلماسی برای علم و فناوری: این رویکرد به معنای استفاده از ظرفیت های دیپلماتیک برای رشد و گسترش علم و فناوری کشور است که به سه دسته کمک به بازاریابی، تامین نیازمندی های علمی- فناوری و پشتیبانی دیپلماتیک در سازمان ها و معاهدات بین المللی تقسیم می شود.
ج) رویکرد قدرت نرم: در این رویکرد از منابع علم و فناوری به منظور اثرگذاری و ایجاد مطلوبیت در مردم کشورهای دیگر استفاده می شود (7).
حوزه علم و فناوری هسته بسیاری از تحولات دنیای امروز و توسعه بوده و با داشتن ظاهر انسان دوستانه و قابلیت تجزیه در تمام ابعاد زندگی انسان ها به طور بلندمدت نفوذ می کند، عنصری قدرت زا و ثروت آفرین است و از این رو، برای عرصه دیپلماسی کشش بسیاری دارد.
البته یک تعامل علمی- فناوری با خارج از کشور زمانی دیپلماسی علم و فناوری محسوب می شود که یا هدفی سیاسی داشته باشد، یا در بستری سیاسی رخ دهد یا دارای آثار سیاسی باشد (8).
هدف دیپلماسی علم و فناوری ژاپن کشورهای جهان سوم به ویژه آفریقا و جنوب شرق آسیا است.
همچنین طی 50 سال گذشته، دیپلماسی عمومی بخشی از دیپلماسی آمریکا در قبال آفریقا بوده است. برنامه های دیپلماسی عمومی این کشور، رهبران نوظهور را شناسایی می کند و پرورش می دهد و تبادلات فرهنگی و تحصیلی را افزوده است (9).
در سال 1999 میلادی (1378 خورشیدی) آکادمی ملی آمریکا یک تحقیق انجام داد که به بررسی نقش بهداشت و علم و فناوری در سیاست خارجی پرداخته بود (10).
این پژوهش به ایجاد بخش دیپلماسی علم در وزارت امورخارجه آمریکا با نام دفتر «مشاوره علمی» برای ارایه بورس های علمی به نخبگان خارجی منجر شد. اکنون مهمترین مساله این دفتر بازگشت نخبگان جهان سومی به کشورهای خود و فعالیت در راه تامین منافع آمریکا است (11).
از دیگر نهادهای آمریکایی فعال در قاره آفریقا «یو. اس. اید» (USAID) است که در سال 1961 میلادی (1340 خورشیدی) به وسیله «جان اف. کندی» رییس جمهوری وقت آمریکا، راه اندازی شد.
این سازمان که با وزارتخانه های امورخارجه، دفاع، خزانه داری و دادگستری آمریکا پیوندی نزدیک دارد، در 42 کشور از 54 عضو قاره آفریقا فعالیت می کند (12).
** دیپلماسی علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران در عرصه عمل
در شرایطی که آفریقا یکی از پایه های عرصه دیپلماسی عمومی آمریکا و دیگر کشورهای پیشرفته است، فعالیت برخی متخصصان ایرانی در قاره آفریقا به ویژه جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران بحث دیپلماسی علم و فناوری را تقویت می کند.
این جمعیت بر پایه اساسنامه خود در حوزه «مسائل امدادی و بهداشتی درمانی برون مرزی و درون مرزی و تعهدهای مرتبط همسو با سیاست های دولت جمهوری اسلامی ایران» فعالیت می کند (13).
حضور پزشکان بدون مرز در خارج از کشور نیز همسو با هلال احمر، می تواند بر همگرایی های فرهنگی و فکری تاثیرگذار باشد.
دکتر «سیدناصر عمادی» عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و از ایثارگران سال های دفاع مقدس که بهار 1393 برای ششمین سال پیاپی به آفریقا رفته بود، در گفت و گو با خبرگزاری جمهوری اسلامی بر تاثیرگذاری ژرف حضور گروه های انسان دوستانه در کشورهای در حال توسعه تاکید می کند.
این متخصص پوست که به عنوان یک پزشک داوطلب مسلمان ایرانی تقدیرنامه های گوناگونی از رییس جمهوری، نخست وزیر، رییس مجلس تا وزرای بهداشت کشورهایی مانند کنیا، تانزانیا، غنا، بروندی، زیمبابوه و... دارد، به مداوای 2 کودک با نام های «خمینی» و «خامنه ای» در جزیره «لامو» در کنیا (سال 1387) اشاره می کند که پدر آنان برای ابراز علاقه به ایران اسلامی چندی بعد 2 فرزند دیگر خود را نیز «مطهری» و «بهشتی» نام می نهد.
او حتی از یک بیمار مسیحی در کشور غنا می گوید که پس از درمان، نام «عمادی» را بر کودک خود نهاد و به همین بهانه تلویزیون این کشور در خبر سراسری گزارشی از فعالیت های پزشکان ایرانی را به تصویر کشید.
این پزشک بدون مرز که به عراق و افغانستان نیز رفته است، از سال 1387 برگزاری دوره های آموزشی بهداشتی برای مدارس ابتدایی و راهنمایی کشور کنیا را آغاز کرد و چندی بعد استاد افتخاری دانشگاه های معتبر این کشور مانند دانشگاه نایروبی شد.
رییس جمهوری بروندی نیز در سفر فروردین 1392 به تهران از دکتر عمادی برای راه اندازی مرکز درمانی و آموزشی بیماری های پوست در کشور خود با نام «امام رضا (ع)» دعوت کرد.
وی می افزاید: وقتی در سال 1388 در غنا به شدت به مالاریا مبتلا شدم، درد و بیماری مردم آفریقا را بیشتر درک کردم و دانستم مهمتر از درمان، برقراری ارتباط با بیمار و همدردی صادقانه با او است. این رفتار در یاد همه انسان ها به ویژه آنان که سال ها با بیماری و فقر همنشین بوده اند، نامی نیک و ماندگار از تاریخ و ملت کهن و بزرگ ایران به جای می گذارد.
عمادی با اشاره به همراهی های دکتر «سیداحمد موسوی» دبیرکل جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، دکتر «علی جعفریان» رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران و سفرای جمهوری اسلامی ایران با خود، بر این باور است که پیوند تنگاتنگ نهادهای متولی با داوطلبان متخصص، سازمان های مردم نهاد، گروه های تجاری- اقتصادی و... می تواند دستاوردهای ملی و بین المللی چشمگیری در حوزه های فرهنگی و علمی داشته باشد و دایره نفوذ معنوی کشور را گسترش دهد.
عمادی همچنین به نشست چندی پیش خود با «محمدرضا نعمت زاده» وزیر صنعت، معدن و تجارت و پیشنهاد نعمت زاده برای تشکیل «انجمن پزشکان مسلمان بدون مرز» با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اشاره می کند و این اندیشه را راهی برای حضور موثرتر جمهوری اسلامی ایران در کشورهای دیگر می داند.
** فرجام سخن
با نگاهی بر تجربه های موجود، می توان برای دیپلماسی علم و فناوری به عنوان بخشی از سیاست های کلی ابلاغ شده در این عرصه، اهداف سیاسی (امنیت، بازدارندگی، تاثیرگذاری در صحنه روابط بین الملل، نفوذ سیاسی و همگرایی با کشور هدف)، اهداف علمی- فناوری (گسترش علم و فناوری در داخل، بازاریابی و استانداردسازی در صحنه بین الملل) و قدرت نرم (الهام بخشی و توانمندسازی) در نظر گرفت.
ایران با توجه به توانمندی نیروی انسانی و داشته های علمی خود می تواند در تعامل با دیگر بازیگران بین المللی جنبه های ژرف تری از سیاست خارجی خود و جهان اسلام را به پیش برد و از سوی دیگر با دستیابی به تجربه های نوین حاصل از کشورهای دیگر، سطح دانش بومی را افزایش دهد.
در این راه به نظر می رسد در سطوح گوناگون علمی که در کنار اقتصاد و فرهنگ به عنوان رکن اقتدارآفرین کشور شناخته می شود (سخنان اول فروردین 1393 رهبر معظم انقلاب در حرم مطهر رضوی) (14)، باید بازیگران دولتی و خصوصی با رویکردی بین المللی تعاملات خود در این حوزه را گسترش دهند.
به این منظور بایسته است پیوند میان نقش آفرینان علمی با دستگاه های متولی و فعال در عرصه سیاست خارجی (معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و...) پررنگ تر شود.
این دستگاه ها با رصد تحولات علمی، تجاری و سیاسی کشورهای گوناگون، نیازهای آنها و توانمندی های متخصصان متعهد ایرانی، می توانند زمینه های فرهنگی و اقتصادی لازم برای دیپلماسی علمی و فناوری کشور را فراهم سازند.
-------------------------------
منابع:
(1) http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=27599
(2) کچوییان، جواد؛ 1389، «جایگاه و تاثیر دیپلماسی عمومی در روابط بین الملل؛ مفاهیم راهکارها و الزامات»؛ رویدادها و تحلیل ها؛ شماره 251، صص 45 – 36.
(3) کیایی، مهرداد؛ 1390، «دیپلماسی عمومی، دیپلماسی سنتی»؛ رویدادها و تحلیل ها؛ شماره 255، صص 41 – 36.
(4) همان.
(5) آشنا، حسام الدین؛ 1383، «فرهنگ، ارتباطات و سیاست خارجی: ارایه مدلی برای دیپلماسی عمومی»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، شماره 21، صص 227- 262.
(6) کیایی.
(7) بررسی مفهومی دیپلماسی علم و فناوری و ترسیم وضع موجود آن در جمهوری اسلامی ایران، اسفندماه 1390، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری.
(8) همان.
(9) کیایی.
(10) NATIONAL ACADEMY, (1999), "The Pervasive Role of Science,Technology, and Health,in Foreign Policy", NATIONAL ACADEMY PRESS.
(11) بررسی مفهومی دیپلماسی علم و فناوری و ترسیم وضع موجود آن در جمهوری اسلامی ایران
(12) http://www.usaid.gov
(13) http://rcs.ir
(14) http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=25993
------------------------------
از مریم مسعود- گروه تحقیق و تفسیر خبر
پژوهشم**1961**1358
23/07/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]
-
سیاسی
پربازدیدترینها