محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1843970967
کاستی های مستشرقان در تبیین خانواده و اهل‌بیت پیامبر(ص)
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
کاستی های مستشرقان در تبیین خانواده و اهل‌بیت پیامبر(ص)
نتیجه وجود اهل بیت در کنار قرآن به معناى گرامى داشتن آنان و چنگ زدن به ریسمان و گرفتن راهنماییهاى آنان و پاسدارى از خاتمیت است، چنانکه بسیارى از علمایى که در شرح حدیث ثقلین کتاب نوشته‌اند، این نکته را یادآور شده و معنا و پیام الهى را همین معنا دانسته‌اند.
بخش اول چکیده مقاله اهل‌بیت با عنوان «The Family Of The Prophet» (خانواده پیامبر) از علی‌عبدالله صالح آسانی و مقاله اهل‌البیت (People Of The House) از شارون در دائره المعارف قرآن لیدن منتشر شده است. نویسندگان هر دو مقاله، به رغم مراجعه به منابع متعدد، دچار کاستی و اشتباهاتی شده‌اند که مهمترین آنها ریشه در ندیدن استدلالهای طرف مقابل دارد. مقاله اول بسیار فشرده و کوتاه و مسائل اصلی در آن طرح نشده است و مقاله دوم هر چند به موضوعات بسیاری پرداخته است، اما از ادای حق مطلب برنیامده و گاه به منابعی استناد کرده است که با بافت کلام در آیات سازگاری ندارد و مهمتر اینکه به منابع محدودی است از غربیان مراجعه کرده شاید به این علت که به منابع متنوع شیعی دسترسی نداشته یا تصور می‌کرده است مراجعه به منابع نیازی ندارد! در این مقاله با بررسی مهم ترین آیه مربوط به موضوع اهل‌بیت (احزاب / 33) احتمالات و شواهد امر بررسی و دیدگاه شیعه توضیح داده خواهد شد. کلیدواژه: اهل‌بیت، خانواده پیامبر، مستشرقان، دائرة المعارف لیدن. ترجمه مقاله خانواده پیامبر(ص) سلسله خانوادگی پیامبر؛ که قرآن از آن برای متمایز ساختنش از بقیه مسلمانها، چند بار سخن به میان آورده است. این امر همچنین با گرایش عمومی قرآن برای مبالغه (تأکید) در حق خانواده و ذریه بیشتر پیامبران هماهنگی دارد. (ر.ک. به: مقاله پیامبران و پیامبری). به عنوان مثال به سوره آل عمران که به نام خاندان عمران (پدر موسی) نامگذاری شده است، توجه کنید. متون مختلفی در قرآن به خانواده پیامبر اشاره می‌کند. آیه 41 سوره انفال وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُم مِن شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى... و آیه 7 سوره حشر (ما افاء الله علی رسوله...) یک بخش از غنائم و بقیه اموالی را که از کفار گرفته شده است (ر.ک. به: مقاله‌های جنگ؛ هجرت و جهاد؛ ایمان و کفر) را مخصوص خانواده پیامبر می‌داند که باید به آنها اعطا شود؛ زیرا آنها در قیاس با بقیه مردم مجاز نبودند زکات و صدقات را دریافت کنند. (ر.ک. به: مقاله‌های صدقات؛ زکات) همچنین در سوره احزاب آیات زیادی در مورد سفارش به زنان پیامبر در نحوه پوشش و لباس (ر. ک به: مقاله لباس پوشیدن) وجود دارد که برای حفظ مقام والای آنان در میان جامعه اسلامی صادر شده است (ر. ک. به: مقاله اجتماع و جامعه در قرآن)؛ ضمن آنکه آیه 33 سوره احزاب آشکارا خانواده پیامبر را «اهل بیت» خطاب می‌کند و به جایگاه عصمت ویژه آنها اشاره می‌نماید إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً. از طرف دیگر قرآن بشدت خائنین از خاندان پیامبر، مخصوصاً ابولهب عموی پیامبر و همسر او را، لعنت می‌کند. مفسران مسلمان قرآن درباره تعریف «خویشاوندان پیامبر» اختلاف کرده‌اند. بعضی از آنها تفسیری فراخ از آن ارائه می‌دهند تا شامل اهل قریش (قبیله پیامبر) بشود. (ر.ک. به: مقاله قبیله‌ها و طایفه‌ها) و عده‌ای آن را به طائفه ایشان (بنی‌هاشم) محدود می‌دانند. شیعه در راستای تکریم علی بن ابی‌طالب(ع) و فرزندانش به عنوان وارثان حقیقی پیامبر، معمولاً واژه اهل‌البیت را خانواده نزدیک پیامبر تعریف می‌کند، یعنی دخترش، فاطمه(س)، دامادش علی(ع)، دو پسر او حسن و حسین (ع)، و نوادگان آنها. (ر. ک. به: مقاله آقای بار ـ اشر و مقاله اهل بیت و مقاله هاشمیات) شیعیان برای اثبات این تفسیر به تعدادی روایت تاریخی استناد می‌کنند که بر اساس آنها پیامبر یک بار فاطمه، علی، حسن و حسین (ع) را زیر پوشش خود (کساء) جمع کرد و آنها را با عنوان «خانواده خویش» مورد خطاب قرار داد و برای محفوظ ماندن آنها دعا نمود. به این دلیل آنها به عنوان اصحاب کساء شناخته شدند. تفاسیر قرآنی مشهور و کلامی شیعه جایگاه الهی خانواده خاص پیامبر را چنان رفیع قلمداد می‌کنند که مدعی‌اند بسیاری از آیاتی که در وصف مؤمنان حقیقی در قرآن آمده است، در درجه اوّل و به صورت تام، درباره ایشان است و (در درجه بعدی) بالعرض درباره بقیه مردم میباشد. (ر.ک. به: مقاله علم کلام و قرآن) به این صورت، بعضی از مفسران شیعه معتقدند سوره انسان (مردمانی را که خوبی را بر بدی ترجیح می‌دهند، ستایش می‌کند) به طور خاص برای باز‌گویی اخلاق اهل‌بیت نازل شده است که کارها و زندگانی آنها میتواند نوعی سرمشق حقیقی در قرآن باشد. ترجمه مقاله اهل بیت(ع) اهل‌البیت در لغت به معنای خانواده، خانواده شرافتمند، خانواده پیشرو (رئیس) و به احتمال زیاد کسانی که در نزدیکی خانه‌خدا (کعبه) زندگی می‌کنند، میباشد. (ر.ک. به: مقاله‌های خانگی؛ خانه؛ مقدس) اگر این کلمه بدون الف و لام به کار رود به معنی خانواده و ساکنان خانه میباشد. (ر. ک. به: مقاله‌های خانواده؛ اهل طایفه؛ اجتماع و جامعه در قرآن) در شیعه. (ر.ک. به: مقاله شیعه و قرآن) مانند اهل‌سنت، از کلمه اهل‌البیت معمولاً «خانواده پیامبر» فهمیده می‌شود. این کلمه در قرآن دو بار با الف و لام تعریف (احزاب / 33 و هود / 73) و یک بار بدون الف و لام (قصص / 12) آمده است. مطابق نظر اهل لغت هنگامی که «اهل» در یک عبارت با نام یک شخص ظاهر شود، به خانواده و خویشاوندان خونی او اشاره می‌کند (ر.ک. به: مقاله‌های خون؛ خویشاوندان خونی)، ولی وقتی که با بقیه اسمها به کار رود، معنای گسترده‌تری را می‌رساند، پس معنای اصلی اهل‌البیت ساکنان یک خانواده یا خیمه می باشد. عربها برای احترام گذاشتن به ساکنان مکه (اهل مکه) به آنها، اهل خدا می‌گفتند؛ همان گونه که به کعبه، خانه خدا (بیت الله) می‌گفتند. اهل مذهب، کسانی‌اند که یک نظر را اظهار می‌کنند و منظور از اهل اسلام نیز همان مسلمانان می‌باشند. قرآن چند بار از واژه اهل برای اشاره به یک گروه خاص استفاده کرده است. گاهی این کلمه با نام یک مکان به کار می‌رود و به ساکنان آنجا اشاره می‌کند، مثل اهل یثرب یا اهل مدین (طه / 40 و قصص / 25) و گاهی برای اشاره به مردم مکانهای غیر مشخص به کار می رود، مانند اهل قریه (ساکنان یک شهر یا روستا)، اهل قرا (ساکنان روستاها) (اعراف / 98 - 96، یوسف / 109، حشر / 7. در ضمن ر.ک. به: مقاله شهر). واژه اهل در بقیه موارد به بعضی از گروههای خاص مردم که ویژگیهای شخصیتی مذهبی یا اخلاقی دارند، اطلاق می‌شود، مانند اهل الذکر (مردمان یادآوری) یا اهل نار (مردمان آتش «جهنم») یا دارای معنای «متناسب» می باشد که در این صورت این واژه بیانگر یک فرد است؛ نه یک گروه، مانند اهل تقوی (شخصی متناسب با تقوا)، یا اهل مغفرت (شخصی متناسب با بخشش). واژه اهل البیت، زیر یک یا چند عنوان از این عنوانها قرار می گیرد، یعنی مردمی که به گونه‌ای حقیقی یا سیاسی ـ اجتماعی به یک خانه تعلق دارند. با این همه، حداقل در یک مورد (احزاب / 33) ارتباط آن با پیامبر، این کلمه را دارای عنوانی مهم در متن قرآنی و حدیثی کرده است. (ر.ک. به: مقاله‌های ارزشها در قرآن؛ قرون باستان و میانه؛ حدیث و قرآن) کاربرد قرآنی اهل البیت در آیه 73 سوره هود، در داستان ابراهیم(ع) و رسولان الهی، هنگامی که همسر آن بزرگمرد مطلع می‌شود که قرار است یعقوب و اسحاق را به دنیا آورد، با این سخنان واکنش نشان می‌دهد: «آه! آیا در این حال که خود و همسرم پیر شده‌ایم، فرزند به دنیا می‌آورم؟ این واقعاً امری‌عجیب است»، فرشتگان جواب دادند: «آیا از امر الهی تعجب می‌کنی؟ رحمت و برکات خدا بر شما باد ای اهل خانه...» این عبارت در آیه 12 سوره قصص که در لابه‌لای داستان نجات موسای نوزاد توسط همسر فرعون واقع شده، بدون حرف تعریف آمده است. خواهر موسی(ع) می‌پرسد: «آیا شما را راهنمایی کنم به اهل خانه‌ای که او را برای شما نگهداری کنند؟» در آیه 33 سوره احزاب آمده است: «خداوند تنها می‌خواهد پلیدی را از شما، ای اهل خانه، دور کند و شما را به طور کامل پاک گرداند». دو آیه اول (سوره های هود و قصص)، تقریباً به عقیده همه مفسران مسلمان به معنی خانواده میباشد؛ در مورد اول خانواده ابراهیم(ع) و در مورد دوم خانواده موسای نبی(ع)، ولی در آیه 33 سوره احزاب، واژه بیت به احتمال زیاد به معنای خانواده نیست، بلکه به معنای کعبه (خانه خدا) است، بنابراین ترکیب «اهل‌البیت» گویا به معنای قبیله قریش یا جامعه اسلامی به طور عام میباشد؛ همانگونه که رودی پارت [مترجم قرآن] چنین فهمیده است. قبیله قریش در یکی از روایتهای اولیه اسلام، به صراحت اهل‌البیت نامیده شده‌اند. در این روایت که در کتاب طبقات ابن سعد آمده است، قصی به یکی از افراد قبیله‌اش می‌گوید: «شما همسایگان خدایید و مردمان خانه او». از این جهت این واژه معنایی گسترده‌تر نیز پیدا خوهد کرد. این واژه شامل همه کسانی می‌شود که به کعبه احترام می‌گذارند. این معنای اصیل در برابر تفسیر دیگری که گسترة کوچک‌تری (خانواده پیامبر) دارد، مورد غفلت واقع شده است و در نتیجه آیه 33 سوره احزاب، مستمسک هر دو گروه شیعیان و عباسیان برای ادعای رهبری جامعه اسلامی شده است. (ر.ک. به: مقاله سیاست و قرآن) شیعیان ادعا دارند که این آیه درباره انتخاب خاندان علی [(ع)] از سوی خدا و برتری آنان بر همه خاندانهای دیگر پیامبر سخن می‌گوید. به طور یقین، این انتخاب الهی توسط احادیث معروف که مختص به شیعه و یا اهل سنت نیستند، پذیرفته شده است. بنابراین پیامبر فرموده است: «خدا مردمان را آفرید و آنان را در دو دسته قرار داد و مرا در بهترین آن دو دسته جای داد. سپس این دسته را به قبائلی تقسیم کرد و مرا در بهترین آنها قرار داد. آن‌گاه آن قبیله را به خانواده‌هایی تقسیم کرد و مرا در بهترین آنها قرار داد؛ خانواده ای با بهترین نسب» (فضایل، فیروزآبادی، 1/6). درباره مصادیق افراد انتخاب شده، نظرات مختلفی وجود دارد. تمایل شیعه بر آن بوده است که فهرست انتخاب را همواره تنگ تر گرداند تا منتخبان در نهایت انحصار قرار گیرند. یکی از مشهورترین روایات شیعه و سنی در ارتباط با تفسیر آیه 33 سوره احزاب، حدیث معروف کساء می باشد که با وجود اختلافات زیاد در نقلهای این حدیث، نظریه «پنج تن مقدس» در آن تثبیت شده است. مطابق نقل، پیامبر گفته است: «این آیه در حق من و علی و فاطمه و حسن و حسین[ع] نازل شده است». مطابق روایت، هنگام نزول آیه، پیامبر عبا یا شنل (کساء به معنای لباس و رداء خویش) را بر روی داماد، دختر و دو نوه‌اش کشید و گفت: «ای خدا! اینان خانواده من (اهل‌بیت) هستند که من آنها را برگزیده‌ام. پلیدی را از آنها دور کن و کاملاً پاکیزه‌شان نما.» پیام روشن سیاسی در این روایت، توسط اضافاتی در روایات دیگر مورد تاکید واقع شده است. چنانکه در یک روایت پیامبر می‌گوید: «ای خدا! دشمن دشمنانشان هستم» یا پیامبر در حال دعا به خدا می‌گوید: «ای خدا! دشمن دشمنانشان باش». روایات دیگری که کمک و عشق به اهل‌بیت را یک وظیفه دینی و بغض آنها را گناه می‌شمرند، در همین دسته روایات سیاسی قرار دارند. مثلاً پیامبر می‌فرماید: «کسی که اهل‌بیتم را ناراحت کند یا علیه آنان بجنگد یا به آنها حمله کند یا نفرین نماید، خدا مانع ورودش به بهشت می‌شود». در بیان دیگری که به پیامبر منسوب است، می‌خوانیم: «اهل بیت من را می‌توان به کشتی نوح [(ع)] تشبیه نمود. هر که بر آن سوار شود، هدایت یابد و هر که بدان چنگ زند موفق می‌شود و هر که به آن دست نیابد، به جهنم فرو می‌رود». با آنکه نظریه «پنج تن برگزیده» مهمترین تفسیر شیعه از این آیه میباشد، دلیلی وجود ندارد که توضیح دهد چرا عصمت مطرح شده در این آیه، به طور شفاف‌تری به این خانواده مقدس ارتباط داده نشده است. (ر.ک. به: مقاله پاکی؛ عصمت مراسمی) به جز واژه اهل‌البیت، واژه‌های اسلامی دیگری مثل «العترة الطاهرة» (خانواده مقدس) و «الذریة الطیبة» (نسل پاک) وجود دارند که در مقایسه با خانواده مقدس در مسیحیت (مسیح، مریم و یوسف) دارای معنای والاتری می‌باشند. در تاکید این نکته باید گفت فاطمه و مریم[(ع)] به صراحت در کنار یکدیگر به عنوان بانوان بهشت یاد شده‌اند و فاطمه[(س)] حتی ملقب به بتول (پاک) است. (ر.ک. به: مقاله‌های جنس و جنسیت؛ تقوا؛ عصمت) که یکی از اختصاصی‌ترین القاب برای شخصیت زن، در نگاه اسلام به خانواده معصوم، میباشد. هنگامی که عباسیان به قدرت رسیدند، آنان نیز پایه مشروعیت حکومت خویش را خویشاوندی با پیامبر اعلام کردند و در نتیجه واژه اهل‌البیت‌دستخوش تغییراتی گردید. شیعه معتقد بود اهل‌البیت همان پنج تن مقدس هستند. در مقابل عباسیان تلاش زیادی کردند دامنه این خاندان را گسترش دهند تا شامل عباس (عموی پیامبر) نیز بشود. آنان چنین استدلال می‌کردند که زنان هر چند پاک و والا باشند، نمی توانند عامل انتقال نسب باشند؛ در حالی که عموی پدری در نبود پدر، معادل پدر است. گسترش دامنه مصادیق اهل‌البیت در دوره عباسیان هم اکنون مضبوط است. احادیثی که درباره فرایند انتخاب الهی سخن می‌گویند، همین که به طایفه بنی‌هاشم می‌رسند متوقف می‌شوند تا شامل همه خانواده‌های این طایفه (فرزندان طالب و فرزندان عباس و...) بشود. این روایات وقتی خانواده‌های اهل‌البیت را به طور دقیق مشخص می‌کنند، وضوح بیشتری می‌یابند، به طوری که آنان را «آل‌علی، آل‌جعفر، آل‌عقیل و آل‌عباس» معرفی می‌کنند، البته چنین تفاسیری که مورد تمایل احزاب سیاسی بوده است، مورد قبول همه مفسران نمی‌باشد. در کنار تفسیرهای عنوان شده در بالا، ممکن است شخصی به این نتیجه برسد که اهل‌بیت به طور خیلی ساده همان همسران پیامبر هستند، حتی یکی از مفسران تاکید کرده است که اهل‌البیت منحصر در همسران پیامبر است تا بتواند با پایه‌های تفکر سیاسی و حزبی تفسیر یاد شده مخالفت کند. وی می گوید: «اهل‌بیت، همسران پیامبر هستند؛ نه آنانکه دیگران پنداشته‌اند» (اسباب واحدی 40 ـ 139). همان طور که ممکن است حدس بزنید یک نوع تفسیر بنیادین نیز وجود دارد که اهل البیت را به دو گروه تقسیم می کند؛ یکی اهل بیت السکنی که شامل کسانی که حضور فیزیکی در خانه پیامبر داشته‌اند و دیگری اهل‌بیت النسب، یعنی خاندان پیامبر. آیه قرآنی که در ارتباط با این تفسیر است، در درجه اول به معنای اهل پیامبر یعنی همسران اوست، ولی شامل یک معنای مخفی (بطن) نیز هست که توسط شخص پیامبر در عمل آشکار شد که در نتیجه، اهل‌البیت در اینجا هم شامل کسانی می‌شود که در خانه او زندگی می‌کردند، مانند همسران پیامبر و هم کسانی که در نسب با ایشان شریک هستند. آنها هم طایفه بنی‌هاشم و عبدالمطلب هستند. نسخه دیگری از این تفسیر بیانگر آن است که اهل‌البیت شامل همسران پیامبر و علی(ع) میباشد (لسان العرب). در زبان عربی واژه اهل‌البیت به طور عام برای مشخص نمودن یک خانوده با شرافت و مؤثر در یک قبیله یا واحد سیاسی ـ اجتماعی عربی یا غیر عربی به کار می‌رود. معنای شرافت در این عبارت، گاهی به وسیله اضافه شدن این عبارت به کلمه شرف مورد تاکید واقع می‌شود. واژه بیت به خودی خود میتواند معنای شرافت بدهد. «بیت العرب اشرفها» (ابن منظور در لسان العرب). کاربرد «اهل البیت» برای نامیدن خانواده‌های مهم و رئیس در دوران جاهلیت، مانند دوران اسلام، خیلی رایج بود. برای اثبات این امر دو مثال کافی است: ابن کلب می‌گوید: نباتة بن حنظله، پهلوان مشهور بنی‌امیه، به خانواده شرافتمند قیس تعلق داشت «و آنان اهل بیتی‌اند که اهل قدرت فرماندهی و شرف می‌باشند». همین عبارت درباره غیر عربها هم به کار رفته است. ابن عساکر در مبحث سلسله بیزانس [در کتاب خود] از ده اهل بیت سخن می‌گوید (10 اهل البیوتات)؛ همچنین در تاریخ از برمکیان به عنوان «از خانواده‌های شریف بلخ» نام برده شده است. کاربرد ترکیب «مردم خانه» (اهل بیت) برای اشاره به حالت شرافت و ریاست، منحصر به زبان و فرهنگ عربی نیست و تقریباً بین‌المللی است. رومیهای قدیم درباره Patresmaiorum Genlum سخن می‌گفتند، که به معنای بزرگان طایفه یا خانه میباشد. گزارشی که درباره این عبارت رومی وجود دارد، به دوران سلطنت رومیان باز می گردد که در آن دوران مجلس سنای روم متشکل از بزرگان دو خاندان بود. ترقینیس پرسسکس، پنجمین پادشاه روم، دو خاندان قدیمی را که نام بزرگان از خانواده‌های درجه دو نامیده می‌شدند، به مجلس سنا اضافه کرد. در کتاب مقدس، کاربرد کلمه خانه (بیت) برای اشاره به یک خانواده خیلی رواج دارد. به علاوه، در بسیاری از موارد، خانه بعد از یک شخصیت مشهور ذکر می‌شود و دارای معنایی مشابه اهل‌البیت در عربی است. مشهورترین این خانواده‌ها، خانواده داوود است. این کلمه هنگامی که بدین گونه استعمال شود، همان معنای انگلیسی «house» را در مقام ارجاع به خانواده سلطنتی یا یک سلسله (بالعموم) ایفا می‌کند. در دوران اسلامی به طور کاملاً طبیعی، اعضای خانوادة خلیفه، اهل‌البیت نامیده می‌شدند. عبدالله بن عمر وقتی درباره پسر خواهرش عمر بن عبدالعزیز (خلیفه آینده) صحبت می‌کند، می‌گوید: «او به ما اهل‌البیت شبیه است». این سخن به معنی آن است که بنی‌امیه خود را اهل‌البیت می‌دانستند. در نامه‌ای که مروان دوم به مساعد بن عبدالملک بن مروان در جریان شورش علیه خلیفه ولید دوم نوشته است، خلیفه آینده، بنی‌امیه را دوبار با لفظهای «اهل‌البیت» و «اهل بیت» مورد خطاب قرار داده است. می‌توان چنان نتیجه گرفت که وقتی خلافت تثبیت گردید، عادات قدیم عربی برای نامگذاری لقب «اهل البیت» بر روی خانواده‌های شریف و رئیس، به همه خانواده‌های خلیفه‌های اولیه سرایت کرد، ولی هنگامی که خلافت علی(ع) مورد مناقشه قرار گرفت، نامیدن خانواده او به اهل‌البیت مورد اتفاق همه امت اسلامی قرار نگرفت. بنی‌امیه و حامیان وی از سوریه درباره مشروعیت حکومت علی(ع) مناقشاتی نمودند. در مقابل، هم حزبیهای عراقی او و شیعیان، نه تنها به اهل‌بیت بودن خاندان علی(ع) تاکید نمودند؛ بلکه به این عبارت یک معنای خاص و انحصاری بخشیدند که در آن اهل‌بیت صاحب یک مقام مذهبی خاص شدند که در نتیجه مخالف با عمومیت این عبارت میباشد. ارتباط عبارت «اهل‌البیت» به شخص پیامبر، راه را باز کرد تا، مطابق عقاید شیعه، این تفسیر یک صحیح قرآنی قلمداد شود که از خود قرآن برآمده است. همه تفاسیر سیاسی از اهل‌البیت به این دلیل به وجود آمده‌اند که معنای اصلی آن به طور عمد یا غیر عمد به دست فراموشی سپرده شده‌اند. با این حال باید دقت کرد که این تفاسیر از آیه فوق درباره خانواده پیامبر، غیر ممکن است که با عموم معنای خانواده یا طایفه پیامبر مطابقت داشته باشد. به عبارت دیگر اینکه واژه اهل البیت در قرآن به معنای خانواده باشد، جای تامل دارد. رودی پارت که بین معنای عام اهل البیت و معنای خاص آن تفاوت گذاشته است، عنوان می‌کند که اهل‌البیت در لغت به معنی مردمان خانه است، یعنی کسانی که در کعبه عبادت نموده‌اند. در همه مواردی که کلمه البیت در قرآن به کار رفته است، تنها در مقام اشاره به کعبه مقدس میباشد. البیت ممکن است به تنهایی یا با یک صفت به کار رود، مانند: «البیت‌العتیق»، «البیت‌المعمور»، «البیت الحرام». پارت، به دنبال بیان این حقیقت است که اهل‌البیتی که در آیه 33 سوره احزاب درباره پاکی ایشان سخن به میان آمده است، به خوبی با عقیده تطهیر کعبه توسط ابراهیم و اسماعیل(ع) تطابق و هماهنگی دارد که در آیات دیگر قرآن هم نمونه دارد. پارت در ادامه می‌گوید: «ممکن است کسی خیلی راحت نتیجه بگیرد که در هر دو حالت که اهل‌البیت به این صورت در قرآن آشکار شده است، در اصل به معنی کسانی است که به روش اسلام در خانه کعبه عبادت می‌کنند.در ضمن، نباید غفلت شود که معنای اصلی این واژه پیش از اسلام، قریش بوده است و همین معنا در ارتباط با آن آیه درست میباشد و مطابق آیه 74 سوره هود (رحمة الله وبرکاته علیکم اهل‌البیت) ارتباط بیت با کعبه خیلی دقیق نیست. در مقام جمع‌بندی باید گفت معنای اهل‌البیت در قرآن پیرو معنای قابل قبول آن در جامعه عربی قبل و بعد از اسلام میباشد که بیانگر خانواده و روابط خونی و شرافت و ریاست قبیله میباشد. فقط درباره آیه 33 سوره احزاب این واژه به نظر می‌رسد دارای یک معنای اختصاصی‌تر میباشد. بررسی و نقد پیش از بیان برخی نقدهای وارد بر دو مقاله، لازم است توضیحاتی فشرده درباره واژگان، کاربرد و جایگاه اهل‌بیت داده شود، زیرا مشکل اصلی در برداشت این نویسندگان، نداشتن فهم مناسب از اهل‌بیت در سوره احزاب است. اهل‌بیت در لغت «اهل» در عرف و لغت به خانواده و اعضاى جامعه کوچک منزل گفته مى‌شود، مانند زن، پسر، دختر، داماد، خدمتکار و کسانى که در شعاع زندگى مرد صاحب خانه زندگى مى‌کنند. اهل و آل، هر دو یک لفظ و یک معنا دارند، لذا گاهى اهل‌بیت و گاهى آل‌بیت مى‌گویند؛ گرچه واژه‌ی آل، مخصوص انسانهاست و باید به اسم عَلَم اضافه شود و مضاف الیه آن مشهور و معتبر باشد و این شرایط در اهل لازم نیست، لذا اهل مکه و اهل حرم گفته می‌شود، اما آل مکه نمی‌توان گفت. بیت، به معناى جاى بیتوته و سکونت است و به هر کس از خاندان و عائله در خانه و کسانی که پیوند با او داشته باشد، به سبب یا نسب یا دین به کنایه اهل بیت می‌گویند (فراهیدى، العین، 45؛ جوهرى، الصحاح، 4، 1628؛ راغب اصفهانى، مفردات، 96). فهرست منابع 1. آصفى، محمد مهدى، آیه تطهیر، دارالقرآن الکریم، قم، 1411 ق، ط 1. 2. آلوسى، محمود، روح المعانى، دارالفکر، بیروت، 1414 ق، ط 1. 3. ابطحى، محمد باقر، جامع الاخبار والاثار، مؤسسة الامام المهدى، قم، 1411ق، ط 1. 4. ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، دار احیاء التراث العربى، بیروت، 20 ج. 5. ابن جزرى، محمد بن محمد، النشر فى القراءات العشر، تحقیق على محمد الضباع، المکتبة التجاریة، قاهره، بى تا. 6. همو، التسهیل لعلوم التنزیل، دارالکتب العلمیة، بیروت، 1415 ق، ط 1. 7. ابن‌حنبل، احمد بن محمد، المسند، دار صادر، بیروت، بى‌تا. 8. ابن سعد، طبقات الکبرى، دار احیاء التراث، بیروت، 1405ق. 9. ابن شهر آشوب، محمد بن على، مناقب آل ابى طالب، دارالاضواء، بیروت، 1412ق، ط 2. 10. همو، محمد على، متشابه القرآن، مؤسسه بیدار، قم، 1410 ق، ط 3. 11. ابن ضریس بجلى، محمد بن ایوب، فضائل القرآن، دارالفکر، بیروت،1988م، ط 1. 12. ابن عساکر، تاریخ دمشق، ترجمة الامام على من تاریخ دمشق، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد، تهران، 1413ق. 13. ابن عطیة، عبدالحق بن غالب، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، دارالکتب العلمیة، بیروت، 1413 ق، ط 1. 14. ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق خلیل المیس، بى تا، ط 2. 15. ابن ندیم، الفهرست، تحقیق رضا تجدد، تهران، 1350ش، ط 1. 16. ابوالفتوح رازى، روض الجنان (تفسیر ابوالفتوح)، بنیاد پژوهشهاى آستان قدس رضوى، مشهد، 1414 ـ 1420ق، چ اول. 17. اسبر، محمدعلى، على فی القرآن والسنة، دارالاصالة، بیروت، 1411 ق، ط 1. 18. استرآبادى، محمد بن قاسم، تفسیر منسوب به امام حسن عسکرى، تحقیق محمدباقر ابطحى، موسسه امام مهدى، قم، 1409 ق، چ اول. 19. اسد حیدر، الامام صادق والمذاهب الاربعة، المکتبة الامام امیرالمؤمنین، اصفهان، 1403ق. 20. اشراقى، شهاب الدین فاضل محمد، اهل البیت یا چهره درخشان در آیه تطهیر، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران، 1374 ش، چ چهارم. 21. امین، سید حسن، دائرة المعارف الاسلامیة الشیعیة، دارالتعارف، بیروت، 1402 ق، ط 1. 22. امینى، عبدالحسین، الغدیر، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، قم، 1416ق، ط 1. 23. اندلسى، ابى حیان، البحر المحیط، دارالفکر، بیروت، 1412ق. 24. ایازى، سید محمد على، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، سازمان چاپ وزارت ارشاد، تهران، 1373ش، ط 1. 25. همو، کاوشى در جمع قرآن، کتاب مبین، رشت، 1378ش. 26. همو، فقه پژوهى قرآنى، بوستان کتاب، قم، 1381ش. 27. بحرانى، سید هاشم، غایة المرام، مؤسسة التاریخ العربى، بیروت، 1422ق، ط 1. 28. همو، البرهان فی تفسیر القرآن، مؤسسه بعثت، قم، 1370 ش. 29. بحرانى، عبدالله، عوالم العلوم والمعارف، تحقیق سید محمد باقر ابطحى، مؤسسة الامام المهدى، قم، 1416ق. 30. بحرانى، یوسف، الحدائق الناضرة، انتشارات اسلامى، قم، 1372ش، ط 2. 31. بخارى، ابوعبیدالله، صحیح بخارى، دارالمعرفة، بیروت، با حاشیه سندى، افست از چاپ بولاق. 32. برسى، حافظ رجب، مشارق الانوار، مؤسسة الاعلمى، بیروت، 1422 ق، ط 1. 33. برقى، احمد بن محمد، المحاسن، تحقیق سید مهدى رجایى، المجمع العالمى لاهل البیت، قم، 1416ق، ط 2. 34. بیضاوى، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل، (تفسیر البیضاوى)، دارالکتب العلمیة، بیروت، 1408ق، ط 2. 35. ترمذى، محمد بن عیسى، سنن ترمذى، تحقیق ابراهیم عطوه عوض، 1381ق. 36. تمیمى قاضى نعمان، تأویل الدعائم، دارالاضواء، بیروت، 1415 ق، ط 1. 37. دانشنامه جهان اسلام، مؤسسة دائرة المعارف اسلامى، تهران، (تاکنون 1385 ـ 10ج). 38. جلالى سید محمد رضا، تدوین السنة الشریفه، مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامى، قم، 1413ق، ط 1. 39. جمعى از مؤلفان، زیر نظر آیت الله وحید خراسانى، کتاب الله واهل البیت فی حدیث الثقلین من الصحاح والسنن والمسانید، مدرسة الامام الباقر، قم، 1424 ق. 40. جمعى از مؤلفان، الامامة والولایة فی القرآن الکریم، دارالقرآن الکریم، قم، 1373ق. 41. جوهرى، اسماعیل، الصحاح اللغة، دارالعلم للملایین، بیروت، افست از چاپ قاهره، 1376ق. 42. حاکم نیشابورى، ابو عبدالله محمد بن عبدالله، مستدرک حاکم على الصحیحن، تحقیق یوسف عبدالرحمن المرعشلى، دارالمعرفة، بیروت، بى تا. 43. حاکم نیشابورى، محمد بن عبدالله، معرفه علوم الحدیث، دارالآفاق الجدیدة، بیروت، 1979م، ط 3. 44. حبرى، حسین بن الحکم، تفسیر الحبرى، تحقیق سید محمد رضا جلالى، مؤسسه‌ی آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، 1407ق، ط 1. 45. حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، تحقیق مؤسسه آل البیت، قم، 1415ق. 46. حسکانى، عبیدالله، شواهد التنزیل، تحقیق محمد باقر محمودى، مؤسسة الطبع و النشر، تهران، 1411ق، ط 1. 47. حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى، روح‌البیان، دارالفکر، بیروت، افست از چاپ عثمانى، بى تا. 48. حکیم، محمدتقى، الاصول العامة للفقه المقارن، مؤسسه آل‌البیت، قم، افست از چاپ نجف، 1401ق. 49. حمیرى، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، قم، 1413ق، ط 1. 50. حویزى، على بن جمعه، نور الثقلین، مطبعه حکمت، قم، 1382ق، ط 1. 51. دینورى، ابن قتیبه، تأویل مشکل القرآن، تحقیق سید احمد صقر، المکتبة العلمیة، بیروت، 1393ق. 52. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودى، دارالقلم، بیروت، 1412ق، ط 1. 53. روحانى، سیدمهدى، بحوث مع اهل السنة والسلفیة، المکتبة الاسلامیة، بیروت، 1399 ق / 1979 م، ط 1. 54. زحیلى وهبة، التفسیر المنیر، دارالفکر المعاصر، بیروت، 1411 ق، ط 1. 55. زرکشى، محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق یوسف مرعشى، دارالمعرفة، بیروت، 1415ق، ط 2. 56. زمخشرى، جارالله محمود بن عمر، تفسیر کشاف، ادب الحوزة، قم، افست از چاپ بیروت، دارالکتب العربى، بى تا. 57. سیورى، مقداد بن عبدالله، کنز العرفان، تحقیق محمد باقر بهبودى، انتشارات مرتضوى، تهران، 1373 ش، ط 5. 58. سیوطى، جلال الدین، الدر المنثور، دارالفکر، بیروت، 1414 ق. 59. همو، الاتقان‌فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، انتشارات رضى، قم، 1382ش، 2ج، ط 1. 60. شریف مرتضى على‌بن الحسین، رساله آیات الناسخة والمنسوخة، تحقیق على جهاد الحسانى، مؤسسة البلاغ، بیروت، 1421ق/2000م، ط 1. 61. شریف مرتضى، على بن الحسین، الموضح عن جهة اعجاز القرآن (الصرفه)، بنیاد پژوهشهاى آستان قدس رضوى، مشهد، 1383ش، ط 1. 62. شوشترى، قاضى نور الله، احقاق الحق وازهاق الباطل، مکتبة المرعشى، قم، 1364ش. 63. شوکانى، محمد بن على، فتح القدیر شوکانى، دارالمعرفة، بیروت، 1417ق. 64. صادقى، محمد، الفرقان، دارالبلاغة، بیروت و مؤسسه فرهنگ اسلامى، تهران،1370ش. 65. صدوق، محمد بن على بن بابویه، علل الشرایع، با مقدمه سید محمد صادق بحرالعلوم، دارالبلاغة، بیروت، بى تا. 66. همو، مکارم الاخلاق، مؤسسة الاعلمى، بیروت، 1392 ق، ط 6. 67. همو، امالى، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، 1410ق، ط 5. 68. همو، خصال، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، 1410 ق، ط 5. 69. همو، من لا یحضره الفقیه، تحقیق سید حسن موسوى، دار صعب، بیروت، 1401ق، ط 1. 70. همو، معانى الاخبار، تحقیق على اکبر غفارى، دارالمعرفة، بیروت، 1399ق. 71. همو، توحید، تحقیق على اکبر غفارى، انتشارات اسلامى، قم، افست از نشر صدوق. 72. همو، عیون اخبارالرضا، تصحیح سید مهدى حسینى لاجوردى، انتشارات جهان، تهران، بى تا. 73. همو، اکمال الدین، دارالحدیث، قم، ترجمه منصور پهلوان، 1382ش، ط 2. 74. صغیرمحمدحسین، الصورة الفنیة فی المثل‌القرآنى، دارالهادى، بیروت، 1412ق، ط 1. 75. طباطبایى، محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، مؤسسة الاعلمى، بیروت، 1393ق، ط 3. 76. طبرسى، احمد بن على، احتجاج، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، 1410ق، ط 2. 77. طبرسى، مجمع‌البیان، تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى، اسلامیه، تهران، بى‌تا. 78. طبرى، ابن جریر، جامع البیان، تحقیق صدقى محمد جمیل العطار، دارالفکر، بیروت، 1415 ق، ط 1. 79. طبرى، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الامامة، مؤسسة البعثة، قم، 1413 ق، ط 1. 80. طوسى، محمد بن حسن، التبیان فى تفسیر القرآن، داراحیاء التراث العربى، بیروت، بى تا. 81. همو، امالى، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، بى تا. 82. عاملى، جعفر مرتضى، اهل‌بیت در آیه تطهیر، ترجمه محمد سپهرى، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، قم، 1372ش، چ اول. 83. على بن ابراهیم قمى، تفسیر القمى، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بیروت، 1412ق، ط 1. 84. عیاشى، محمد بن مسعود، تفسیر عیاشى، مؤسسه بعثت، قم، 1421ق، ط 1. 85. فخر رازى، مفاتیح الغیب (تفسیر کبیر)، دار احیاء التراث العربى، بیروت، 1416ق. 86. فراهیدى، خلیل بن احمد، العین، داراحیاء التراث العربى، بیروت، 1420 ق، ط 1. 87. فیروزآبادى، سید مرتضى، فضائل الخمسة من الصحاح الستة، مؤسسة الاعلمى، بیروت، 1402ق، ط 4. 88. فیروزآبادى، محمد بن یعقوب، تنویرالمقباس، دارالفکر، بیروت، بى تا. 89. قپانچى، سیدحسن، مسند امام على، مؤسسة الاعلمى، بیروت، 1422ق، ط1. 90. قرطبى، محمد بن احمد انصارى، الجامع لاحکام القرآن، دار احیاء التراث العربى، بیروت. 91. قندوزى، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة، تحقیق سید محمد مهدى الخرسان، انتشارات شریف رضى، قم، افست از طبع مکتبة الحیدریة نجف، 1384ق. 92. کلینى، محمد بن یعقوب، کافى، تحقیق على اکبر غفارى، اسلامیة، تهران. 93. کوفى، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات کوفى، تحقیق محمد کاظم، مؤسسة الطبع والنشر، تهران، 1410 ق، ط 1. 94. متقى هندى، علاء الدین، کنز العمال، مؤسسة الرسالة، بیروت، 1399ق. 95. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، دارالوفاء، بیروت، 1400 ق. 96. محمد بن حسن صفار، بصائر الدرجات، تحقیق میرزا محسن کوچه باغى، مکتبة آیة الله مرعشى، قم، 1404ق. 97. مراغى، احمد، محاسن التأویل، داراحیاء التراث العربى، بیروت، بى تا. 98. مسعودى، على بن الحسین، اثبات الوصیة، مؤسسه انصاریان، قم، 1417ق. 99. مطهرى، مرتضى، شناخت قرآن، انتشارات صدرا، تهران، 1373ش. 100. معرفت، محمد هادى، التمهید فی علوم القرآن، دفتر نشر اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، قم، 1412ق. 101. معزى ملایرى، اسماعیل، جامع احادیث الشیعة، (طرح و اشراف آیت الله بروجردى)، مطبعه مهر، قم، 1376ش. 102. معین، محمد، فرهنگ معین، امیرکبیر، تهران، 1368ش، ط 5. 103. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الاختصاص، المؤتمر العالمى بمناسبة ذکرى الفیة، قم، 1413ق. 104. همو، الارشاد، همان. 105. همو، امالى، تحقیق حسین استاد ولى، على اکبر غفارى، مؤسسة النشر الاسلامى، قم، 1403ق. 106. موسوى کرمانى، سید حسین، مجمع الانوار یا آیه تطهیر و حدیث کساء، چاپخانه علمیه، قم، 1391ق، ط1. 107. نورى، میرزاحسین، مستدرک الوسائل، مؤسسة آل البیت، قم، 1407ق، ط 1. 108. نیشابورى، تفسیر غرائب القرآن، دارالکتب العلمیة، بیروت، 1416ق، ط 1. 109. واحدى نیشابورى، اسباب النزول، تحقیق کمال بسیونى زغلول، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1411ق، ط1. 110. همدانى، قاضى عبدالجبار، المغنى فی ابواب التوحید، دار احیاء التراث العربى، بیروت، افست از طبع قاهره، 1420ق. 111. مجله رسالة القرآن، قم، دارالقرآن الکریم، 16 شماره، 1411 ـ 1414ق. 112. مجله علوم حدیث، قم، مؤسسه دارالحدیث. نویسندگان: علی عبدالله صالح آسانی، شارون ترجمه: روح الله کلیا نقد و بررسی: سید محمد علی ایازی/قرآن‌پژوه و نویسنده منبع: مجله قرآن پژوهی خاورشناسان شماره 4 ادامه دارد.........
93/06/03 - 00:52
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 50]
-
گوناگون
پربازدیدترینها