تبلیغات
تبلیغات متنی
پرچم تشریفات با کیفیت بالا و قیمت ارزان
پرواز از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا
دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک
تجهیزات و دستگاه های کلینیک زیبایی
محبوبترینها
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه میتواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1851025910
نظام اخلاقی از منظر قرآن کریم
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
نظام اخلاقی از منظر قرآن کریم
نظام اخلاقی اسلام بر مبنای «عقل و فطرت و وحی» استوار است و اصول فراوانی برای آن در آیات و روایات ذکر شده است. نظام اخلاقی اسلام تمام امتیازهای یک نظام اخلاقی برتر را دارد و در آن خلل و ناسازگاری دیده نمیشود.
بخش دوم و پایانی پشتوانه‌های نظام اخلاقی 1. پشتوانه عقلی: مهم‌ترین امتیاز انسان و راز کرامت او بین آفریده‌های خداوند، عقل و اراده اوست. عقل به اراده جهت می‌‌دهد و آن را در جهت خود، فعّال میکند. پیامبر گرامی اسلام| فرمود: إنّما یدرک الخیر کله بالعقل. (مجلسی، 1403: 77، 158) تمامی تشخیص‌های صحیح با عقل انجام میشود. همان‌گونه که نجات از گزینه‌های ناصواب به پرتوافشانی عقل محتاج است. کل نجدة یحتاج الی العقل. (همو: 18 / 7) هر رهیابی، به عقل نیازمند است. از حضرت علی(ع) روایت شده است: العقل أقوی اساس. (تمیمی‌آمدی، بی‌تا: 50) محکم‌ترین پایه‌هایی که نظام‌های فکری بر آن تکیه دارد عقل است. این مرجع بی‌بدیل در تنظیم گزاره‌ها و قضاوت در مورد خوبی‌ها و بدی‌ها نخستین نقش را به عهده دارد و این حسام قاطع (ر.ک: سید رضی، بی‌تا: ح424) خط قرمزهای اخلاقی و تربیتی را به دقت ترسیم می‌‌نماید و به پشتوانه اوست که قضایای اخلاقی همگانی و ثابت هستند، بنابراین عقل را باید نخستین مرجع و منبع احکام اخلاقی دانست. 2. پشتوانه فطری: غیر از نیروی عقل که فرماندهی به سوی خوبی‌ها و بدی‌ها و تفکیک و شناسایی خوب و بد را به عهده دارد، نیروی دیگری در انسان به نام سرشت و فطرت وجود دارد که مسئول معرفی خوبی‌ها و بدی‌ها از راه موضع‌گیری و ابراز واکنش منفی (منافرت و ضدیت) یا مثبت (ملائمت و تمایل) است. فطرت و طبع انسان نیز میتواند قاعده‌ساز و گزاره‌آفرین در ساختار نظام اخلاقی اسلامی باشد. قرآن کریم با اشاره به این مرجع درونی در تعیین مرزهای اخلاقی، میفرماید: «فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا». (شمس / 8) بنابراین فطرتِ نیک‌شناس و بدشناسِ انسان، مرجعی دیگر برای تعیین خوبی‌ها و بدی‌هاست. در آیه‌ای دیگر در مورد ضمیر روشنگر انسان میفرماید: «وَهَدَیْنَاهُ النَّجْدَیْنِ». (بلد / 10) 3. پشتوانه وحی: خاستگاه سوم در ساختار نظام اخلاقی اسلامی که مستقلاً کاری نمی‌‌کند، ولی رونمایی از فعالیت و عقل و فطرت را به عهده دارد، منبع وحی است. امیرالمؤمنین(ع) میفرماید: و یثیروا لهم دفائن العقول. (سید رضی، خ اول) پیام‌آوران وحی الهی از عقول پنهان مردم رونمایی میکنند. برخی دانشمندان، اعتقاد دارند اخلاق، فرع جهان‌بینی است. اگر مراد آن است که فقط معتقدان به معاد، بدی ظلم و دروغ‌گویی و خوبی راستی و عدالت را می‌‌فهمند، این معنی چندان صحیح به نظر نمی‌‌رسد، اما اگر مرادشان آن است که معتقدان به معاد، با وضوح بیشتر از دیگران خوبی و بدی‌ها را می‌‌شناسند، جدّی می‌‌گیرند و رعایت میکنند، کاملاً صحیح و منطبق با آیات قرآنی است که همواره به دنبال ایمان و کفر، واکنش اخلاقی متناسب با آن را مطرح میکنند، مانند این آیات: آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ... وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ. (بقره / 177) آمَنُوا... وَذَرُوا مَا بَقِیَ مِنْ الرِّبَا. (بقره / 278)به این معنی که شناخت واضح و ضمانت پرهیز از بدی‌ها و کوشش برای درک فضائل، در اعتقاد و ایمان انسان‌ها نهفته است. از آنچه گذشت به این نتیجه می‌‌رسیم که نظام اخلاقی اسلام بر سه منبع و خاستگاه مهم متکی است: عقل، فطرت و وحی؛ با این تفاوت که وحی به شفاف‌سازی احکام عقل و سازگاری و ناسازگاری‌های فطرت می‌‌پردازد. عقل منبع اصلی است و فطرت پشتوانه درونی این منبع شمرده میشود. امام کاظم(ع) فرمود: إن الله جلّ و عزّ أکمل للنّاس الحجج بالعقول و نَصَرَ النّبیین بالبیان و دلّهم علی ربوبیته بالادلة. (کلینی، 1365: 1 / 28) خداوند حجّت خویش را بر مردم با اعطا عقل به آنان کامل کرد و پیامبران را از راه بیان، یاری داد و مردم را بر ربوبیت خویش با برهان‌های گوناگون رهنمون ساخت. قرآن و نسبیت تمام آیات، شاهد عدم نسبیت و مؤید اطلاق گزاره‌های آیات است. تدوین کتاب قانون با پیش‌فرض نسبیت، سازگاری ندارد و معجزه جاودان قرآن نیز دلیل دیگری بر ردّ نظریه نسبیت‌گرایی در منطق قرآنی است. اگر قرآن به نام خدای رحمن و رحیم آغاز میشود، آغاز به نام صاحب ارزش، به‌گونه‌ای چند جانبه، ردّ نسبیت را فریاد می‌‌زند، زیرا چرا باید آغاز به نام یک صاحب ارزش باشد؟ ارزش چیست؟ اصولاً چرا ربّ، رحمن و رحیم، ارزش است؟ چرا فقط خدا، رحمن و رحیم است؟ آیا همه افراد با همه کارهایشان می‌‌توانند رحمن و رحیم باشند؟! آیا این صفات مثل همه مفاهیم اخلاقی، نسبی‌اند؟ در سوره حمد آیا مفاهیمی همچون پروردگار جهانیان و احراز نامحدودترین ملکیت‌ها در روز جزا و انحصار عبادت و استعانت در خدا و اعتراف به وجود راه هدایت و ضلالت با نسبیت مفاهیم اخلاقی و ارزشی سازگار است، یا با اطلاق آن؟! آیا مفاهیمی مانند تردیدناپذیری قوانین قرآنی، هدایتگری این قوانین و تأثیر آن در انسان‌های منطق‌گرا (متّقی و فاقد تعصب جاهلی) که در ابتدای سوره بقره به آن اشاره شده است، میتواند با اعتقاد به نسبیت تفسیر گردد؟ یا فقط با اطلاق‌گرایی توجیه‌شدنی است؟ اکثر خطابات قرآنی به صیغه جمع است و بارها با کلمات تأکیدی همانند: جمیعاً، اجمعین، کل، الف و لام استغراق، گسترة عمومی و اطلاق پذیرفته است و در مواردی که خطاب به شخص پیامبر| یا فرد دیگری بوده است، کارشناسان و مفسران آیات و اصطلاحات قرآنی، الغای خصوصیت کرده‌اند و به عنوان خطاب کنایی و کتاب هدایت بودن قرآن کریم، پیام‌های آیات را شامل همه انسان‌ها و زمان‌ها دانسته‌اند. قرآن کریم حدود 240 مرتبه لفظ «ناس» را به کار برده است که گسترة خطاب آن تمامی انسان‌ها در هر عصر و نسلی را شامل میشود و با مفهوم نسبیت سازگاری ندارد. بیش از دو سوم آیات در مورد محاسبه و تصویر چگونگی انجام دادرسی در قیامت به صورت دقیق و فراگیر، در حضور شاهدان بسیار و قضاوت همه وجدان‌ها و موازین حق و عدل تنظیم شده است. روح این آموزه‌ها جز با وجود مفاهیم ثابت و واقعی، عام و مطلق سازگاری ندارد، ولی براساس مفاهیم نسبی، حسابرسی و پرسش معنا ندارد؛ در این مبنا همه چیز حق و عدل است و شهادت و قضاوت نمی‌‌طلبد! همان‌گونه که ما ضرورت وجود صانع و آفریدگار را از راه ادلّه عقلی اثبات میکنیم و سپس با همان حکم عقلی، ضرورت بعثت پیامبران و وجود دادرسی در قیامت را اثبات میکنیم و نبود بعثت و قیامت را نشانه رعایت‌نشدن موازین حکمت و عدالت در ذات ربوبی می‌‌گیریم. بنابراین اگر قیامت و حسابرسی نباشد، حکمت و عدالت صانع مخدوش میشود و صانع غیرعادل و غیرحکیم مساوی با انکار آن است، لذا اعتقاد به نسبیت نه تنها حسابرسی و قیامت را نفی میکند و آیات قرآنی را در مورد روز حساب به چالش می‌‌کشد، بلکه با هیچ‌یک از آموزه‌های قرآنی چون توحید و نبوت نیز سازگاری ندارد. قرآن و عقلانیت گزاره‌های اخلاقی عقلانیت گزاره‌های اخلاقی و عدم آن محور اصلی مباحث فلسفه اخلاق و نظام‌های اخلاقی است. این بحث جدا کننده دو اندیشه کاملاً متفاوت از یکدیگر در این حوزه است. همان‌گونه که قبلاً اشاره شد، برخی از گرایشات درون‌دینی نیز به دلیل توهم تعارض بین مدیریت عقل و دین، عقل را به نفع دین کنار زده و گفته‌اند عقل‌گرایی معارض با توحید افعالی است و چون محور قرار دادن عقل در گزاره‌های اخلاقی جای حضور اعتقاد به توحید خدا را تنگ میکند، نباید گزاره‌های اخلاقی را ناشی از عقل دانست. فقط اراده الهی جاعل نظام اخلاقی است و این ربطی به عقل ندارد. پیروان این اندیشه، در تنگنای این توهم، غایت‌انگاری نظام اخلاقی را نیز نفی کرده‌اند، در حالی که آیات زیادی بر سعادت‌آفرینی احکام اخلاقی قرآنی تأکید دارد. همچنین به دلیل همین کج‌فهمی در تعیین حوزه عقل و کارآمدی آن، اختیار را از انسان سلب کرده‌اند و او را بی‌اختیار پنداشته‌اند. نظام اخلاقی اسلامی به شدت عقل‌محور، آرمان‌گرا و غایت‌انگار است و بر اراده و اختیار انسان تأکید دارد؛ حلقه‌های فکری آن با هم مرتبط و ملازم هستند. محوریت عقل، آرمان‌گرایی و غایت‌انگاری، اراده و اختیار انسان را به صحنه می‌‌آورد و نفی عقل، اراده را محو میکند. دعوت مؤکد قرآن به هدایت، تقوی و تهذیب، دلیل تأکید قرآن بر اختیار انسان‌هاست و آیه شریفة «وَ قُلْ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ شَاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شَاءَ فَلْیَکْفُرْ» (کهف / 29) فصل‌الخطاب در این مسئله است. اصولاً ساختار قضایای اخلاقی غیر از این را برنمی‌‌تابد، زیرا در ترکیب این قضایا، مقدمه اوّل، حاوی هست‌ها و مقدمه دوم حاوی بایدهاست و نتیجه تابع اخسّ دو مقدمه است و از مقدمه انشایی تبعیت میکند، مثلاً گفته میشود: خدا ولی نعمت است؛ ولی‌نعمت را باید سپاس گزارد، پس خدا را باید سپاس گزارد. چنین ساختاری جز با عقلانیت توجیه‌شدنی نیست. این عقلانیت با بداهت مورد ادعای «کانت» کمی فاصله دارد. کانت قضایای اخلاقی را از نوع قضایای قبلی می‌‌داند که پیش از تجربه و آزمون به درستی آنها حکم میشود و برای درک صحت آن مراجعه به واقعیت خارجی لازم نیست. همانند قضایای ریاضی که بدیهی‌اند و بدون تأمل، صدق آنها درک میشود، اما بدیهی است اگر قضایای اخلاقی مثل قضایای ریاضی، بدیهی و قبلی بودند، این همه اختلاف در قضایای اخلاقی وجود نداشت. صحیح این است که بگوییم قضایای اخلاقی از نوع قضایای اخباری ترکیبی بعدی است، نه از نوع قضایای تحلیلی قبلی! و مبادی آن ثابت و راسخ در جهان واقعیت است و برای تعیین خیر و شرّ کافی است که هر قضیه‌ای، با مبادی ثابت نظام اخلاقی (همان قضایای بدیهی یا شبه بدیهی مانند حسن عدالت و قبح و ظلم) سنجیده شود. (نویسندگان، بی‌تا: ش32، 62) قرآن کریم، بارها انسان را به داوری توسط عقل خود برای تشخیص قضایای اخلاقی و تعیین خوب و بد فراخوانده است، مثلاً در سوره بقره میفرماید: «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنسَوْنَ أَنفُسَکُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتَابَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ». (بقره / 44) در اینجا قبح علم بدون عمل یا امر به معروف و عامل نبودن بر مقتضای آن را به داوری عقل واگذاشته است. خداوند در جریان زنده کردن مقتول قوم بنی‌اسرائیل، به عنوان نمونه‌ای برای باور بعث و نشور در قیامت، انسان‌ها را به تعقل و تشکیل یک قضیه اخلاقی عقلی فرا می‌خواند. در جای دیگر میفرماید: «وَ الدَّارُ الْآخِرَةُ خَیْرٌ لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ». (اعراف / 169) این نمونه‌ها مرجعیت عقل را در قضایای اخلاقی از دیدگاه قرآن کریم اثبات میکند. این داوری نه تنها در دنیا معتبر است؛ بلکه در جهان آخرت نیز ادامه و اعتبار دارد و به انسان گفته میشود خودش در مورد خوبی‌ها و بدی‌های اعمال خود به یاری عقل اظهار نظر کند و این قضاوت عقل در حسن یا قبح ثواب و عقاب الهی، کافی دانسته میشود. (اسراء / 14) 2. نمونه‌هایی از قاموس اخلاقی قرآن کریم: در بخش پایانی مقاله با مراجعه به آیات قرآن کریم (صد و هشتاد آیه سوره بقره) برخی از اصول حاکم بر نظام اخلاقی اسلام را فهرست میکنیم. بدیهی است هر کدام، سزاوار سخن و نکته‌سنجی بسیار است. 1. قبح قول بدون علم و نقل قضایا، فرضیه‌ها و اخبار نامطمئن: «أَمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ». (بقره / 80) 2. قبح تفرقه و اختلاف‌افکنی: «فَیَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا یُفَرِّقُونَ بِهِ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ». (بقره / 102) 3. قبح مخالفت با حق: «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَسَاجِدَ اللَّهِ أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ». (بقره / 114) 4. قبح کتمان شهادت: «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَتَمَ شَهَادَةً عِنْدَهُ مِنْ اللَّهِ». (بقره / 140) 5. ارزش کار و تلاش و لزوم پرداخت مزد مناسب: «وَ مَا کَانَ اللَّهُ لِیُضِیعَ إِیمَانَکُمْ». (بقره / 143) 6. غیراخلاقی بودن حذف سازوکارهای نظارتی و مراقبتی: «وَ مَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ». (بقره / 144) 7. ضرورت توجه به منافع ملّی: «وَ الْفُلْکِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِمَا یَنفَعُ النَّاسَ». (بقره / 164) 8. ضرورت عاقبت‌اندیشی در تنظیم گزینه‌های زندگی: «إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِینَ اتُّبِعُوا مِنْ الَّذِینَ اتَّبَعُوا وَ رَأَوْا الْعَذَابَ وَ تَقَطَّعَتْ بِهِمْ الْأَسْبَابُ». (بقره / 166) 9. ممنوعیت استفاده از خوردنی‌های غیربهداشتی: «کُلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلَالًا طَیِّبًا». (بقره / 168) 10. وجود مابه‌ازاء خارجی و واقعی برای مفاهیم خیر و شرّ: «إِنَّمَا یَأْمُرُکُمْ بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشَاءِ». (بقره / 169) 11. قبح تقلید کورکورانه و فاقد موازین منطقی: «قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَیْنَا عَلَیْهِ آبَاءَنَا أَوَلَوْ کَانَ آبَاؤُهُمْ لَایَعْقِلُونَ شَیْئًا وَ لَایَهْتَدُونَ». (بقره / 170) 12. ضرورت شکر منعم: «کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَ اشْکُرُوا لِلَّهِ». (بقره / 172) 13. انعطاف‌پذیری قوانین اخلاقی در شرایط اضطراری: «فَمَنْ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَ لَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَیْهِ». (بقره / 173) 14. قبح بخل علمی: «إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنْ الْکِتَابِ». (بقره / 174) 15. تشدید مجازات خطاکاران آگاه: «إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ... وَ لَا یُکَلِّمُهُمْ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ لَایُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ». (بقره / 174) 16. نسبی نبودن مفاهیم اخلاقی: «اشْتَرَوْا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى». (بقره / 175) 17. انحصار توجه به گزاره‌های اخلاقی در فرهیختگان: «وَ مَا یَذَّکَّرُ إِلَّا أُوْلُوا الْأَلْبَابِ» (آل‌عمران / 7)؛ «وَ لَکُمْ فِی الْقِصَاصِ حَیَاةٌ یَا أُوْلِی الْأَلْبَابِ». (بقره / 179) 18. جاعل نبودن اراده الهی در قضایای اخلاقی: «نَزَّلَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ». (بقره / 176) 19. ضرورت پرهیز از اختلاف و تفرقه: «إِنَّ الَّذِینَ اخْتَلَفُوا فِی الْکِتَابِ لَفِی شِقَاقٍ بَعِیدٍ». (بقره / 176) 20. اصالت مفاهیم در مقایسه با مصادیق: «لَیْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ». (بقره / 177) 21. قبح ادّعا بدون عمل: «وَلَکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ ... وَ آتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ». (بقره / 177) 22. ضرورت واقع‌بینی و نادیده نگرفتن واقعیات جامعه: «وَ آتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ». (بقره / 177) 23. ضرورت مشارکت عمومی و مردمی برای رسیدگی به نیازمندان: «وَ آتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَى وَ الْیَتَامَى وَ الْمَسَاکِینَ». (بقره / 177) 24. ضرورت وفاداری به پیمان‌ها: «وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ». (بقره / 177) 25. صبر در تنگناها، برای موفقیت: «وَالصَّابِرِینَ فِی الْبَأْسَاءِ». (بقره / 177) 26. ضرورت تنظیم و پیش‌بینی مقررات بازدارنده: «کُتِبَ عَلَیْکُمْ الْقِصَاصُ». (بقره / 178) 27. تدوین مقررات، ضرورتی برای جوامع: «... کُتِبَ...». (بقره / 178) 28. ضرورت رعایت تناسب بین مجازات و جرم: «الْحُرُّ بِالْحُرِّ». (بقره / 178) 29. محکومیت نگاه تک بعدی به دنیا: «إِنْ تَرَکَ خَیْرًا الْوَصِیَّةُ». (بقره / 180) 30. ضرورت رعایت تعادل در خوبی و بدی: «إِنْ تَرَکَ خَیْرًا الْوَصِیَّةُ ... بِالْمَعْرُوفِ». (بقره / 180) قابل توجه اینکه حضور داوری عقل در عموم این اصول، مورد توجه قرآن کریم است و در تمامی موارد به نوعی به حکم عقل ارجاع داده شده است. نتیجه اسلام یک نظام مترقی اخلاقی است و قضایای آن کلی، مطلق و پیش‌بینی‌پذیرند و از قواعد یکسانی در تمام تاریخ پیروی میکند. نظام اخلاقی اسلام بر مبنای «عقل و فطرت و وحی» استوار است و اصول فراوانی برای آن در آیات و روایات ذکر شده است. نظام اخلاقی اسلام تمام امتیازهای یک نظام اخلاقی برتر را دارد و در آن خلل و ناسازگاری دیده نمیشود. بر حسب تعریف اسلام و ساختاری که در قضایای اخلاقی ارائه میکند، بین بایدها و نبایدها در نظام اخلاقی و هست‌ها در طبیعت همبستگی وجود دارد و موازین عقلی از ترکیب قضایا و نتیجه‌گیری آن حمایت می‌‌نماید. این نظام، غایت‌انگار است و به رستگاری انسان می‌‌اندیشد و لذت‌های پایدار انسان‌ها را تأمین میکند. طبعاً نمی‌‌توان آن را جزء نظام‌های سودگرا و دگراندیش تعریف کرد؛ مگر در صورتی که دگراندیشی به لذت پایدار و منافع اخروی انسان برسد. مکتب اخلاقی اسلام قاعده‌نگر است و قواعد خویش را هماهنگ با منافع دنیوی و اخروی تنظیم میکند. منابع و مآخذ 1. قرآن کریم. 2. ابن‌الاثیر، 1364 ق، النهایة فی غریب الحدیث، قم، اسماعیلیان. 3. ابن‌منظور، 1405 ق، لسان العرب، بیروت، داراحیاء التراث العربی. 4. انصاری، شیخ مرتضی، 1375، فرائد الاصول، قم، اسماعیلیان. 5. بکر، لارنس سی، 1380، برگرفته از دائرةالمعارف فلسفه اخلاق، گروه مترجمان، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی+. 6. بیهقی، احمد بن حسین بن علی، بی‌تا، السنن الکبری، بیروت، دارالفکر. 7. پاپکین، ریچارد، 1388، کلیات فلسفه، ترجمه سید جلال‌الدین مجتبوی، تهران، حکمت. 8. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، بی‌تا، غررالحکم و دررالکلم، النجف الاشرف، دارالثقافة العامة. 9. جوادی آملی، عبدالله، 1385، مبادی اخلاق، قم، اسراء. 10. حکیم، سید محمدتقی، 1390 ق، الاصول العامه للفقه المقارن، بی‌جا، موسسة آل‌البیت. 11. دورانت، جیمز ویل، 1370، لذات فلسفه، ترجمه عباس زریاب، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. 12. راسل، برتراند، 1325، اخلاق و سیاست، ترجمه محمود حیدریان، تهران، بابک. 13. رندل، جان هرمن و جاستون باکلر، 1363، درآمدی بر فلسفه، ترجمه امید جلال‌الدین اعلم، تهران، سروش. 14. سبحانی، جعفر، 1368، حسن و قبح عقلی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 15. سیدرضی، بی‌تا، نهج‌البلاغه، تحقیق صبحی صالح، قم، هجرت. 16. فروغی، محمدعلی، 1375، سیر حکمت در اروپا، تهران، البرز. 17. کانت، ایمانوئل، و دیگران، 1384، درس‌های فلسفه اخلاق، ترجمه منوچهر صانعی دربیدی، تهران، نشر نقش و نگار. 18. کلینی، محمد بن یعقوب، 1365، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة. 19. لاک، جان، 1380، جستاری در فهم بشر، تهران، شفیعی. 20. مازندرانی، ملاصالح، 1342، شرح اصول کافی، تهران، مکتبة الاسلامیة. 21. المتقی الهندی، 1413 ق، کنزالعمال، بیروت، مؤسسة الرسالة. 22. مجلسی، محمدباقر، 1403 ق، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء. 23. مصباح، مجتبی، 1380، فلسفه اخلاق، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی+. 24. مطهری، مرتضی، 1382، تعلیم و تربیت، تهران، صدرا. 25. نویسندگان، بی‌تا، کتاب نقد، پژوهشگاه علوم انسانی، ش30 و 32. 26. وارنوک، مری، 1380، فلسفه اخلاق در قرن بیستم، قم، بوستان کتاب. 27. هیر، ریچارد مروین، 1383، زبان اخلاق، قم، کتاب طه. محمدرضا رضوان‌طلب/ استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه تهران منبع: فصلنامه قرآن و متون اسلامی شماره2 پایان متن/
93/05/28 - 01:39
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 79]
-
گوناگون
پربازدیدترینها