واضح آرشیو وب فارسی:الف: درباره مدیریت آب کمی مسئولیت را احساس کنیم
سهیل انوشفر*، 25 مرداد 93
تاریخ انتشار : شنبه ۲۵ مرداد ۱۳۹۳ ساعت ۰۸:۳۸
روز جهانی بیابان روز ۱۷ ژوئن مطابق با ۲۷ خردادماه سال جاری در مرکز آموزش دکتر جوانشیر برگزار شد. شمار شرکتکنندگان نسبت به سالهای پیش از افت محسوسی برخوردار بود و نخستین ایدهای که در این خصوص به ذهن میرسد بیتأثیر بودن مراسمی ازایندست در کاهش روند بیابانی شدن اراضی است!این پدیده گریبانگیر ۱۱۰ کشور جهان است و دلیلی ندارد جز دخالتهای اشتباه و غالباً بیجای بشر در طبیعت. بر اساس آمارهای جهانی از ابتدای سال جاری میلادی تا لحظه نگارش این سطور بیش از ۴/۱۸ میلیارد تن دیاکسید کربن وارد اتمسفر زمین شده که معیار خوبی برای تعیین میزان «توجه» دولتها به این امر حیاتی به شمار میآید. کشور ما هم صدالبته از این قافله عقب نیست. اگر در فصول سرد سال آلودگی حاصل از سوختهای فسیلی ریههای ما را نشانه میگیرد و در بهار و تابستان از غبار بهره میبریم که ظاهراً ضررش از هیدروکربورهای زنجیرهای حاصل از سوختهای فسیلی کمتر نیست. گرما هم که جای خود دارد و مصرف آب را افزایش داده. متأسفانه ما هنوز تفاوت بین آب سد و چاه، آب کشاورزی و آشامیدنی و آب بهداشتی و بازیافتی را نمیدانیم و پیشنهاد میکنیم که باید ابتدا آب کشاورزی مدیریت شود و پس از آن به آب شهری بپردازیم زیرا کشاورزی ۹۲ درصد کل آب را مصرف میکند و شهر ۶ درصد!فرسودگی شبکه آب شهری نیز مزید بر علت بوده و بر اساس آمارهای رسمی، شبکه آبرسانی شهری مانند تهران ۳۵ درصد آبی را که باید به مصرف شهروندانش برسد در طول مسیر تلف میکند. با لحاظ مصرف سرانه یعنی ۳۵۰ لیتر منهای ۳۵ درصد یعنی مصرف آب یک شهروند تهرانی چیزی حدود ۲۳۰ لیتر است و باقی آب در شبکه هدر میرود. بااینهمه، رقم مصرف سرانه بیش از ۳ برابر متوسط ۷۵ لیتری سرانه جهانی است. رقمی که باید تعدیل شود. در مقابل، در آب مصرفی کشاورزی ما ۲۲ درصد بیشتر از متوسط در دنیا مصرف میکنیم. این رقم هم باید تعدیل شود اما مقایسه بین این دو به نظر منطقی نیست. افزایش راندمان کشاورزی نیازمند فنآوری و سرمایهگذاری قابلتوجه است، در غیر این صورت راندمان آب کشاورزی کشورهای مشابه ما ازنظر اقلیمی و اقتصادی – اجتماعی در حدود ۵۰ درصد توقف نمیکرد درحالیکه بستن یک شیر آب، جلوگیری از چکه آن، تمیز نمودن اتومبیل با مقدار اندکی آب یا استفاده منطقی از دوش و کاهش زمان باز بودن آب در زمان استحمام کمک مؤثری به تعدیل استفاده از منابع آب شرب نموده و دردسرهای همه ما را کمتر خواهد کرد. شبکه فرسوده آب تهران اجازه جیرهبندی آب را به مسئولان نمیدهد زیرا با هر با قطعی آب، فشار منفی شبکه سبب مکش آب آلوده اطراف لولهها به درون آنها شده و پس از برقراری جریان اصلی آب آلوده به مصرف شرب خواهد رسید. ایراد دیگر افزایش مصرف آب در صورت قطعی است. ما از هر ظرف ممکن و تا حد افراط آب ذخیره میکنیم و پس از عبور از کمآبی بهراحتی آب را بیهیچ استفادهای دور میریزیم. غافل از غیرقابل جمعآوری بودن آب ریخته. طبعاً هر چه بیشتر مصرف کنیم، کیفیت آب کمتر خواهد بود زیرا مدیران امر ناچار از جبران کمبود آب با استفاده از آبهای زیرزمینی خواهند بود و با گذر زمان فاصله فیزیکی منابع آب و فاضلاب شهرهای بزرگ کاهش خواهد یافت. مانند حمامهای عمومی و خصوصی قدیمی که فاصله چاههای آب و فاضلابشان در شرایط رؤیایی حداکثر ۱۰۰ متر بود. درنتیجه سختی آب مرتب بالا خواهد رفت و گذشته از افزایش تصاعدی احتمال وقوع فجایع انسانی ناشی از آلودگی آب، ناچار خواهیم بود از انجام یکی از سختترین کارها در فرهنگ ایرانی که عبارت است از «تغییر عادت» و از آن سختتر؛ «آموختن» چگونگی عدم مصرف آب لولهکشی برای شرب. باور بفرمائید آنچه ما را تا مرز فاجعه آورده چیزی جز خودبزرگبینی و عدم پذیرش واقعیات محیطزیست کشورمان نیست. برای زنده ماندن فرزندان خودمان هم که شده باید از برج عاج خودپرستی پائین بیاییم و با پذیرش واقعیتها، تجربه تلخ و پرهزینه دریاچه ارومیه را تکرار نکنیم. زاگرس را دریابیم که سوسکهای چوبخوار هم به بیماری زغالی بلوطها و سایر مسائل آن اضافه شده و اگر دیر بجنبیم، مجموع کل آب کشور ۴۰ درصد کاهش خواهد یافت. کاهش مصرف آب در هر بخش اکوسیستم به حفظ پویایی همه آن کمک خواهد نمود. این روند غیرقابلکنترل نیست، زاگرس شش میلیون هکتاری تمام کشور را تحت تأثیر قرار خواهد داد چنانکه خشکی ارومیه نمک را تا ۷۰۰ کیلومتری خواهد پراکند. دولت بهتنهایی قادر به حل همه مسائل و مشکلات زیستمحیطی کشور نیست. هیچ دولتی در جهان بدون همکاری و همیاری ملت خود چنین قدرتی ندارد. کمی مسئولیت را احساس کنیم. کشاورزان از روشهای نوین آبیاری بهره بگیرند و شهرنشینان در حفظ آخرین قطرات آب پشت سدها و درون لولههای اصلی و فرعی آب شهری با تمام توان بکوشند. برای این هدف کافی است یادمان باشد که کاریز یا قنات، ابداع پیشینیان ما است و دلیل آنهم کم آب بودن سرزمین مادری و قرار داشتن آن در یکی از مناطق خشک جهان میباشد. بشر امروز چارهای جز زندگی همراه با طبیعت و همگام با اصول مبتنی بر حفظ تنوع اکوسیستمها و کاهش دخالت در آنها ندارد.* کارشناس منابع طبیعی و سردبیر نشریه دهاتی/ بازنشر از شماره مرداد، ۱۳۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 40]