محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1827580908
نقد و بررسي ادلّه برون ديني «تحديد نسل»
واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: نقد و بررسي ادلّه برون ديني «تحديد نسل»
يكي از مباحث مورد بحث در حوزه اجتماعي بحث كنترل جمعيّت است. با توجّه به پي‌آمدهاي احتمالي مثبت و منفي كاهش يا افزايش جمعيّت، اين بحث به طور چشمگيري در ميان انديشمندان حوزه‌هاي مختلف علوم اجتماعي و انديشمندان ديني صورت گرفته است.
برخي از انديشمندان با تكيه بر مجموعه‌اي از ادلّه برون ديني، بر ضرورت كنترل و كاهش جمعيّت نظر دارند، چنان‌كه گروهي ديگر با برخي ادلّه برون ديني ديگر، ديدگاه فوق را نقّادي كرده و معتقد به افزايش جمعيّت هستند. نكته شايان توجه اين است كه بسياري از ادلّه برون ديني از قبيل اصل سودگرايي، آرمان‌گرايي، حقوق طبيعي و. . . تنها بر يك بعد انسان(بعد مادّي)، آن هم به طور ناقص تكيه كرده و از آرمان‌هاي حقيقي و سودهاي حدّ اكثري غفلت نموده‌اند. مقدمه كنترل بي‌رويه جمعيّت در ايران اسلامي در چند دهه اخير به حدي رسيده كه صاحب نظران و دلسوزان اسلام و انقلاب احساس خطر مي‌كنند. تا جايي كه علماي دين، مراجع تقليد و از جلمه مقام معظّم رهبري بر جلوگيري از كنترل جمعيّت تأكيد مي‌كنند. ايشان در سخناني جدّي علاوه بر تأكيد مجدّد بر اين امر و كوتاهي مسئولان، وظيفه اقشار تأثيرگذار به ويژه روحانيت دانست كه در ترويج و تبليغ افزايش جمعيّت كوشش نمايند. در اين نوشتار بر آن شديم تا به توصيه مقام معظم رهبري عمل كرده و قدم مثبتي در اين راه گذاشته باشيم. پيداست كه مقصود ما بحث كاملاً علمي و به دور از هر گونه گرايشات سياسي است. هدف از اين نوشتار نقد و بررسي ادلّه برون ديني كساني است كه معتقد به كنترل جمعيت هستند. ضرورت اين تحقيق هنگامي روشن‌تر مي‌شود كه به اين نكته توجّه كنيم كه بر اساس حساب احتمال رياضيات در صورتي كه رشد جمعيّت به 1/2 برسد، در بهترين شرايط فقط جمعيّت موجود ثابت باقي مي‌ماند و اكنون كه بر اساس آمار رسمي كشور، رشد جمعيّت حدود 6/1 و در بهترين شرايط 7/1 است روز به روز جمعيّت كشورمان رو به افول، كم‌شدن و طبيعتاً رو به پير شدن جدّي است. مخصوصاً اينكه شعار كنترل جمعيّت در بين پيروان مكتب اهل بيت و و تشيّع بسيار جدّي نفوذ كرده و پيروان مذهب تشيّع به طور شديدتري رو به كاهش است و حتّي بالاتر ممكن است روزي انقلاب اسلامي ايران نيز كه خاستگاه آن مذهب جعفري است دچار چالش شود. بنابراين بايد شالوده اين بحث به طور جدّي دنبال شده و مسلمانان از عواقب كنترل و تحديد نسل اطّلاع يابند. طبيعتاً اگر اين حقيقت در قالب مقاله يا كتب علمي مورد بحث قرار گيرد تأثير بيشتري بر دل مخاطبان خواهد گذاشت. ادلّه برون ديني تحديد نسل اگرچه پديده كنترل جمعيت در فرهنگ اسلامي پديده‌اي كاملاً نوظهور بوده و طي چند دهه اخير به طور جدي در جامعه اسلامي ( به ويژه در ايران ) جاري شده است، اما اين پديده در غرب قرن‌هاست كه پياده مي‌شود و به طرق مختلف مورد حمايت قرار مي‌گيرد. تبليغات شديد، اين پديده را در افكار عمومي مغرب زمين امري مطلوب جلوه داده، به گونه‌اي كه در پاره‌اي از نوشته‌ها از جمعيت زياد به انفجار جمعيت(1) ياد شده است.(2) كنترل جمعيت در برخي كشورها به صورت اجبار صورت پذيرفته و به صورت قانوني در آمده است، به طوري كه به زوجين اجازه داشتن بيش از يك فرزند را نمي‌دهند. (3) برخي از ادله موافقان جدي كنترل جمعيت كه بيشتر در مغرب زمين دنبال مي‌شود از اين قرار است: 1- اصل سودگرايي( Utilitarirnism ) 2- اصل آرمان‌گرايي يا انسان‌گرايي (Idealism) 3- جمعيت كم، پايه و مبنايي براي استحكام پايه‌هاي مشروعيت سياسي Political) Legitimacy) و عدالت اجتماعي(Social Justice) . 4- مفهوم حقوق انساني (Human Righis) يا حقوق طبيعي (natural Righis)(4) اصل «سودگرايي» درباره تحديد نسل مفاد اين اصل كه مبدع آن «بنتام» است اين است كه انسان به حكم طبيعت جوياي لذت و گريز از درد و رنج است. تفسيري را كه فيلسوف اخلاق «جورج ادوارد مور»(5) براي اين اصل ارائه مي‌دهد آن است كه فعلي اخلاقي است كه حداكثر لذت را براي مردم حاصل كند در حالي كه داراي كمترين رنج و مشقت باشد. (6) اسپينوزا نيز اعتقاد فايده‌گرايان درباره تكليف انسان را در اين دستور خلاصه مي‌كند كه: «سود خود را بجويد و از زيان بگريزد». (7) مطابق اين اصل، كثرت جمعيت به راحتي‌هاي فردي و كسب آزادي بيشتر و استفاده از لذات زندگي و فراموش كردن مصالح اجتماعي ضربه مي‌زند زيرا كثرت فرزندان يك خانواده، به اين گونه آزادي‌ها لطمه مي‌زند، علاوه بر اينكه موجب گسترش فقر و تهيدستي در ميان مردم مي‌شود. نقد و بررسي اصل «سودگرايي» بر معيار فوق مي‌توان اشكالات زيادي گرفت كه برخي از اين اشكالات را برمي‌شمريم: الف. اين اصل علاوه بر آنكه همه انسان‌ها را خودپسند مي‌داند [نسبيت اخلاقي] =Ethical Relativism، معيارهاي آن هم مخدوش است زيرا هيچ سخني از لذت‌هاي اخروي و توكل بر خدا به ميان نياورده است و خودپسند دانستن همه انسان‌ها علاوه بر نسبيت اخلاقي ( از بعد نظري )، موجب نوعي هرج و مرج (در بعد عملي ) مي‌شود. (8) اصل رفاه‌طلبي، آسايش دنيوي و مادّي‌گرايي به طور جدّي در اين ديدگاه مورد توجّه جدّي قرار گرفته است. ب. بر اساس اين نظريّه، بسياري از رفتارهاي اختياري انسان‌ها را كه سود و لذّت مادّي ندارند، از قبيل ايثارها، فداكاري‌ها و ساير كارهايي كه نفع مادّي براي انسان ندارند را نمي‌توان توجيه كرد. (9) ج. رواج اين نظريه و تفكر موجبات فروپاشي عدالت اجتماعي را فراهم كرده و سبب محروم شدن بخشي از جامعه از حقوق خود مي‌شود. زيرا اگر معيار اصل سودگرايي و لذّت‌گرايي باشد به نوعي آغاز مسابقه براي كسب لذّات بيشتر و سود فزون‌تر خواهد بود كه موجب مي‌شود افراد ناتوان و ضعيف جامعه به حقوق خود نرسند. (10) د. يكي از لوازم مكتب فوق اعتباري دانستن حقوق و نفي هر گونه مبناي واقعي براي آنهاست. درحالي‌كه به هيچ روي نمي‌توان حقوق انسان را امري اعتباري دانست. (11) چراكه موجب نسبيّت لجام گسيخته‌اي مي‌شود كه هيچ كس حاضر به پذيرش آن نيست. اصل «آرمان گرايي» درباره تحديد نسل اين اصل همان اصل انسان‌گرايي در تعبيرات فلاسفه ايده‌آليسم(12) است. اين ايده انسان را داراي مقام و منزلت بالايي مي‌داند به طوري كه از جبر طبيعت و تاريخ رهايي يابد و به آرمان شهر كمال انساني خود دست يابد. اين اصل بر عدالت و وظايف اخلاقي استوار است. (13) مطابق اين اصل هر چه جمعيت در جهان بيشتر باشد بر آشوب جهان افزوده مي‌شده و انسان از رسيدن به شهر كمال فاصله مي‌گيرد. نقد و بررسي اصل آرمان گرايي چنان‌كه پيداست اصل فوق مبتني بر فلسفه ايده‌آليسم و اومانيسم است. اين رويكرد فلسفي جايگاه انسان را فقط با توجّه به خودش سنجيده و هيچ خبري از اعتقاد به معنويّت، خدا، معاد و امور ماوراءالطبيعي(كه اصل و اساس انسان را تشكيل مي‌دهند) در اين ديدگاه ديده نمي‌شود. اگر ما با تأكيد كرامت انساني معتقديم انسان اشرف مخلوقات است، اين صرفاً به خاطر مقام والاي او به لحاظ عبوديّت و اطاعت از خداست. ما انسان را داراي آرمان مي‌دانيم امّا تعريفي كه اين گروه از آرمان ارائه داده‌اند با مبناي هيچكدام از موحّدان سازگار نيست. جداي از اشكال فوق كه بر فلسفه ايده‌آليسم و اومانيسم كه از مباني جدّي اين رويكرد است، باز هم مي‌توان همان آرمان‌هاي دنيوي مادّي بشري كه آنها بدان معتقدند را به واسطه افزايش جمعيّت و نه كاهش جمعيّت تأمين نمود. چنان‌كه پيداست اين ديدگاه صرفاً به برخي از جهات دنيوي و غفلت از جهات ديگر، به ضرورت كاهش جمعيّت فتوا داده است. اينها زمان حال زودگذر را گرفته و از آينده زودهنگام غفلت كرده‌اند. اگر چه پدر و مادر جوان در جواني با فرزند كم، آسايش بيشتري دارند امّا همين پدر و مادر در پيري نياز شديدي به فرزند زيادتر دارند. چه، نيازهاي دوران كهنسالي از طريق فرزندان زياد و با كيفيّت بالا تأمين خواهد شد. اصل حقوق طبيعي و حقوق انساني از نظر طرفداران حقوق طبيعي، اساسي‌ترين حقوق طبيعي و حقوق فطري انساني عبارتند از: حق زندگي، حق برابري و كسب شادكامگي. اين اصل در جست و جوي عدالت به معناي برابري فرصت‌هاست، زيرا انسان در فطرت خود جوياي عدالت است تا به اين وسيله امكان دسترسي به نيكي و نعمت به همگي سرايت كند. اصل آزادي اراده را كه ژان ژاك روسو مطرح مي‌كند از اصل حقوق طبيعي نشئت مي‌گيرد. هگل حقّ افراد را براي لذّت بردن، جزء اركان آزادي بر مي‌شمرد. (14) استدلال طرفداران كنترل جمعيت اين است كه افزايش جمعيت، اين حقوق را از انسان سلب كرده يا لااقل اين حقوق خيلي محدود مي‌شوند، بنابراين بر اساس اين اصل براي تأمين حقوق طبيعي و انساني بايد جلو رشد جمعيت گرفته شود. نقد و بررسي اصل حقوق طبيعي و حقوق انساني اين رويكرد مبتني بر نفي هر گونه حقوق الهي است و منشأ هر گونه حقّ را صرفاً طبيعت انسان‌ها مي‌داند. روشن است كه با مبناي الهي نمي‌توان هيچ حقّي براي انسان ثابت كرد، مگر اينكه آن حقّ از مجراي الهي صورت پذيرد. علاوه بر اين فروعي كه طرفداران اين ديدگاه بر اصل فوق مترتّب كرده‌اند نيز به راحتي قابل استنتاج از اين اصل نيست. به عبارتي حتّي اگر ما مبناي فوق را هم بپذيريم به چه دليل افزايش جمعيت موجب محدود كردن اين حقوق مي‌شود؟ ممكن است در مواردي جزئي اين گروه بتوانند مصاديق خاصي براي خودشان پيدا كنند، امّا ادّعاي كلّي و عمومي فوق لااقلّ بدون دليل است. اصل جمعيت كم، پايه و اساسي براي مشروعيت سياسي و عدالت اجتماعي در اين اصل كنترل و كاهش جمعيت را به عنوان پايه و مبنايي براي دو امر مشروعيت سياسي و عدالت اجتماعي قرار داده است. توضيح اين اصل آن است كه وقتي جمعيت كم باشد، مي‌توان عدالت را در جامعه برقرار كرد و هنگامي كه عدالت اجتماعي را در جامعه برپا كرديم، مشروعيت سياسي ما بالا مي‌رود. و به عبارت ديگر تحقق مهمترين وظيفه حاكمان كه همان عدالت اجتماعي است از نظر اين ديدگاه در صورت كم بودن جمعيت و كنترل زاد و ولد صورت مي‌پذيرد. و اينان طبق اين اصل حكم به ضرورت كنترل جمعيت مي‌كنند. نقد و بررسي اصل جمعيت كم، پايه و اساسي براي مشروعيت سياسي و عدالت اجتماعي حقيقت آن است كه عدالت اجتماعي را با جمعيت زياد يا جمعيت كم بايد يكي از مهمترين اهداف حكومت دانست لكن كساني كه رشد جمعيت را مانع عدالت اجتماعي و به تبع مانع مشروعيت سياسي مي‌دانند هرگز در مقام عمل به چنين اصلي پايبند نيستند زيرا در حال حاضر كه شعار كنترل جمعيت بر همه جاي جهان سايه انداخته است طبق مبناي آنان بايد در جهان منابع به طور عادلانه توزيع شود در حالي كه بيش از سه چهارم جمعيت جهان در اواخر قرن 20 و اوايل قرن 21 در كشورهاي توسعه نيافته تمركز دارند و فقط از كمتر از 20 درصد منابع استفاده مي‌كنند، اين در حالي است كه بيش از 80 درصد منابع موجود در جهان توسط كشورهاي توسعه يافته مصرف مي‌شود. محاسبات نشان مي‌دهد مصرف سرانه افراد در يك كشور توسعه يافته بيش از 16 برابر مصرف سرانه در كشورهاي توسعه نيافته است. (15) تئوري مالتوس توماس رابرت مالتوس(16) اقتصاددان انگليسي كتابي به نام «رساله‌اي در باب جمعيت» نوشته است و در آن كتاب افزايش جمعيت را خطري براي بقاي جهان دانسته و محدوديت ارادي زاد و ولد را توصيه مي‌كند.(17) وي همچنين بر اين عقيده است كه رشد جمعيت با تصاعد هندسي بالا مي‌رود، در حالي كه رشد امكانات و مواد غذايي و ضروريات زندگي با تصاعد رياضي پيش مي‌رود. يعني جمعيت به نسبت (. . . ، 2,4,6,8 ) افزايش مي‌يابد، در حالي كه امكانات و مواد غذايي به نسبت (... ,1,2,3,4 ) رو به افزايش است. بنا بر اصل فوق براي ايجاد تعادل بين رشد جمعيت و رشد امكانات مادّي و دنيوي بايد از افزايش جمعيت به طور جدي پيشگيري كرد. (18) اصل فوق اگر چه توسط مالتوس مطرح شد ولي كمابيش در نظريات ساير افراد غربي طرفدار كنترل جمعيت و حتي برخي از روشنفكران سراسر جهان نيز مؤثر بوده است. نقد و بررسي تئوري مالتوس نسبتي كه مالتوس براي افزايش جمعيت جهان بيان داشته، تاكنون حتي در يك نقطه از جهان و در يك زمان معين مصداق پيدا نكرده است. تحقيق‌هاي ميداني هم اين حقيقت را به اثبات مي‌رساند. بلكه رابطه ثابت و محكمي بين افزايش جمعيت و زيادتي مواد غذايي وجود دارد، هرچه جمعيت بيشتر شود به تدريج كشت زيادتر شده، زمين‌هاي باير به شيوه‌هاي مختلف علمي داير مي‌شوند و با وسائل جديد براي تهيه مواد غذايي از زمين، دريا و هوا، علم به انسان كمك مي‌كند. همان‌طور كه پيداست از زمان مالتوس تاكنون مدّت زمان نسبتاً زيادي مي‌گذرد و در عين حال روزبه‌روز بر امكانات و رفاه مردم به لحاظ موادّ غذايي افزوده مي‌شود. به طوري كه در زمان حاضر هيچ كس حاضر نيست شرايط زندگي او مانند شرايط زندگي زمان مالتوس و حتّي شخص مالتوس باشد. (19) علاوه بر نقد اصول فوق چند دليل مستقل ديگر نيز مي‌توان براي اين امر اقامه كرد كه ازدياد نسل و تكثّر جمعيّت، امري مطلوب بوده و در مقابل، تحديد نسل و كنترل جمعيّت در حقيقت تهديدي براي نسل انسان محسوب مي‌شود. برخي از اين ادلّه برون ديني در اين خصوص از اين قرارند: 1. جمعيت زياد، مهمترين ذخاير هر كشور از آنجا كه پرارزش‌ترين و مؤثرترين منابع حياتي و ذخاير يك كشور همان ذخاير انساني آن است كه سرچشمه موفقيت‌ها محسوب مي‌شود، مبارزه با افزايش جمعيت يك كشور، مبارزه با عظمت آن كشور است. اگر از منابع يك كشور به نحو كامل و علمي استفاده شود، منابع آن كشور توسط افراد آن مملكت استخراج شده و به نحو شايسته مصرف شود، محدوديتي براي ازدياد جمعيت وجود نخواهد داشت. 2. مبارزه با تقدير الهي فقر هرگز مولود عوامل خلقت و طبيعت نيست، زيرا همه ادله منطقي و عقلي و علمي حكم مي‌كند كه خداوند فياض، جهان را طوري از لحاظ امكانات، سرشار و مستعد خلق كرده است كه حتي اگر جمعيت جهان چندين برابر جمعيت كنوني شود مي‌تواند احتياجات آنان را برآورده كند. در منابع دين اسلام، مسيحيت، يهود و ساير اديان الهي جملات زيادي مي‌توان پيدا كرد كه دال بر نامحدوديت روزي انسان مي‌باشند، بلكه فقر پديده‌اي اجتماعي است كه يا معلول نتيجه سياست‌هاي استعماري و استكباري يا معلول استفاده نادرست از منابع طبيعي است. علّامه طباطبايي نيز در ذيل آيه شريفه «وَ لاَ تَقْتُلُوا أَوْلاَدَكُم‌ْ خَشْيَة‌َ إِمْلاَق‌ٍ نَحْن‌ُ نَرْزُقُهُم‌ْ وَ إِيَّاكُم‌ْ إِن‌َّ قَتْلَهُم‌ْ كَان‌َ خِطْأً كَبِيرَاً» (اسراء/31) فرزندان خود را به خاطر ترس از گرسنگي نكشيد. همانا ما آنها و شما را روزي خواهيم داد. بر اين امر تأكيد مي‌كند. (20) 3. افسردگي والدين روشن است كه اگر بنا باشد كنترل جمعيت به طور جدي دنبال شود طبيعتاً هر زوج و زوجه‌اي بايد متوسط بين يك يا دو فرزند داشته باشند و بعد از مدتي آن فرزندان نيز ازدواج كرده، و در نتيجه از والدين جدا شده و والدين آنها تنها گشته و افسردگي به سراغ آنها مي‌آيد. (21) البتّه اين بحث حتّي مفسده‌هاي ديگري نيز از قبيل بالا رفتن سنّ ازدواج يا لااقلّ تشويق به دير ازدواج كردن، دارد كه هر كدام به تنهايي مي‌توانند معضل اجتماعي جداگانه‌اي باشند و در مباحث جداگانه مورد نقد و بررسي قرار گيرند. 4. پيري كشورها اين نكته نيز از نظر جامعه‌شناسان و سياستمداران بسيار داراي اهميت است كه با دنبال كردن كنترل جمعيت پس از مدتي نيروهاي جوان كشور پير شده و از آنجا كه زاد و ولد هم محدود است جمعيت كشورها روز به روز رو به پيرشدن رفته و اين موجب عدم پيشرفت در زمينه‌هاي گوناگون مي‌گردد. (22) طبيعتاً اين بحث، در كشورهاي عقب‌مانده يا در حال توسعه كه نياز شديد به پيشرفت و تكامل دارند دغدغه و مشكل جدّي‌تري خواهد بود. روشن است؛ نيروي كار و اشتغال اگر چه منحصر در جوانان نيست امّا غالباً جوانان در اين عرصه پيش‌گامند. يا لااقلّ بيشتر از غير جوانان مي‌توانند فعّاليّت داشته باشند. چنان‌كه در عرصه‌هاي گوناگون نيز اين حقيقت نمود بيشتري دارد. *عضو هيئت علمي دانشگاه ملاير
نویسنده : احسان تركاشوند*
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۱ تير ۱۳۹۳ - ۱۷:۳۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[مشاهده در: www.javanonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 22]
-
گوناگون
پربازدیدترینها