واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: از تعامل المپيكي تا تقابل اوكرايني روسيه با غرب
ابتداي سال 2014 ميتوانست برگ جديدي در تاريخ روسيه بگشايد؛ برگي كه قرار بود در بندر سوچي اين كشور ورق بخورد
ابتداي سال 2014 ميتوانست برگ جديدي در تاريخ روسيه بگشايد؛ برگي كه قرار بود در بندر سوچي اين كشور ورق بخورد. برگزاري بازيهاي المپيك زمستاني در اين بندر يك فرصت طلايي براي كرملين بود تا چهرهاي جديد از تعامل با جامعه جهاني را به نمايش بگذارد اما اين فرصت و با وقايع نه چندان دور از سوچي به سرعت مبدل به تهديدي براي روسيه شد. ناآراميهاي اوكراين قضاياي ميدان استقلال كيف و خروج غيرمترقبه ويكتور يانكوويچ، رئيسجمهور سابق اوكراين از كيف به سرعت وضعيت را براي روسيه دگرگون كرد به نحوي كه اين كشور خود را در برابر ائتلاف نانوشتهاي از غرب به رهبري امريكا ديد. به اين ترتيب، روسيه سال 2014 را با دو رويه متضاد از تعامل و تقابل در عرصه بينالملل شروع كرد و ادامه اين روند ميتواند 2014 را مبدل به نقطه عطفي در آينده روسيه كند.
بازي نرم در المپيك
المپيك زمستاني سوچي از نظر ورزشكاران بهترين فرصت براي نشان دادن شايستگيهاي ورزشي آنها ست تا با كسب مدال آن را اثبات كنند و البته اين المپيك براي كرملين هم فرصتي بود تا شايستگيهاي خود را در به راه انداختن اين دوره از بازيها به خصوص با توجه به تكنولوژي لازم آن به نمايش بگذارد. روسيه قبل از زمان بازيها هم سعي به نمايش تكنولوژيك داشت وقتي كه مشعل بازي در مسير خود تا سوچي را به فضا برد تا آن را از ايستگاه بينالمللي فضايي به نمايش بگذارد يا آن كه مشعل را با غواصها به زير آب برد. اين بيش از اقداماتي است كه كرملين در جهت بهبود چهره سياسي خود و با آزادي اعضاي گروه موسيقي پوسي رويت يا ميخائيل خدوروفسكي، معترض سياسي و يكسري وعدهها در زمان برگزاريها انجام داد. هر چند كه مجموعه اين اقدامات به نام المپيك سوچي بود اما به نظر ژان ردواني، استاد موسسه ملي زبانها و تمدنهاي شرقي، هدف كرملين بيش از اين و در جهت به كار گرفتن قدرت نرم بود. ردواني به نوشتهاي از ولاديمير پوتين، رئيسجمهور روسيه در 2012 به نام روسيه در جهاني متغير اشاره ميكند كه در نشريه موسكووسكي نووستي و به تاريخ 28 فوريه 2012 منتشر شد. پوتين در اين نوشته تأخير روسيه در ورود حوزه قدرت نرم را مورد نكوهش قرار داده چراكه با وجود اين تأخير، قدرتهاي غربي در آن به استادي رسيدهاند. او در اين مورد شواهد بسياري بر مبناي تحولات دو دهه اخير در همان دايره كشورهاي شوروي سابق دارد به خصوص تحولاتي كه به نام انقلابهاي رنگي باعث تغييرات سريع سياسي در اين كشورها شد. به دليل وجود همين شواهد بود كه او نوشت؛ «فعاليت به اصطلاح سازمانهاي غيردولتي و شالودههاي ديگري را نميتوان پذيرفت كه با كمكهاي خارجي و به دنبال به هم زدن ثبات در اين يا آن كشور هستند.»
تقابل سخت غرب
شايد پوتين حق داشت كه تأخير مسكو در حوزه قدرت نرم را نكوهش كند زيرا تجربه اين المپيك نشان داد كه توان غرب در استفاده از اين قدرت اجازه بازي به مسكو در اين زمين را نميدهد. رسانههاي غربي كه جبهه مقدم قدرت نرم محسوب ميشوند ماهها قبل از برگزاري المپيك كم و كيف آن را زير سؤال ميبردند از سوء استفادههاي مالي گرفته تا آمادگي ورزشگاهها، امنيت در زمان مسابقات هم براي ورزشكاران و هم توريستها و چگونگي رفتار مقامات و نيروهاي روسي در برخورد با توريستها. نحوه تهاجمي رسانههاي غربي به حدي بود كه مسئولان روسي المپيك در برخي مواقع مجبور به پاسخگويي ميشدند تا تأثير تبليغات رسانههاي غربي بر المپيك را كاهش دهند اما با نزديك شدن به زمان برگزاري المپيك معلوم شد كه تقابل غرب با كرملين نه در سوچي بلكه آن سوي درياي سياه و در اوكراين رقم ميخورد و به جاي تقابل نرم، غرب با حمايتهاي آشكار و پنهان خود در اعتراضات كيف تقابل سخت را در برابر كرملين برگزيده است. اگر به نحوه پوشش رسانههاي غربي از اعتراضات كيف توجه كنيم، اگر گفته برخي مقامات غربي در حمايت مالي از معترضان حاضر در ميدان استقلال كيف را در نظر بگيريم و اگر ملاقات پيدرپي مقامات ارشد غربي با سران معترضان تا قبل از اواخر فوريه و خروج ناگهاني يانكوويچ از كيف به حساب بيايد، آنگاه معلوم ميشود كه غرب به جاي سوچي، كيف را محل تقابل خود با مسكو قرار داده و تمام تلاش خود را براي به زمين زدن حريف در اين زمين به كار ميگيرد. جالب اينجاست كه به رغم اصرار مسكو اما هيچ كس در غرب حاضر به دقت و بررسي اتفاقات سه روز از 20 تا 22 فوريه نشد. سه وزير امور خارجه آلمان، لهستان و فرانسه 20 فوريه در كيف بودند تا به عنوان ميانجي توافقي بين سران معترضان و يانكوويچ ايجاد كنند. اين توافق ايجاد شد اما معترضان دو روز بعد به كاخ رياست جمهوري، مجلس و ديگر نهادهاي كليدي در كيف يورش بردند و به اين صورت توافقي را زير پا گذاشتند كه با ميانجيگري خود غربيها ايجاد شده بود.
گزينههاي نرم و سخت روسي
اتفاقات در اوكراين آنقدر براي مسكو حساسيت داشت كه تنها ميتوانست براي واكنش به آن تا پايان المپيك سوچي صبر كند و بعد به سرعت وارد عمل شود. نخستين واكنش روسيه را ميتوان در يك رشته از اقداماتي در نظر گرفت كه منجر به بازپسگيري شبهجزيره كريمه از اوكراين شد. حداقل از نظر مسكو اين اتفاق افتاد و كريمه بخشي از روسيه شد اما اين نه پايان بلكه نقطه شروع براي فصل جديدي از رودررويي غرب به رهبري امريكا در مقابل روسيه بود. گام نخست غرب در تعليق عضويت روسيه در گروه جي 8 بود و بعد برنامه رژيم تحريمي عليه روسيه در نظر گرفته شد كه به نظر ميرسد غرب قصد اجراي آن را به صورت گام به گام دارد.
به طور كلي، ميتوان گفت كرملين هر چند با جديت روند تحولات اوكراين را دنبال ميكند و به گفته سرگئي كاراگانوف، مشاور پوتين در سياست خارجي با «مشت آهنين» از منافع خود در اين قضيه دفاع ميكند اما سعي دارد تا اين ماجرا آنقدر گسترده نشود تا از كنترل خارج شود. اين موضوع با توجه به حضور اقليتهاي روستبار در خطي از كشورهاي اروپاي شرقي و همچنين كشورهاي واقع در آسياي مركزي از اهميت خاصي برخوردار است. پوتين دفاع از اقليتهاي روستبار را در دكترين نظامي روسيه قرار داد و بر همين اساس است كه از الحاق كريمه به روسيه استقبال كرد و سعي دارد تا حمايت خود از جداييطلبان شرق اوكراين را هر چند نه چندان آشكار و با صراحت تمام دنبال كند اما در عين حال تلاش ميكند اين بخش از دكترين نظامي او و تلاشهاي فعلياش در اوكراين موجب گسترش بحران به ديگر كشورها نشود. از اين رو، پوتين بر سر اوكراين و تقابل غرب با او تركيبي از قدرت نرم و سخت را در برنامه خود قرار داده است. با وجود آن كه طرف غربي بيشتر مايل است تا جنبه سخت از واكنش پوتين را پررنگ كند تا وانمود نمايد او فردي سرسخت همانند رهبران دوران شوروي سابق است و حتي هيلاري كلينتون پا را فراتر از اين گذاشت و او را با هيتلر در دهه 30 مقايسه كرد اما نميتوان به اين سادگي در مورد برنامه پوتين قضاوت كرد.
نبايد فراموش كرد يك جهت اساسي برنامه پوتين در حفظ باب گفتوگو و مذاكره با طرفهاي غربي و حتي امريكاست كه گذشته از ديدارهاي مكرر سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه با همتايان غربي، خود پوتين نيز سعي داشت تا خود را شخصي آماده مذاكره نشان دهد. او در همين جهت آنقدر نرم بود كه از جداييطلبان خواست برنامه همهپرسي استقلال خود را به تعويق بيندازند يا آن كه فرمان بازگشت واحدهاي نظامي روسيه از مناطق مرزي با اوكراين به پادگانهايشان را صادر كرد. پوتين از طرف ديگر نيمنگاهي به شرق و توسعه روابط با آن منطقه دارد تا جايگزيني براي روابط فعلي با اروپا و منافع اقتصادي حاصل از آن باشد. سفر اخير پوتين به پكن و نهايي كردن قرارداد گازي از اين جهت بود. او در حالي حفظ باب گفتوگو با غرب و توسعه رابطه با غرب را پيش ميبرد كه جنبه سخت تهديد گازي اوكراين و حتي اروپا و ابزار نظامي را نيز فراموش نكرده تا اين جنبه وجه حمايت از قدرت نرم او در مقابله با غرب داشته باشد. به هر حال، كرملين سال 2014 را با المپيك و بهرهوري از قدرت نرم شروع كرد اما اوكراين در نهايت، كرملين را مجبور كرد تا در تركيبي از قدرت نرم و سخت خود را آماده مقابله با غرب و حفاظت از منافعش كند.
نویسنده : دكتر عبدالرحيمزاده
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۷ تير ۱۳۹۳ - ۰۹:۴۴
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 42]