واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۲۷ خرداد ۱۳۹۳ (۱:۲۵ق.ظ)
انرژي به مثابه سلاح؛ برگ برنده ي روسيه در برابر غرب گروه اقتصاد سياسي
پس از بالا گرفتن شديترين سطح تنش هاي سياسي در پي بحران اوکراين ميان روسيه و غرب ، تلاشهاي فراواني از جانب کشورهاي غربي و در راس آن امريکا براي فشار وارد کردن بر روسيه انجام شده است . از همان آغاز يکي از رويکردهايي که به نظر مي رسيد غرب براي تغيير رفتار روسيه اتخاذ کند رويکرد فشار اقتصادي بوده است .
پس از مباحثات فراوان ميان اروپايي ها و امريکايي ها براي اتخاذ راهبردي مشخص در برابر روسيه به نظر مي رسد که تحريمهاي اقتصادي تاثير چنداني را نتوانسته است تا بر روسيه وارد آورد . سوالي که پس از گذشت چندين ماه از اين تنش ها مطرحاست اين است که به واقع چرا اين تحريم ها نتوانسته است بر رفتار روسيه تاثير گذار باشد و اساسا برگ برنده ي روس ها در مقابل غرب چيست ؟ اين سوالي است که در اين يادداشت به دنيال پاسخ گويي به آن هستيم .
وابستگي انرژي اروپا به روسيه را بي گمان بايد مهمترين برگ برنده ي روسيه در مقابل فشار غرب و ناکارآمدي تحريم هاي اقتصادي دانست . از آغاز بحران در اوکراين، اتحاديه اروپا در کنار آمريکا سعي کرده است با فشارهاي ديپلماتيک، روسيه را مجبور به عقب نشيني از مواضع خود در اوکراين کند.
هم اتحاديۀ اروپا و هم آمريکا، ضمن محکوم کردن خشونت هاي اوکراين، نام شخصيت هاي سياسي و تجاري روسيه و اوکرايني طرفدار ولاديمير پوتين، رييس جمهوري روسيه را در فهرست ممنوعيت ورود به اتحاديۀ اروپا و آمريکا قرار داده اند .
اما به نظر مي رسد منافع اقتصادي اتحاديۀ اروپا، در دراز مدت، همراهي با آمريکا را براي ادامۀ تحريم ها تحت تاثير قرار دهد. وابستگي اروپا به گاز روسيه سبب شده است که امريکايي ها در جلب رضايت بيشتر اروپايي ها در اعمال کردن تحريم هاي بيشتر عليه اروپايي ها ناتوان باشند . اتحاديه ي اروپا جايگزيني براي انرژي روسيه ندارد و اين نکته اي است که روس ها نيز به خوبي از آن آگاهند . اتحاديه اروپا بزرگترين شريک تجاري روسيه و وارد کننده ۸۰ درصد گاز و نفت صادراتي اين کشور است.
آلمان به عنوان بزرگترين قدرت اقتصادي اروپا مراوداتي راهبردي را با روسيه دارد و بيش از ۳۷ درصد از گاز مصرفي خود را از طريق روسيه تامين مي کنند و شش کشور اتحاديۀ اروپا کاملا براي تامين انرژي خود به فدراسيون روسيه وابسته اند. اين وابستگي ممکن است کشورهاي اروپايي را در ادامۀ تحريم ها بويژه تحريم هاي اقتصادي عليه روسيه به چند دسته تقسيم کند.
کارل بيلدت، وزير خارجه سوئد در همين زمينه معتقد است: روسيه بايد از تجربه سالهاي ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ ميلادي درس بگيرد. اين به معني استفاده از انرژي همچون سلاح است که البته تنها براي مدتي کوتاه کارآمد خواهد بود. اما در بلند مدت چنين سياستي به ضرر روسيه است. درست است که روسيه يکي از مستقل ترين کشورها در زمينه انرژي گاز است و درصورتي که تصميم به قطع صادرات گاز خود بگيرد، کشورهاي اروپايي در کوتاه مدت با مشکل مواجه خواهند شد اما در بلند مدت مشکل قطع صادرات براي روسيه بيش از ما اروپايي ها خواهد بود .
جان کري وزير امور خارجه ي امريکا در همين باب گفته است که هيچ کشوري نبايد از انرژي براي مقابله با آرمانهاي مردم ديگر کشورها استفاده کند. انرژي نبايد همچون سلاح به کارگرفته شود و اين به نفع همه ما خواهد بود که قادر به تامين انرژي در شرايط بحران اقتصادي و امنيتي باشيم.
بسياري از کارشناسان معتقدند تاثير درازمدت تحريمات اتحاديه اروپا عليه روسيه مثبت نخواهد بود . درکوتاه مدت تاثير آن بر اقتصاد روسيه البته بد خواهد بود چرا که شرکتهاي روسيه را در عرصه بين الملل به انزوا مي کشد اما در دراز مدت و آنگونه که انتظار مي رود تاثيرش شديد نخواهد بود چرا که اصلي ترين و مهمترين شرکتها نظير روس نفت، مشهورترين شرکت نفت روسيه، يا بانکهاي بزرگ اين کشور متاثر از تحريمات نخواهند شد .
به رغم تلاشهايي که اتحادية اروپايي در جهت اتخاذ سياستي همگن در زمينة انرژي برداشته است، ليکن به دليل عواملي همچون اهميت استراتژيک انرژي نفت و گاز، وابستگي فزاينده دول اروپايي به سوختهاي فسيلي و نيز موقعيت ممتاز روسيه در بازار بينالمللي انرژي، اين اتحاديه نتوانسته است جايگزين مناسبي براي انرژي روسيه بيابد.
اتحادية اروپايي مرکب از 25 عضو هماکنون بزرگترين وارد کنندة انرژي در جهان محسوب ميشود . افزايش وابستگي اتحاديه اروپايي به سوختهاي فسيلي در شرايطي است که استفاده از اين منبع انرژي در نظام جهاني انرژي دست کم تا سال 2030 رو به رشد ميباشد و 90 درصد از تقاضاي جهاني براي انرژي را تشکيل خواهد داد.
تقويت نقش و جايگاه انرژي در اقتصاد اروپا در حالي صورت ميپذيرد که هنوز اتحاديه اروپايي به رغم تدوين و تصويب اسناد مختلف در زمينة تأمين انرژيهاي فسيلي، فاقد يک سياست قابل اجراء در اين رابطه ميباشد. بحران انرژي در شبهاي ژانويه 2006 به واسطه قطع موقتي صدور گاز روسيه به اوکراين هشداري براي مقامات بروکسل و دولتهاي اروپايي بود که بايد هرچه سريع تر باب امنيت انرژي اتحاديه ي اروپا تصميماتي جدي اتخاذ کنند .
هماکنون اتحادية اروپايي 15.2 درصد گاز طبيعي جهان و 19.3 درصد نفت خام جهاني را مصرف مينمايد. در بخش گاز، اتحاديه 8.3 درصد نياز مصرفي خود را در داخل توليد نموده و مابقي را از طريق بازارهاي بينالمللي وارد ميکند . در اين ميان، روسيه همراه با جمهوريهاي سابق شوروي، 66 درصد نياز خارجي اتحادية اروپايي به واردات گاز طبيعي را تأمين ميکند. در اين بخش، روسيه با تأمين روزانه 133 ميليون متر مکعب گاز در بزرگترين صادر کننده انرژي گاز به اروپا ميباشد.
بايد از نظر دور نداريم که انشقاق در بين اعضاي اتحاديه اروپا گسترده است. دولتهايي مثل بلغارستان مي خواهند موضع روسيه بيشتر فهميده شود و دولتهايي نظير لهستان خواهان اتخاذ مواضع شديدتر عليه روسيه هستند. پس در اتحاديه اروپا سرعت و آهستگي تحريمات در ارتباط مستقيم با تفاوتهاي منافع ملي هر کدام از اعضاي اتحاديه دارد.
روابط اتحاديه اروپا و روسيه يکي از بزرگترين و پيچيدهترين چالشهاي موجود در قلمرو سياست اروپايي است. پيچيدگي از اين جهت که اين دو بازيگر مهم بينالمللي در عين داشتن اختلافنظرها درخصوص مسائل اروپاي شرقي و موضوعات تجاري، نيازهاي استراتژيک متقابلي نيز دارند. به بيان ديگر، در هم تنيده شدن منافع مشترک و متعارض روسيه و اتحاديه اروپا موجب فراز و فرودهاي بسيار در مناسبات اين دو بازيگر شده است. به نظر ميرسد شرايط و تحولاتي که هم اکنون و در پي بحران اوکراين در محيط پيراموني مشترک روسيه و اتحاديه اروپا در حال رخ دادن است، آزمون سختي را فراروي تعاملات اين دو قدرت قرار داده است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 43]