واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
بالاترین سطح روزهداری نزدیک شدن به ساحت ایمان است ساحتهای سه گانه روزهداری در نیمه واپسین ماه شعبان به سر میبریم و عطر نزدیکی ماه مهمانی خدا را با همه جان خویش استشمام میکنیم.
قلب هایمان را دلهره ای غریب و شیرین فرا گرفته، دلهره ای برآمده از دل تردید، تردیدی اما نه درباره بیکرانگی مهر آن یگانه ای که به مهمانی اش خوانده شده ایم، نه، تردید ما از او نیست که به صمیمیت دستانش ایمان داریم، تردید ما از خویشتن خویش است و از این که آیا امکان ادراک همه موهبت های این ماه پر برکت برای گنهکارانی چون ما میسر خواهد شد یا خیر؟ برای رهایی از این تردید و آماده کردن خود برای بهره گیری از این خوان نعمت گسترده دست به دامن معصوم و کلام هدایتگر او می شویم و از زبان مولا و شهید رمضان چنین می خوانیم: «روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه بطن است.» (غررالحکم، ج 1، ص 417، ح 80) همین کلام امام علی(ع) را محور اندیشه ورزی خود درباره این ماه قرار می دهیم و تلاش می کنیم از گذر آن راهی به سوی ادراک حقیقت روزه و مهمانی الهی بیابیم شاید که بتوانیم از برکت آن، جان خویش را صفا بخشیده و آماده روزه ورزی شویم. حضرت امیر در این سخن خویش از سه سطح معنوی متفاوت روزه و سه نوع از صیام صحبت می کنند؛ روزه بطن، زبان و قلب. ایشان در عین رتبه بندی مراتب روزه داری هیچ کدام از این سطوح را مردود نمی شمارند و فقط از برتری سطحی نسبت به سطح دیگر سخن می گویند. گویی چنان است که انسان روزه دار باید از پایین ترین سطح آغاز کرده و در تلاش باشد که در یک سلوک معنوی خود را به بالاترین سطح و برترین مرتبه برساند. ما نیز در سیر بحث خود این نظام سلسله مراتبی را حفظ کرده و از نخستین مرتبه می آغازیم. روزه بطن روزه بطن، عام ترین سطح روزه داری است. همان است که در تمامی کتب احکام مشخصات و شرایط آن بیان شده است، نگاهداری شکم از خوردن و آشامیدن در محدوده مشخصی از روز با همه لوازم و شرایط بیرونی آن. در این مرتبه از روزه چنان که احادیث تصریح می نمایند، ما نوعی تمرین معنوی در زمینه کسب توانایی برای غلبه بر نیاز های جسمانی و خاموش سازی موقتی آنها در جهت تقویت قوای روحانی انجام می دهیم. انسانی که در تمام طول سال برده شکم خود و احساس گرسنگی و تشنگی خویش بود با فروبستن دهان از آب و طعام از سحرگاه تا شامگاه یاد می گیرد چطور بر غرایز خود لجام بسته و آنها را بنده خود سازد نه این که خویش اسیری در چنگال آنها باشد. اینها بعد فردی روزه بطن را نشان می دهد، اما روزه داری بطن دارای بعدی جامعه شناختی نیز هست. از منظر اجتماعی، انسان روزه دار با تجربه گرسنگی و تشنگی، حال قشر فقیر و مستضعف جامعه را که در طول سال به این محرومیت دچارند، درک خواهد کرد. چنان که امام صادق(ع) می فرمایند: «خداوند روزه را واجب کرده تا به این وسیله دارا و ندار (غنی و فقیر) مساوی گردند.» روزه زبان در این مرتبه انسان روزه دار از سطح مبارزه با ابتدایی ترین غریزه انسان یعنی گرسنگی و تشنگی بالاتر می رود و با خواهش های نفسانی را می کند. در اینجا زبان نمادی است از همه گناهانی که در این سطح انسان به آن دچار خواهد شد. همان طور که بانوی بزرگ اسلام حضرت زهرا(س) می فرمایند: «روزهداری که زبان، گوش، چشم و جوارح خود را حفظ نکرده، روزهاش به چه کارش خواهد آمد؟» در این مرحله جهاد روزه دار با معاصی و گناهان است گناهانی که جوارح بدن مرتکب آن می شوند، گناهان زبان چون غیبت، دروغ، تهمت، گناهان چشم چون نظر به نامحرم، گناهان دست و پا چون کسب مال حرام و رفتن به مجلس معصیت و.... این جهاد و مبارزه بسیار سخت تر از مبارزه مرحله پیش است؛ چرا که در ساحت روزه بطن، روزه دار با محرومیت موقتی از رسیدگی به غرایز خود مواجه است و امید دارد که بعد از طی زمان مشخص صیام بتواند تشنگی و گرسنگی خویش را پاسخ گوید؛ اما در سطح روزه داری زبان، انسان باید بیاموزد که این دوره تمرینی مبارزه با امیال نفسانی را به همه زمان های پیش رویش امتداد بخشد. روزه قلب روزه قلب بالاترین سطح روزه داری است. سطحی که در آن روزه دار از مرتبه مسلمانی فراتر رفته و به ساحت ایمان و منزلت اولیاء الله نزدیک می شود. در این حال دیگر دغدغه روزه دار نه گناهان حقیر جوارح که سلوک معنوی و عارفانه در سپهر جان و قلب است. روزه دار از خلق گسسته و رو به حق دارد. همان طور که در مناجات شعبانیه از زبان اهل بیت چنین می خوانیم: الهی هب لی کمال الانقطاع إلیک. بنابر این شرط ورود به ساحت روزه داری قلب چنان که مناجات شعبانیه که پیش درآمدی بر آماده سازی مومن برای ورود به ماه رمضان است، می گوید، کمال انقطاع الی الله است. در این مقام انسان در میانه خلق، اما گسسته از آنها و پیوسته با خدای خویش است. اندک اندیشه ای از جهان ماده و فریب های آن او را درگیر خویش نمی سازد، زیرا قلب او همه سراسر ذکر خدا و اندیشه او گشته است. روزه دار در این حال حتی احساس گرسنگی و تشنگی جسمانی هم نمی کند، چرا که گرسنگی و تشنگی روحانی و عطش و بی تابی او برای ادراک و احساس ملکوت تمام هستی اش را انباشته است. حال که تصویری از سه مرتبه روزه داری یافتیم، شایسته است تا فرصت باقی است خود را برای این طی طریق روحانی آماده سازیم. حرکت خود را از روزه بطن شروع کرده و در روزه زبان جهاد نماییم شاید که بتوانیم در گذر سال های رمضانی عمر خویش رایحه ای را نیز از روزه داری قلب در جان خود متجلی کنیم. سمیه موسوی / جام جم
شنبه 31 خرداد 1393 16:51 بازدید:5
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 63]