تمدید، نه به نفع طرفین است و نه در دستورکار مذاکرات

واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: تمدید، نه به نفع طرفین است و نه در دستورکار مذاکرات
اختلاف بر سر راکتور اراک و فردو، اندک بوده و در مقایسه با غنی سازی و لغو تحریم ها، چندان برجسته نیست. اما وقتی در کنار هم قرار می گیرند، دامنه موضوعات نیازمند مذکرات تفصیلی را گسترش می دهند
بر اساس گفته های مقامات ارشد طرفهای مذاکره کننده در وین 5، نگارش متن توافق نهائی بر اساس آنچه محورها و کلیاتی که در توافقنامه ژنو مقرر شده بود، آغاز شده است تا به تدریج با تعمیم محتوائی آن به سمت موضوعاتی که هنوز مورد اختلاف طرفین است، به محتوای جامع موضوعات مذکور منتهی شود.

آنچه در این میان مسلم به نظر می رسد، وجود متن است که خود بر وجود تفاهم در برخی از موضوعات و محورها دلالت دارد. اینکه چه موضوعاتی مورد تفاهم قرار گرفته است، همه محورهای مقرر در توافق نوامبر 2013 به جز مواردی است که صریحاً توسط هیات های مذاکراتی به عنوان موضوعات اختلافی منعکس شده است. موضوعاتی نظیر جزئیات برنامه غنی سازی ایران از یک سو و لغو تحریم ها از سوی دیگر، اصلی ترین محورهائی هستند که هرچند در برخی از ابعاد آن به نظر می رسد تفاهم حاصل شده است، اما هنوز همه عناصر آنها مورد اتفاق نظر طرفین قرار نگرفته است. البته که دو موضوع مذکور، حلقه های کلیدی از مطالبات طرفین در این وادی مذاکراتی را تشکیل می دهند اما در مجموع، وزن عددی آنها در مقایسه با منظومه موضوعات محتوائی توافق نهائی، زیاد نیست.

اختلاف بر سر راکتور اراک و فردو، اندک بوده و در مقایسه با غنی سازی و لغو تحریم ها، چندان برجسته نیست. اما وقتی در کنار هم قرار می گیرند، دامنه موضوعات نیازمند مذکرات تفصیلی را گسترش می دهند و چشم انداز تلاش برای تفاهم را طولانی و شاید هم نیازمند تمدید زمان ترسیم می نمایند. به نظر می رسد که تمدید یا به عبارت بهتر، تجدید گام اول توافق ژنو مقوله ای خارج از دستورکار بلکه ذهنیت اصلی طرفهای مذاکراتی است. زیرا هم تشریفات طولانی و دغدغه هائی می طلبد که انرژی طرفین را در روند مذاکرات مستهلک می نماید. ضمن اینکه، تمدید اساساً گزینه های مطلوب برای هیچ یک از طرفهای مذاکراتی نیست. طرفین مایلند با کاهش دادن زمان تمرکز فکری بر این مقوله، انرژی خود را بر روند اجرا و تحقق اهداف توافق نوامبر 2013 متمرکز کنند. و البته تحولات سیاسی به ویژه در ساختار قدرت داخلی امریکا و تاثیر به نتیجه رسیدن مذاکرات بر ارتقای اثربخشی دولت اوباما در آینده انتخابات این کشور نیز خود مزید بر علت شده تا گزینه استفاده از فرصت باقیمانده برای دستیابی به متن توافق نهائی، مطلوبیت بلکه از نوعی پشتوانه قهری و ناگزیری برخوردار شود. تهدید ایران به بازگشت وضعیت غنی سازی ایران به قبل از توافق ژنو در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات نیز نوعی هشدار بود تا طرف امریکائی، حصول توافق را نه تنها به دلایل داخلی بلکه به تحولات احتمالی در محیط خارجی نیز جدی بگیرد. البته این هشدار هم کارساز بود و انصراف امریکا از لجاجت قبلی و وارد شدن به مرحله نگارش متن حتی در مورد تفاهم هائی که در سطحی معادل 50 درصد یا بیشتر از مجموع موضوعات مذاکراتی عنوان شده اند، نوعی تعدیل در رفتار خود را پذیرفت و نشان داد.

در هر حال، به نظر می رسد که قطار مذاکرات که در وین 4 از ریل خارج شده بود، دوباره به ریل بازگشته و روند تدریجی تبادل نظر، تفاهم و توافق متنی و مکتوب را طی می کند. البته این به معنای تسهیل همه مسیر حرکت نبوده، قطعاً موانع هرچند اندک اما بسیار مهمی وجود دارد که وقتی طیف خطی هر یک از مطالبات طرفین به نقطه ای میانی و به اصطلاح متوازن رسید، موجب عبور آنها از «امور اختلافی» به مرحله «فرایند نگارش» خواهد شد. به همین دلیل، وین 6 که احتمالاً در نیمه دوم تیرماه برگزار خواهد شد و مجموعه تلاش های دوجانبه و سه جانبه ای که قبل از آن به عمل خواهد آمد، باید همه این امور اختلافی را به فرایند نگارش منتقل کند تا در فراروی توافق نهائی مکتوب، مانعی به نام «توافق همه یا هیچ» کارساز نگردد.

در حال حاضر، تدوین جداول زمانی مرتبط با گام های اقدام طرفین، توجیهی برای دشواری ادامه روند مذاکرات شده است اما فارغ از این جزئیات عدد و رقم، بکارگیری ادبیات قوام بخش حقوق هسته ای ایران هم مقوله ای است که طرف های مقابل با حساسیت مدنظر دارند. اصل غنی سازی یا اصل لزوم لغو همه تحریم ها، خروجی توافق نوامبر 2013 است و مهم، کیفیتی است که در قالب عبارات توافق گام نهائی در این موارد مقرر خواهند شد. از آنجا که بکارگیری ادبیات حقوقی به ویژه در مقوله لغو همه تحریم ها به نفع ایران است، به نظر می رسد طرف مقابل از ادبیات حقوقی در این رابطه فاصله خواهد گرفت و تمرکز را به چنین ادبیاتی در زمینه تعدیل سطح غنی سازی خواهد داد. از این رو، هوشمندی در نگاه حقوقی ایران به توافق نهائی و نگارش آن ایجاب می کند که پیامدها و تفاوت ادبیات حقوقی در هر یک از ابعاد مذکور را مدنظر قرار دهد.

تاریخ انتشار: 28 خرداد 1393 - 13:49

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جوان آنلاین]

[مشاهده در: www.javanonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]