واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: چرا محور ایران- ترکیه- مصر در خاورمیانه شکل نمیگیرد؟
طی سه سال اخیر و در پی وقوع مجموعه ای از انقلاب ها و تحولات سیاسی در منطقه خاورمیانه، روابط ایران، مصر و ترکیه به عنوان سه کشور مهم و تأثیرگذار این منطقه شاهد اوج و فرودهای متعددی بوده است. یک روزنامه مصری ضمن پرداختن به این موضوع، به بررسی عواملی پرداخته که در این مدت، جلوی ایجاد محوری متشکل از این سه کشور را گرفته و سبب جدایی آن ها از یکدیگر شده است.
کد خبر: ۳۹۶۲۳۴
تاریخ انتشار: ۰۷ ارديبهشت ۱۳۹۳ - ۱۶:۵۹ - 27 April 2014
طی سه سال اخیر و در پی وقوع مجموعه ای از انقلاب ها و تحولات سیاسی در منطقه خاورمیانه، روابط ایران، مصر و ترکیه به عنوان سه کشور مهم و تأثیرگذار این منطقه شاهد اوج و فرودهای متعددی بوده است. یک روزنامه مصری ضمن پرداختن به این موضوع، به بررسی عواملی پرداخته که در این مدت، جلوی ایجاد محوری متشکل از این سه کشور را گرفته و سبب جدایی آن ها از یکدیگر شده است.
به گزارش «تابناک»، روزنامه «دیلی نیوز مصر» در مطلبی به بررسی تحولات اخیر در روابط ایران، مصر و ترکیه پرداخته و استدلال می کند که تلاش قدرت های بزرگ برای نفوذ در منطقه و از دست ندادن جای پا و قدرت تأثیرگذاری خود در خاورمیانه، مهمترین عاملی بوده که از تشکیل محور مصر- ترکیه- ایران جلوگیری کرده است.
این روزنامه می نویسد بعد از گذشت کمتر از یک سال از آغاز روند بهبود روابط میان مصر و ترکیه، وقایع 30 ژوئن 2013 (برکناری دولت مرسی و روی کار آمدن دولت نظامیان) سبب تخریب مجدد این روابط شد. به همین ترتیب، زمانی که دولتمردان مصری و ایرانی روند کاهش تنش ها در روابط خود را آغاز کردند نیز به همان دلیل، این روند با مانع مواجه شد.
نویسنده این مقاله، در ادامه با اشاره به نظریات «سمیر امین»، بیان می کند که قدرت های امپریالیستی در منطقه همواره تلاش داشته اند تا از «ظهور» و اوج گیری سه کشور مذکور جلوگیری نمایند. در این راستا، این قدرت ها از شیوه های مختلف، از وضع تحریم های اقتصادی گرفته (در مورد ایران) تا از میان بردن ظرفیت ها و توانایی ها از طریق جنگ و بدهای های خارجی (در مورد مصر) و تا منزوی کردن این کشورها از فضای پیرامونی خود (در مورد مصر در دهه های 1980 و 1990) استفاده کرده اند.
در این مطلب اشاره می شود که در دوره ای که روابط ترکیه و ایران با یکدیگر از وضعیت خوبی برخوردار بود، با روی کار آمدن محمد مرسی در مصر، روابط ترکیه و مصر نیز به سطح بی سابقه ای ارتقا یافت. از سوی دیگر، در پی این تحول، روابط ایران و مصر نیز شاهد تحرک کم سابقه ای شد که در دیدارهای مقامات دو کشور نمود پیدا کرد.
اما این روند زیاد تداوم پیدا نکرد و وقایع 30 ژوئن 2013 مسیر این روابط را تغییر داد. روابط ترکیه و مصر به حدی تیره شد که سفرای دو کشور فراخوانده شده و رابطه به سطح نمایندگان سیاسی تقلیل داده شد. رابطه ایران و مصر نیز به همین ترتیب، از روند رو به بهبود خود فاصله گرفت.
در ادامه، نویسنده این مطلب به تحلیل دلایل این امر از منظر خود پرداخته و می نویسد علت اصلی وقوع این امر، همان مسئله فوق الذکر، یعنی تلاش قدرت های بزرگ برای جلوگیری از تشکیل محوری متشکل از سه قدرت مهم منطقه ای در خاورمیانه و در همین راستا، باز گذاشتن دستکم یک منفذ و دریچه برای تداوم نفوذ خود در منطقه است.
به عقیده نویسنده، شاهد این مدعا آن است که در دوره تیرگی روابط ایران با ترکیه و مصر، این کشور در پی توسعه هر چه بیشتر روابط خود با روسیه بود و در مقابل، دو کشور مذکور به دنبال تحکیم پیوندهای خود با آمریکا بودند. پس از آن، زمانی که پس از دوره کوتاه بهبود روابط، ایران و مصر بار دیگر از یکدیگر فاصله گرفتند، ایران در پی بهبود روابط خود با غرب برآمد و مصر به سمت روسیه متمایل شد؛ به گونه ای که سطح کنونی روابط مصر با روسیه، از زمان جمال عبدالناصر تاکنون بی سابقه بوده است.
بر این اساس، نقطه کانونی استدلال مطرح شده در این مطلب آن است که دلیل توقف روند بهبود روابط میان ایران، ترکیه و مصر، کارشکنی ها و سیاست های امپریالیستی قدرت های بزرگ بوده که البته امر جدیدی نبوده و مسبوق به سابقه بوده است.
البته باید توجه داشت که هرچند تمایل قدرت های بزرگ برای جلوگیری از تشکیل محورهای بومی در منطقه و ممانعت از شکل گیری وحدت در منطقه امری واقعی و انکارناپذیر است، اما این عامل به تنهایی نمی تواند روندهای اخیر در روابط سه کشور مذکور را تبیین کرده و ریشه شناسی کند.
در این زمینه، اشاره به این نکته ضروری است که حتی در زمان حضور محمد مرسی در قدرت و شکل گیری نخستین نشانه های بهبود در روابط ایران و مصر، روند اصلی جاری در منطقه، تلاش گروه های وابسته به اخوان المسلمین برای گسترش هر چه بیشتر دامنه فعالیت خود و در نهایت، تشکیل یک «خاورمیانه اخوانی» بود. امری که در آن زمان به طور خاص مصر، ترکیه و قطر داعیه دار آن بودند و به طور کامل در تقابل با منافع منطقه ای جمهوری اسلامی ایران قرار داشت.
بر این اساس، به طور خلاصه باید گفت که به جز عامل قدرت های بزرگ، وجود اختلافات شدید ایدئولوژیک و دستور کارهای متفاوت منطقه ای سه کشور مذکور نیز عامل مهم دیگری بوده که در جلوگیری از اتحاد آن ها موثر بوده است. به این ترتیب، نمی توان روندهای اخیر در این روابط را صرفاً به صورت تک عاملی و تک بعدی تحلیل کرد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تابناک]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 61]