تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835292773
نقش دوستان در شکلگیری شخصیت نوجوانان
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نقش دوستان در شکلگیری شخصیت نوجوانان نويسنده: محمدرضا مطهری نظارت و کنترل بر معاشرت کودکان و نوجوانانداشتن دوست و برقراری روابط اجتماعی بادیگران از نیازهای اساسی فرزندان بخصوص در سنین نوجوانی و جوانی است. گرچه رفیق خوب و شایسته برای کلیه طبقات مردم در تمام ادوار زندگی ارزنده و مهم است ولی برای نسل جوان اهمیت بیشتر دارد، زیرا جوانی دوره گسترش دوستیها و رفاقت با همسالان است و جوانان که در آستانه زندگی اجتماعی قرار گرفتهاند میتوانند به وسیله رفیق خوب و بافضیلت، شخصیت خود را تقویت کنند و استعدادهای اجتماعی خویش را به فعلیت در آورند و خود را برای فعالیتهای دامنهدار اجتماعی فردای خویش مهیا سازند.(1)در این دوره از یک سو عواطف نوجوان نسبت به دوران کودکی عمق بیشتری پیدا میکند، دوستیهای سطحی و تصادفی دوران کودکی تبدیل به دوستیهای عمیق و انتخابی میشود؛ گرچه از تعداد آنها کاسته میشود اما بر عمق و استحکام آن افزوده میشود؛ از سوی دیگر، نوجوان که در پی کسب استقلال از خانواده و بزرگسالان است به طور طبیعی به گروه همسالان توجه و گرایش پیدا میکند. گویی پیوستن به آنها زمینه استقلال او را از بزرگسالان فراهم میکند و نیاز او به حمایت و همدردی که تا دیروز آن را در خانواده و در ارتباط با بزرگسالان میجست برآورده میسازد؛ علاوه بر آن، نوجوان که خود را با دنیایی تازه روبهرو میبیند و از چهار سو با عوامل و انگیزههای نوظهور و ناشناخته مواجه میشود، احساس تنهایی میکند. پیوستن به گروه همسالان این احساس تنهایی او را تا اندازهای برطرف میسازد.این عوامل سبب می‌شوند که گرایش نوجوان به همسالان و دوستان و اثرپذیرش از آنها به بیشترین حد خود برسد.(2) به گونهای که سن نوجوانی را سن رفاقتبازی خواندهاند دوست و معاشر اصولاً در جان و دل انسان اثر میگذارد و حتی باور و ایمان او را تحت تأثیر قرار میدهد (اَلْمَرءُ عَلی دینِ خلیله و قَرینه).(3)بررسیهای علمی نشان میدهد که در دوره نوجوانی، اثرپذیری نوجوانان از همسالان از هر کس دیگر ـ از قبیل خانواده و معلم بیشتر است. تأثیر دوستان گاهی به حدی است که میتواند بر نقش و تأثیر والدین غلبه کند، حتی اگر خانواده کودک سرشار از فضیلت باشد. همچنان که در آیات قرآنی آمده و در ادب فارسی تجلی یافته است که فرزند نوح پیامبر چند صباحی با همنشینان بد نشست و برخاست کرد از بیت نبوت برید و به گمراهان پیوست.پسر نوح با بدان بنشستخاندان نبوتش گم شدرسول گرامی اسلام(صلّی الله علیه و آله و سلّم) در تمثیلی زیبا در باره تأثیر دوست و همنشین صالح میفرمایند:«مَثلُ الجَلیسِ الصّالِح مَثلُ العَطّارِ اِنْ لَمْ یُعْطِکَ مِنْ عِطْرِهِ اَصابَکَ مِنْ ریحِهِ؛(4)مثال همنشین صالح همانند عطاری است که اگر از عطرش به تو نمیبخشد اما بوی عطرش به تو میرسد.»معاشرتها همان گونه که عامل مصونیت اخلاقیاند و اثر سازنده بر روی انسان دارند، در مواردی نیز عامل فساد و انحراف میگردند. از اینرو کنترل و نظارت والدین و مربیان از این جهت اهمیت ویژه دارد. والدین باید مراقب باشند که فرزندان نوجوان آنها با چه کسانی طرح دوستی ریخته و رفت و آمد دارند.امام خمینی در باره دوستیهای کودکان و خصوصا نوجوانان حساس بوده و دقت لازم را داشتهاند.دکتر فاطمه طباطبایی در این راستا چنین میگوید:«امام بعد از سن تکلیف بچهها، بیشتر دقتشان در تعلیم و تربیت آنها بود. همیشه از ما میپرسیدند: آیا شما میدانید بچهتان کی از خانه بیرون میرود و کی میآید، با چه کسانی رفت و آمد میکند و یا چه صحبتهایی میکند؟»(5)امام راحل در تمامی زمینهها از جمله مسایل تربیتی دیدگاهی وسیع و پیشرفته داشتند، و حتی در جزییترین امور زندگی دقت داشته و اهل نظر بودند.طبق بررسیهای به عمل آمده در سنین نوجوانی زمینه برای لغزشها و آلودگیها کاملاً آماده است. از اینرو گاه ممکن است زحمات شبانهروزی و چندین ساله پدر و مادر که سعی کردهاند فرزندی پاک و بیآلایش تربیت کنند، به علت قرار گرفتن در محیطهای آلوده و تماس با افراد ناسالم به سرعت از بین برود، بر این اساس مراقبت خانواده در دوران نوجوانی از اهمیتی ویژه برخوردار است. متأسفانه بعضی خانوادهها از اهمیت چنین مراقبتهایی غافلند و یا به علت گرفتاریهای دیگر، چندان توجهی به این مسایل حیاتی از خود نشان نمیدهند. برخی دیگر از خانوادهها به فرزندان نوجوان خود اعتماد بیش از حد دارند و گمان میکنند که فرزند آنها از قماش دیگری است و حتی فکر خطا نیز به ذهن او خطور نمیکند تا چه رسد به اینکه در عمل لغزشی از او سر بزند! این خوشبینی افراطی ناشی از بیبصیرتی است. انسان هر اندازه که پاک و بیآلایش باشد، در معرض لغزش و خطاست؛ به ویژه در دوران نوجوانی که از تجربه و روشنبینی کافی برخوردار نیست. این خوشبینی سبب میشود که پدر و مادر غفلت کنند و به موقع وظایف خود را نسبت به فرزندان انجام ندهند.نقطه مقابل این خوشبینی افراطی، بدبینی نسبت به فرزندان خویش است، برخی خانوادهها همواره نسبت به فرزندان و نوجوانان خود برخوردهای بدبینانه دارند و اعمال مراقبت از سوی آنها به صورتی است که حساسیت منفی فرزندانشان را برمیانگیزد و آنها را به لجاجت وا میدارد و چه بسا شخصیت اخلاقی آنها را مخدوش یا لگدمال کند.اِعمال نظارت و کنترل از سوی والدین نسبت به فرزندان باید به گونهای باشد که اثرات منفی به دنبال نداشته باشد و آنها احساس نکنند که والدینشان نسبت به آنها بیاعتمادند. در عین حال، پدر و مادر باید به نحوی فرزندان خود را متقاعد سازند که از مراقبت والدین خود بینیاز نیستند و این مراقبت ناشی از علاقه و مسؤولیتی است که خانواده در برابر فرزندان دارد. بعضی خانوادهها کار سختگیری را به جایی میرسانند که فرزندان خود را از داشتن هر نوع دوست، بازمیدارند؛ چنین روشی درست نمیباشد؛ زیرا آنها فرزندانشان را از مزایای دوستی و فواید آن محروم میسازند. در دوره نوجوانی، نوجوان نه تنها خواهان محبت دیدن از دیگران است بلکه خود را نیازمند به محبت کردن به دیگران نیز میبیند. داشتن دوستان شایسته این نیاز عاطفی او را برآورده میسازد و او را از تنهایی ـ با تمامی عواقب زیانبارش ـ نجات میدهد و موجبات رشد عاطفی و اجتماعی او را فراهم میسازد. محروم شدن از دوستان خوب، نوجوان را منزوی، غیر اجتماعی و افسرده بار میآورد و برای آینده او زیانبار است. در روایات اسلامی دوست خوب به آب گوارایی تشبیه شده است که تشنگی انسان را برطرف میکند؛ بنابراین کافی نیست که ما فرزندان خود را از معاشرت با دوستان ناشایست منع کنیم؛ بلکه باید آنها را در یافتن دوستان خوب یاری دهیم. پدر و مادر آگاه میکوشند تا با فراهم کردن شرایطی، امکان انتخاب بهترین دوستان را به فرزندان خود بدهند.(6)آیین دوستیابی از دیدگاه ائمه اطهار(علیهم السلام)از وظایف مهم والدین و مربیان در این دوره نشان دادن معیارها و ضابطهها و اصول دوستی و رفاقت به نوجوانان است. خصوصا این مهم باید در ابتدای دوره نوجوانی صورت گیرد زیرا به تدریج که بر سنین نوجوانی افزوده میشود، دوستی و رفاقت در بین نوجوانان نیز شکل میگیرد و از استحکام بیشتری برخوردار میشود و در این حالت تغییر در این دوستیها امر ساده و راحتی نخواهد بود. اولیای اسلام بهترین ضابطهها و معیارها را برای انتخاب دوست و رفیق مطرح فرمودهاند که مربیان و معلمان باید آنها را به عنوان آیین دوستیابی آموزش دهند.الف: انتخاب دوست پس از آزمایش:امام علی(علیه السلام) میفرمایند: «کسی که پس از آزمایش صحیح، کسی را به دوستی برگزیند، رفاقتش پایدار و مودتش استوار خواهد بود.»(7)امام صادق(علیه السلام) میفرمایند: «کسی که سه بار نسبت به تو خشمگین شود و در بارهات به بدی سخن نگوید شایسته رفاقت است پس او را برای دوستی انتخاب کن.»(8)ب: نگه داشتن حدود دامنه دوستی:امام علی(علیه السلام) میفرمایند: «با دوست مورد علاقهات با مدارا و با حفظ جهات مصلحت اظهار دوستی کن شاید که او روزی دشمن تو شود و به مخالفت با تو برخیزد و نیز در اظهار بیمهری نسبت به کسی که مورد خشم تو قرار گرفته مدارا کن چه ممکن است روزی تیرگی از میان برود و او مورد علاقه و محبت تو واقع شود.»(9)امام صادق(علیه السلام) میفرمایند: «دوست خود را از اسرار زندگیات آگاه مکن، آن اسراری که به فرض دشمن شدن او با تو بدان زیان نمیرساند، زیرا دوست کنونی ممکن است روزی دشمن تو گردد و اسرار تو را فاش سازد.»(10)ج: شرایط دوست خوب:امام صادق(علیه السلام) میفرمایند: «دوستی و رفاقت حدودی دارد کسی که واجد تمام آن حدود نیست او دوست کامل نیست و آن کس که دارای هیچ یک از آن حدود نیست اساسا دوست نیست: اول آنکه، ظاهر و باطن رفیق تو نسبت به تو یکسان باشد. دوم آنکه، زیبایی و آبرویی تو را جمال خود ببیند و نازیبایی و زشتی خود ببیند. سوم آنکه، دست یافتن به مال یا رسیدن به مقام، روش دوستان او را نسبت به تو تغییر ندهد. چهارم، در زمینه رفاقت از آنچه و هر چه در اختیار دارد و نسبت به تو کوتاهی نکند. پنجم آنکه، تو را در مواقع آلام و مصایب تنها نگذارد.»(11)د: انواع دوست بد:امام صادق(علیه السلام) میفرمایند: «از رفاقت و همبستگی سه گروه بر حذر باش: خائن و ستمکار و سخنچین. کسی که روزی به نفع تو خیانت کند روز دیگر به ضرر تو خیانت خواهد کرد. کسی که برای تو به دیگری ستم مینماید طولی نمیکشد که به خود تو ستم نماید و کسی که از دیگران نزد تو نمامی میکند به زودی از تو نزد دیگران نمامی خواهد کرد.»(12)امام علی(علیه السلام) میفرمایند: «کسی که روزی برای فضیلتی که در تو نیست به دروغ از تو تعریف میکند سزاوار است که روز دیگر برای صفت بدی که در تو نیست، تو را مذمت کند.»(13)حضرت سجاد(علیه السلام) به فرزندش امام باقر(علیه السلام) میفرماید: «ای فرزندم از رفاقت با احمق پرهیز کن چه او هنگامی که اراده میکندبه نفع تو قدمی بردارد بر اثر حماقت و نادانی مایه زیان و ضرر تو میشود.»(14)وظیفه والدین نسبت به دوستیهای کودکان و نوجوانان* والدین و مربیان باید اقتضای روحی و روانی دوران جوانی را برای جوانان توضیح داده و تشریح کنند و آنان را به وضع روحی و روانیشان آگاه سازند، اگر بتوانند خطر رفقای ناصالح و ضرر تندروی در رفاقت را به جوانان بفهمانند و با منطقی مستدل و خیرخواهانه آنان را از رفاقت با افراد ناصالح و خلافکار و افراط در دوستی بر حذر دارند، توانستهاند وظیفه خویش را نسبت به آنها در مورد انتخاب دوست انجام دهند و از این راه موجبات خوشبختی و سعادتشان را فراهم سازند.(15)* والدین آگاه میکوشند تا با فراهم کردن شرایطی، امکان انتخاب بهترین دوستان را به فرزندان خود بدهند و به طور مستقیم و غیر مستقیم آنها را با معیارهای صحیح انتخاب دوست آشنا سازند؛ خطرات دوستیهای نامناسب را در قالب وقایع و حکایات و تشویق به مطالعه کتاب و غیره به طور مستقیم به او یادآوری و آموزش دهند تا کمبود تجربه او را بدین وسیله تا اندازهای جبران کنند.(16)* والدین باید زمینه و بستر مناسبی را برای دوستان خوب فراهم نمایند، مثلاً روابط دوستانه یا خانوادگی یا شغلی والدین با افراد خاص، محلهای که برای زندگی خود انتخاب میکنند و مدرسهای که فرزندان را در آن نامنویسی مینمایند و جاهایی که برای گردش و تفریح و ... میروند، همه این موارد هدفدار و جهتدار باشد، چون این گونه مجالس در شکل دادن به دوستیهای کودکان و نوجوانان با افراد معین مؤثر است.* والدین به نحوی که فرزندان خود را حساس و بدبین نکنند مراقب نشست و برخاست او باشند و اگر تشخیص دادند که یکی از معاشران او اهلیت تربیتی و اجتماعی ندارد، زمینه قطع ارتباط او را فراهم سازند و در صورت نیاز از همفکری و کمک افرادی که مورد احترام و وثوق فرزند میباشند برای تأثیرگذاری بر تصمیم وی استفاده کنند.(17)* والدین به فرزندان خود معیار بدهند و آنان را با خصوصیات و ویژگیهای دوست خوب و بد آشنا سازند و در جلسات خانوادگی و جشنها و مراسم مواظب باشند که فرزندان در دام دوستان ناباب گرفتار نشوند.(18)* والدین وقتی متوجه شدند فرزندشان دوست نابابی دارد سعی نمایند با مشورت با مشاور، برخوردی صحیح، منطقی، مستدل و دوستانه داشته و از برخوردهای لحظهای، تند و غیر منطقی خودداری نمایند.* والدین زمینهای را فراهم سازند تا نوجوانان آنان با دوستان و معاشران مذهبی و تربیتیافته همدم و مأنوس شوند و زمانی که دارای دوستان خوبی هستند به طور غیر مستقیم زمینه استمرار و ادامه دوستی آنان را فراهم نمایند.پیامها و نتایج* نیاز به دوست از نیازهای اساسی نوجوانان است، داشتن دوستان خوب برای جوانان اهمیت ویژهای دارد و میتوانند از این طریق شخصیت خود را تقویت و استعدادهای اجتماعی خود را به فعلیت در آورده و زمینه استقلال خود از والدین و سایر بزرگسالان را فراهم آورند.* در دوره نوجوانی گروه همسالان بیشترین تأثیر را دارند، حتی از والدین و معلمین تأثیرشان بیشتر است.* در ارتباط با محدودیت و یا آزادی دادن به نوجوانان نباید افراط و تفریط داشته باشیم، اعتدال در این رابطه بهترین شیوه است.* والدین ضمن اینکه فرزندان خود را از معاشرت با دوستان ناشایست منع میکنند، آنها را در یافتن دوست خوب کمک کنند، در این زمینه شرایط و امکانات لازم را فراهم آورند.* در سنین نوجوانی وظیفه والدین است که به صورت غیر محسوس، عاقلانه و منطقی بر رفت و آمدهای نوجوانان نظارت و کنترل داشته باشند.* والدین و مربیان معیارهایی که اسلام برای انتخاب دوست بیان کرده، به فرزندانشان آموزش دهند.* والدین نسبت به وظایف خویش در قبال کودکان و نوجوانان آگاه باشند و با آگاهی و درایت زمینه رشد و بالندگی فرزندانشان را فراهم سازند.* امام خمینی با توجه به نیازهای نوجوانان و تأثیری که دوستان در این سن دارند به والدین سفارش و تأکید میکنند که بر رفت و آمد آنان نظارت و کنترل بیشتری داشته باشند.پی نوشت:1ـ تعلیم و تربیت اسلامی (مبانی و روشها)، ص65 ـ 64.2ـ راهنمای پدران و مادران، ج1، ص95.3ـ وسائل الشیعه، ج4، ص207.4ـ امثال قرآن، ص124.5 ـ پا به پای آفتاب، ج1، ص191.6ـ راهنمای پدران و مادران، ج1، ص98 ـ 97.7 ـ غررالحکم، ص659.8ـ تاریخ یعقوبی، ص97.9ـ تحفالعقول، ص201.10ـ امالی صدوق، ص397.11ـ همان.12ـ تحفالعقول، ص386.13ـ غررالحکم، ص671.14ـ روانشناسی تربیتی، ص174، به نقل از تحفالعقول، ص286.15ـ تعلیم و تربیت اسلامی (مبانی و روشها)، ص65.16ـ راهنمای پدران و مادران، ج1، ص98.17ـ نگاهی به نقشهای تربیتی خانه و مدرسه، ص51.18ـ همان، ص50.منابع:* شکوهی یکتا، محسن، تعلیم و تربیت اسلامی (مبانی و روشها)، دفتر تحقیقات و برنامهریزی و تألیف کتب درسی، 1370.* سادات، محمدعلی، راهنمای پدران و مادران، ج1، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1371.* ستوده، امیررضا، پا به پای آفتاب، گفتهها و ناگفتهها از زندگی امام خمینی، ج1، نشر پنجره، 1373.* کرمی نوری، رضا، مرادی، علیرضا، روانشناسی تربیتی، دفتر تألیف کتب درسی (مراکز تربیت معلم)، 1370.* زرهانی، سیداحمد، تاجیک اسماعیلی، عزیزاللّه، نگاهی به نقشهای تربیتی خانه و مدرسه، انتشارات انجمن اولیا و مربیان، 1373منبع:ماهنامه پیام زن/خ
#اجتماعی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 869]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها