تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836274473
جام جم ایام | خودمختاری زیر یوغ شوروی!
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
سال 1324 ش دولت شوروی از خارج‌کردن نیروهای نظامی خود از ایران در موعد مقرر خودداری کرد و نظر به اهدافی که برای پیشبرد نفوذ سیاسی و اقتصادی خود در ایران داشت، جریان خودمختاری آذربایجان را به راه‌انداخت و توسط نیروهای سیاسی وابسته به خود در شهریور 1324 فرقه دموکرات آذربایجان را سازماندهی کرد. فرقه دموکرات آذربایجان از آغاز تأسیس خواستار خودمختاری آذربایجان شد و با استفاده از ناتوانی دولت وقت ایران و حمایت گسترده سیاسی و نظامی شوروی، نفوذ خود را در آذربایجان گسترش داد و سرانجام بیست و یکم آذر 1324 توانست دولتی خودمختار را در آذربایجان تأسیس کند. فرقه دموکرات با وجود آن‌که اعلام می‌کرد قصدش جدایی از ایران نیست، اما در واقع تحت سلطه شوروی قرار داشت و مجری سیاست‌های دولت شوروی در آذربایجان بود. جنبش خودمختاری آذربایجان که در زیر نقاب خودمختاری، اهداف تجزیه‌طلبانه را دنبال می‌کرد، خطری بزرگ برای استقلال و تمامیت ارضی ایران به شمار می‌رفت، در واقع نیروهای نظامی شوروی با ایجاد دولتی پوشالی در آذربایجان که فقط به‌گونه‌ای صوری و نمایشی تحت ریاست سیدجعفر پیشه‌وری (جوادزاده) قرار داشت، موجب پایان بخشیدن به اقتدار دولت مرکزی در آذربایجان شده بودند. ایجاد جریان خودمختاری آذربایجان نه تنها در داخل ایران تمام مسائل سیاسی کشور را تحت تأثیر قرار داد بلکه در جهان به‌عنوان نشانه‌ای از سیاست‌های تجاوزکارانه و توسعه‌طلبانه اتحاد جماهیر شوروی مورد توجه محافل سیاسی قرار گرفت. بیشتر دولت‌های جهان از زمانی که با خارج نشدن نیروهای شوروی از خاک ایران رو‌به‌رو شدند، این مسأله را مورد توجه دقیق قرار دادند و موضوع تخلیه نکردن ایران را حتی به‌عنوان نشانه‌ای از شروع جنگ جهانی سوم تلقی کردند. در این میان جامعه سیاسی ترکیه به‌عنوان همسایه ایران، مسائل پیش آمده در آذربایجان را با حساسیت و دقت خاصی تعقیب می‌کرد. جامعه سیاسی ترکیه و بویژه مطبوعات این کشور که از وضع ناگوار ایران بشدت متأثر شده و نگران اثرات احتمالی این اوضاع بر فضای سیاسی کشور خود بودند به رویه سیاسی شوروی اعتراض و آن را مورد سرزنش قرار دادند. در این میان مطبوعات ترکیه توجه زیادی هم به نقش احمد قوام نخست‌وزیر ایران داشتند. مطبوعات ترکیه تا پیش از ماه‌های پایانی بحران آذربایجان، موضع قوام نسبت به فرقه دموکرات و شوروی را ضعیف می‌دیدند. بنابراین نسبت به وی رویکردی همراه با شک وتردید وابهام داشتند. از جمله روزنامه سون‌پستا هم در مقاله‌ای مورخ 11/4/1946 به قلم سلیم راغب‌ایچ و با عنوان «عالم سیاست + از ایران چه خبر»، نقش قوام درمقابله با سیاست شوروی را همراه با تردید و عدم قاطعیت ارزیابی میکند. در بخشی از این مقاله نوشته شده است: «هیات حاکمه کنونی ایران خود را موظف می‌داند سیاست مرددی را تعقیب نماید. ایران مجبور شده یکی از این دو گزینه را ترجیح دهد: 1ـ نسبت به سازمان ملل متحد اعتمادی داشته، سیاستی تعقیب نماید که بر وفق مرام سازمان مزبور باشد. 2ـ با روسیه بسازد. قوام که جانشین حکیمی شده در وضع و موقعیتی نبوده است که این دو سیاست را با هم تعقیب کند. زیرا تحمل نداشت برای انجام تشریفات در جامعه ملل منتظر بماند. ایران برای دستیابی به هدف خود باید یک ارتش متحد و قوی داشته باشد، چون ایران چنین قدرتی ندارد، از این‌رو از یک‌سو، راه سازش با روسیه را پیش گرفت و از سوی دیگر از پشتیبانی ملل متفق بی‌نیاز نبود. علت عدم سازش کامل با روسیه این بود که ایران برای تسهیل کارهای خود رفتار مناسبی از سوی مسکو ندید. به همین جهت قوام‌السلطنه نمی‌دانست چه بکند. آیا ایران و بخصوص آذربایجان از حضور نیروهای شوروی تخلیه شده است؟ حکومت کُرد چه معنی دارد؟ قرارداد نظامی بین کردستان و آذربایجان یعنی چه؟ به موجب سازشی که در ماه آوریل بین ایران و دولت شوروی به عمل آمده آیا روابط طبیعی بین عاقدین برقرار شده است؟ به هر حال تا مطالب فوق‌الذکر روشن نگردد و پرسش‌های بالا بی‌پاسخ بماند، ایران معمایی خواهد بود.» اما با پایان گرفتن غائله پیشه‌وری که در مطبوعات ترکیه با بازتاب وسیع و پر از تحسین و شادی همراه بود، موضعگیری نسبت به قوام هم تغییر کرد و مطبوعات ترکیه به تمجید از وی به‌عنوان یک سیاستمدار آگاه و میهن‌پرست پرداختند. از جمله روزنامه تصویر، چاپ استانبول در شماره 612 مورخ 10/12/46 در مقاله‌ای با عنوان «قوام‌السلطنه آخرین نقش خود را بازی میکند» به غائله آذربایجان پرداخته، در این مورد می‌نویسد: «قوام‌السلطنه به کارها سر و صورت می‌دهد. دیگر نزاکت سیاسی و فرمانبرداری در مقابل درخواست‌های بیگانگان که برای ظاهر بود به پایان رسیده است. نخست‌وزیر پایتخت می‌خواهد در کشور خود حکومت کند. آن کشور که از مرز قفقاز و دریای خزر تا خلیج فارس امتداد یافته ایران نام دارد. قوام‌السلطنه برای جلوگیری از خطرات احتمالی به مناسبت انتخابات، دستور داد نیروهای ژاندارمری به محل مأموریت خود در آذربایجان منتقل شوند. این یک تصمیم درست بود که قدری هم دیر اتخاذ شده است، اساساً واقعه زیر ثابت می‌نماید که مردم نیز چنین تصمیمی را تصویب نموده‌اند: هنگام ورود نیروهای دولتی به زنجان، ساکنان شهر ـ که از دموکرات‌ها ظلم دیده بودند ـ نظامیان تهران را مثل ناجی استقبال و به هیجان آمده، خواستند عده‌‌ای از منسوبان حزب توده را تکه‌تکه کنند و به این وسیله انتقام خود را بگیرند و سربازان تهران با اشکال توانستند آنان را از چنین عملی باز دارند. به مجرد این‌که ارتش ایران در مرز آذربایجان دیده شد، سفیر کبیر شوروی در تهران فوراً به قوام‌السلطنه خاطر نشان کرد دولت شوروی این اقدام را خصمانه تلقی خواهد کرد. سفیر شوروی علل زیادی را ذکر کرد و سرانجام حرف خود را به این ترتیب پایان داده است که اگر دسته‌های نظامی شما پیشروی را ادامه دهند، دولت شوروی چنین رفتاری را فشار هواداران انگلیس و آمریکا به حساب خواهد آورد و برای حمایت از منافع شوروی، ارتش سرخ را به آذربایجان خواهد فرستاد. این نمونه خوبی از مداخله مستقیم نسبت به امور داخلی یک دولت مستقل است. در هر حال قوام‌السلطنه آخرین نقش خود را بازی میکند.» روزنامه ملیت، چاپ ازمیر ـ که از مطبوعات بسیار مهم ترکیه است ـ هم نسبت به پیروزی دیپلماسی ایران در برابر شوروی واکنشی جالب نشان داد و در سر مقاله خود در 26/12/1946، با عنوان «شخصیتی بزرگ از شرق» در این باره می‌نویسد: «جناب اشرف آقای احمد قوام‌السلطنه امروز نه فقط برای ایران بلکه یک سیمای سیاسی بین‌المللی است. هویت سیاسی نخست‌وزیر ایران و شخصیت او مربوط به امروز و دیروز نیست. او یک سیاستمدار کهنسال است و در کشور خود چه در اواخر دوره قاجار و چه در دوره پهلوی نقش‌های مهمی بازی کرده است. قوام‌السلطنه از ثروتمندترین افراد و از ملاکان مهم ایران است. او روزی که به زمامداری رسید، به‌عنوان شخصیتی دوستدار انگلیس شناخته شده بود؛ این امر برای یک رجل مهم دولت فقط با یک شرط ممکن است مزیتی به حساب آید و آن شرط این است که مملکت و ملت خود را دوست بدارد. در یک دوره که وطنش در بحران شدیدی بود قوام از طرف شاه دعوت شد و در بدو امر در اغلب محافل چنین به نظر رسید که قوام حتی شرط دوست داشتن میهن را هم مسامحه کرده و همچنین تلقی شد که مشارالیه سیاست خود را تغییر داده، حالا متوجه شوروی شده است. حقیقتا نسبت به قوام ـ که برای نجات ایران از پنجه بزرگ‌ترین دشمن خود تمام جد و جهد خود را صرف کرده ـ تحت شرایط آن وقت فوق‌العاده مشکل بود که این ظن و تردید حاصل نشود و البته خارج از امکان و احتمال نبود که شخصی که نسبت به خاندان پهلوی محبوبیت زیادی نداشته و تقریبا ٢٥ سال در حال عزلت بوده، تحت‌تأثیر احساسات و ضعف بشری قرار نگیرد. روس‌هایی که به کشور پنجه انداخته‌اند افتراق جوینده‌های آذربایجان، توده‌ای‌های ایران را به هرج و مرج بی‌اندازه سوق داده بودند. انگلیس و آمریکا هم ـ که در اعلامیه مشترک تهران تمامیت و استقلال ایران را امضاء کرده بودند ـ در برابر حرص و استیلای متفق خود شوروی، حقیقتا مقاومت جدی و واقعی نشان نمی‌داد. تشبثاتی که در قسمت‌های مختلف شورای امنیت سازمان ملل متحد هم انجام می‌گرفت، در یک کیفیت نظری باقی‌مانده بود. ...نخست‌وزیری که قدرت حکومت مرکزی تهران را مجددا برقرار کرد، اکنون دریافته است که نوبت اعزام قوای ایران به طرف تبریز است که آرزوی هر فردی است. گویا از این جهات نخست‌وزیر ایران با اقدامات یک ساله اخیر خود ثابت کرد که لیاقت داشتن صفت یک رجل مهم سیاسی را دارد. انتظار داریم این مرد بزرگ بالاخره موفق به خدمت به وطن و استقلال آن گردد، زیرا خوبی کشور همسایه ما از هر نقطه‌نظر خوبی ما نیز است.» در مجموع با نگاهی به مطبوعات ترکیه میتوان گفت این نشریات نقش ویژه‌ای برای قوام‌السلطنه قائل بودند و آزادی آذربایجان را ناشی از سیاست مدبرانه و میهن‌پرستانه قوام می‌دانستند. و در یک کلام رسانه‌های ترکیه نخست‌وزیر ایران را به‌عنوان شخصیتی که کشورش و تمامیت ارضی آن را نجات داده و مهم‌ترین خطه ایران را به این سرزمین بازگردانده و به نفوذ شوروی پایان داده و نیز خائنان به وطنش را سرکوب کرده و مورد مجازات قرار داده است، مورد تحسین قرار می‌دادند. سپاهیان تاریکی فرقه دموکرات آذربایجان از دوازدهم شهریور 1324 تا آذر1325 با ادعای خودمختاری و در فضای بی‌سامانی سیاسی ایران بعد از جنگ جهانی دوم فعالیت خود را آغاز کرد. این جریان که از حمایت‌های فراوان شوروی برخوردار بود تمام تلاش خود را برای تضعیف نصیحت حاکمیت ملی به‌کار بست. پیشه‌وری و حامیان او اگرچه به مردم آذربایجان، وعده آزادی و رهایی از ظلم را داد اما برای پیشبرد اهداف و اجرایی شدن برنامه‌های خود از هیچ ستم و تعدی به مردم این خطه فروگذار نبود. گزارش‌های فراوانی از قتل، غارت و به یغما بردن اموال مردم و... منتشر شده و صفحات روزنامه‌های آن روز ایران پر از نامه‌های کسانی بود که اموالشان از سوی عناصر این فرقه به یغما رفته بود و با ارسال شکواییه‌هایی به حکومت مرکزی، خواستار برخورد با دموکراتی‌ها بودند. جالب اینجا است که حمایت‌های بی دریغ شوروی از این حرکت ضد ملی در ایران، موجبات نگرانی ترکیه را نیز فراهم آورد و در مطبوعات این کشور با انتقاد از بحرانی که همسایه شرقی گرفتار آن بود، شوروی و اعضای فرقه دموکرات را مسبب اصلی این تنش آفرینی‌ها می‌دانستند. محمدعلی بهمنی قاجار
5 فروردین 1393 ساعت 11:46
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 50]
-
گوناگون
پربازدیدترینها