محبوبترینها
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکتهای مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه میتوانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدلهای [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1803042171
![نمایش مجدد: تحلیل همایون کاتوزیان از ریشههای ملی شدن صنعت نفت refresh](https://vazeh.com/images/refresh.gif)
تحلیل همایون کاتوزیان از ریشههای ملی شدن صنعت نفت
واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: تحلیل همایون کاتوزیان از ریشههای ملی شدن صنعت نفت
کد خبر: ۳۸۷۸۰۲
تاریخ انتشار: ۲۸ اسفند ۱۳۹۲ - ۱۵:۳۵ - 19 March 2014
محمدعلی همایون کاتوزیان تاریخ نگار و استاد ایرانی دانشگاه آکسفورد است.
کاتوزیان در گفت وگو با قانون، به تشریح روند تاریخی منجر به ملی شدن صنعت نفت، تبار سیاسی و عملکرد مصدق می پردازد.
انگلیسی ها چه تضییعاتی در مورد نفت ایران انجام می دادند که ایرانیان به سمت ملی شدن نفت رفتند؟
این داستان بلندی است و من در این جا به اختصار به نکات اصلی اشاره می کنم. امتیاز دارسی که در سال 1901 بین ویلیان دارسی و دولت ایران امضا شده بود برای ایران بسیار غیرمنصفانه بود و از این جهت از اواسط دهه 1920 دولت ایران برای احقاق حقوق ایران ( تا آن جا که ممکن و متصور بود) با شرکت نفت ایران و انگلیس که برمبنای آن امتیاز تشکیل شده بود و 51 درصد سهام آن را دولت انگلیس داشت وارد مذاکره شد. این گفت و گو چند سال طول کشید تا این که رضا شاه در یک اقدام نسنجیده و عجولانه امتیاز دارسی را به طور یکجانبه ملغی کرد. انگلیس به «جامعه ملل» آن روز شکایت کرد و این منجر به مذاکرات تهران شد که در آن قرار داد 1933 را بستند. این قرارداد از چند جهت به نسبت امتیاز دارسی بهتر بود ولی در ضمن براثر فشار شدید شرکت ، امتیاز دارسی را که سر رسید آن سال 1960 بود 30 سال دیگر تمدید کردند . همه از این جهت خشمگین و ناراضی بودند ، به ویژه مخالفان رژیم که برخی از آنها حتی گمان کردند که کل ماجرا نمایشی بیش نبوده و رضا شاه با انگلیسی ها تبانی کرده بود فقط برای این که امتیاز را تمدید کند که البته این واقعیت نداشت.
پس از شهریور 1320 و رفتن رضا شاه از ایران که جامعه باز شد نارضایتی های دیگری نیز از شرکت ایران و انگلیس و نحوه عملکرد آن بر ضربه 30 سال تمدید افزوده شد: شرکت نفت به پاره ای از تعهداتی که در قرارداد 1933 داده بود ـ مثلا آموزش فنی به جوانان ایرانی که یا در شرکت کار می کردند یا می خواستند کار کنند ـ کاملا عمل نمی کرد. مزد کارگران ایرانی بسیار ناچیز بود و محل زندگی شان به هیچ وجه با مسکن کارگران انگلیسی قابل قیاس نبود و همین تنش شدیدی بین ایران شرکت و کارگران ایرانی آن پدید آورده بود که سبب یکی دو اعتصاب بزرگ شد. گذشته از اینها اختیار (دست کم جنوب) خوزستان عملا در دست شرکت بود که اعضایش روش و بینشی راستین نسبت به ایرانیان داشتند.
باری به ویژه پس از این که مقاوله نامه قوام ـ سادچیکف برای ایجاد یک شرکت مختلط ایران و شوروی به منظور استخراج نفت شمال ایران در مجلس پانزدهم رد شد، و با توجه به آن چه که در بالا گفتیم، موضوع استیفای حقوق ایران از شرکت نفت ایران و انگلیس به مسئله روز تبدیل گردید و مذاکرات وزیر دارایی ایران گلشاییان با گس نماینده شرکت منجر به قراردادالحاقی یا گس ـ گلشاییان شد که امتیازات بیشتری به ایران می داد و از جمله سهم آن را از درآمد نفت بالا می برد. اما این از منظر مخالفان دولت و تعداد روزافزونی از مردم کافی نبود. در نتیجه پیش از این که قرارداد الحاقی به تصویب برسد مجلس پانزدهم به پایان رسید و از همان ابتدای مجلس کشمکش بر سر آن در گرفت.
اگر شرکت نفت به یک قرار داد 50_50 که شرکت های آمریکایی در ونزوئلا و عربستان سعودی داده بودند رضایت داده بود کار به جاهای باریک نمی رسید. اما در این میان جبهه ملی که به رهبری مصدق تشکیل شده و علم تصفیه حساب با شرکت نفت را بلند کرده بود با توجه به این که دولت کارگری انگلیس همان سال ها چند قسمت مهم را در انگلستان ملی کرده بود شعار ملی شدن نفت را مطرح کرد که در 29 اسفند 1329 از مجلس شانزدهم گذشت.این اندکی پس از ترور سپهبد رزم آرا با نخست وزیر صورت گرفت که کمی پیش از مرگش با قرار داد 50_50 موافقت کرده بودند ولی به دلایلی نامعلومی او مطلب را پنهان کرده بود که شاید به این وسیله می خواست در مناسب ترین موقعیت سیاسی آن را به عنوان برگ برنده به زمین بزند.
مصدق و یارانش در برابر واکنش جهانی به تلاطم در بازار نفت و دادگاه های جهانی چه استدلال هایی داشتند؟
پس از ملی شدن نفت لایحه ای به عنوان خلع ید از مجلس گذشت که نحوه اجرای قانون ملی شدن را تعیین می کرد. در تابستان 1330 هیاتی به ریاست ریچارد استوکس وزیر مشاور در دولت انگلیس برای مذاکره با مصدق به امید رسیدن به یک توافق به ایران آمد ولی نتیجه ای گرفته نشد و بنابراین دولت ایران عملیات خلع ید یعنی اقدام برای کوتاه کردن دست شرکت از نفت جنوب را آغاز کرد. دولت انگلیس از دادگاه بین المللی لاهه درخواست کرد که با صدور یک «قرارداد تامین» از دولت ایران بخواهد که عملیات را تا رسیدن به توافق متوقف کند. دولت ایران «قرارداد تامین» را نپذیرفت با این استدلال که دادگاه لاهه صلاحیت این کار را ندارد. چون فقط می تواند در اختلافات دولت ها با یکدیگر دخالت کند حال آن که قرار داد 1933 را دولت ایران با شرکت نفت بسته بود نه دولت انگلستان و اگر شرکت شکایتی از دولت ایران دارد باید به دادگاه های ایران رجوع کند. دولت انگلستان این استدلال را نپذیرفت و از سرپیچی ایران از تمکین به دادگاه لاهه به شورای امنیت سازمان ملل شکایت کرد. شورای امنیت شکایت انگلیس را نپذیرفت و در عوض گفت که دادگاه لاهه خود باید درباره این که صلاحیت دخالت در این اختلاف را دارد یا ندارد تصمیم بگیرد. این بود که لاهه در تابستان 1331 رأی به عدم صلاحیت خود داد و نکته جالب این که قاضی انگلیسی حاضر در آن دادگاه نیز به عدم صلاحیت رای داد. پس از آن انگلیس و آمریکا برای حل دعوای نفت پیشنهاد ترومن _چرچیل را دادند که مطابق آن هر دو طرف را به حکمیت دادگاه لاهه ارجاع می دادند اما دولت ایران این پیشنهاد را نیز نپذیرفت و در بهمن 1332 نیز که آخرین پیشنهاد انگلیس و آمریکا ، معروف به پیشنهاد هندرسون ارائه شد و آن هم بر مبنای ارجاع حکمیت به لاهه قرار داشت که دولت ایران آن را رد کرد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تابناک]
[مشاهده در: www.tabnak.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 59]
صفحات پیشنهادی
ملی شدن واقعی صنعت نفت پس از پیروزی انقلاب اتفاق افتاد
ملی شدن واقعی صنعت نفت پس از پیروزی انقلاب اتفاق افتاد گچساران - ایرنا - مدیرعامل مناطق نفتخیز جنوب کشور گفت ملی شدن واقعی صنعت نفت پس از پیروزی انقلاب اسلامی اتفاق افتاد که اوج دشمنی و توطئه استعمارگران غرب را به همراه داشت حمید بورد روز چهارشنبه در آستانه سالروز ملی شدن صنعتملي شدن صنعت نفت از نگاهي ديگر
ملي شدن صنعت نفت از نگاهي ديگر چهار سال پيش از ملي شدن صنعت نفت ايران در يكي از روزهاي گرم آبادان گروهي از كارگران ايراني در اعتراض به برخوردهاي غيرانساني انگليسيها اعتصاب كردند اين اعتراضها در زمينهاي باتلاقي آبادان نخستين حركت فراگير ايرانيان در مبارزه با استعمار اقتصادتحلیل مدیرعامل بانک ملی از ریشههای نابسامانی نرخهای سود بانکی: بحران نرخ سود بانکی بعد از مصوبه دی90 آغاز شد
تحلیل مدیرعامل بانک ملی از ریشههای نابسامانی نرخهای سود بانکی بحران نرخ سود بانکی بعد از مصوبه دی90 آغاز شد شورای پول و اعتبار تا دیر نشده ورود کندمدیرعامل بانک ملی با اشاره به ریشههای اصلی مشکلات به وجود آمده برای تعیین نرخهای سود بانکی گفت شورای پول و اعتبار باید در اینبه بهانه ملی شدن صنعت نفت
به بهانه ملی شدن صنعت نفت تهران - ایرنا - روزنامه رسالت روز چهارشنبه در آخرین سر مقاله خود در سال 1392 به بهانه 29 اسفند ماه سالروز ملی شدن صنعت نفت در کشورمان نوشت فردا سالروز ملی شدن صنعت نفت است تاریخ سیاسی یکصد سال اخیر کشور هیچ گاه از تاریخ نفت جدا نبوده است در ادامه اینهمزمان با سالروز ملی شدن صنعت نفت تقاطع غیر همسطح شهری گچساران افتتاح شد
همزمان با سالروز ملی شدن صنعت نفتتقاطع غیر همسطح شهری گچساران افتتاح شدتقاطع غیر همسطح شهری گچساران به عنوان بزرگترین پروژه شهری وزارت نفت در کهگیلویه و بویراحمد همزمان با سالروز ملی شدن صنعت نفت با حضور مدیرعامل شرکت مناطق نفتخیز جنوب و جمعی از مسئولان استانی افتتاح شد بهریشهها و دلایل ملی شدن صنعت نفت
ریشهها و دلایل ملی شدن صنعت نفت مزد کارگران ایرانی بسیار ناچیز بود و محل زندگی شان به هیچ وجه با مسکن کارگران انگلیسی قابل قیاس نبود و همین تنش شدیدی بین ایران شرکت و کارگران ایرانی آن پدید آورده بود کد خبر ۳۸۷۴۵۰ تاریخ انتشار ۲۷ اسفند ۱۳۹۲ - ۰۸ ۵۳ - 18 March 2014 محمدعلی هماینمایشگاه اسناد مربوط به ملی شدن صنعت نفت ایران در یزد گشایش یافت
نمایشگاه اسناد مربوط به ملی شدن صنعت نفت ایران در یزد گشایش یافت یزد- ایرنا- همزمان با سالروز ملی شدن صنعت نفت ایران 29اسفند نمایشگاه اسناد مرتبط در سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد گشایش یافت به گزارش روز سه شنبه ایرنا از سازمان اسناد و کتابخانه ملی استان یزد در این نانبارلویی خطاب به وزیر نفت آیا واردات بنزین پس از گذشت ۵۰ سال از ملی شدن صنعت نفت موجب وهن ملت نیست؟
انبارلویی خطاب به وزیر نفتآیا واردات بنزین پس از گذشت ۵۰ سال از ملی شدن صنعت نفت موجب وهن ملت نیست آیا سخن زنگنه مبنی بر واردات قطعی بنزین در سال جدید پس از 50 سال که از قدمت ملی شدن صنعت نفت و 35 سال از حاکمیت واقعی ملت ایران بر صنعت نفت میگذرد موجب وهن ملت نیست به گزارش سرویبه بهانه ملي شدن صنعت نفت
۲۸ اسفند ۱۳۹۲ ۱۰ ۳۱ق ظ رسالت به بهانه ملي شدن صنعت نفت به گزارش خبرگزاري موج رسالت نوشت فردا سالروز ملي شدن صنعت نفت است تاريخ سياسي يكصد سال اخير كشور هيچ گاه از تاريخ نفت جدا نبوده است در سال 1287 شمسي وقتي اولين چاه نفت ايران در مسجد سليمان در عمليات اكتشاف فوران كردنگاهي به روند ملي شدن صنعت نفت ايران
نگاهي به روند ملي شدن صنعت نفت ايران مشعل در روز ملي شدن صنعت نفت از راديو صداي آشنا پخش مي شود به گزارش حوزه رادیو و تلویزیون باشگاه خبرنگاران به نقل از روابط عمومي رسانه ملي مشعل با نگاهي به حضور كشورهاي استعماري در ايران و استفاده آنها از منابع كشورمان به بحث درطرح ملی شدن صنعت نفت تصویب شد
طرح ملی شدن صنعت نفت تصویب شدملی شدن صنعت نفت در واقع پیشنهادی بود که ابتدا با امضای همه اعضای کمیسیون مخصوص نفت مجلس شورای ملی ایران در ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ به صحن علنی مجلس ارایه و ۲۴ اسفند تصویب شد و سپس با تایید سنا در روز ۲۹ اسفند به قانون مبدل شد به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاریرییس کمیسیون صنعت و معدن مجلس: صنایع و معادن بهترین جایگزین نفت است
رییس کمیسیون صنعت و معدن مجلس صنایع و معادن بهترین جایگزین نفت است سیرجان کرمان - رییس کمیسیون صنعت و معدن مجلس شورای اسلامی گفت صنایع و معادن بهترین محل درآمدی برای کشور است که می تواند به جای نفت قرار گیرد به گزارش ایرنا رضا رحمانی عصر سه شنبه در بازدید از بخش های مختلفبازیکن تیم فوتبال صنعت نفت آبادان به اردوی تیم ملی نونهالان دعوت شد
بازیکن تیم فوتبال صنعت نفت آبادان به اردوی تیم ملی نونهالان دعوت شد آبادان - ایرنا - رییس آکادمی موسسه فرهنگی ورزشی صنعت نفت آبادان گفت یکی از بازیکنان تیم فوتبال نونهالان صنعت نفت آبادان از سوی کادر فنی تیم ملی فوتبال زیر 14 سال ایران برای شرکت در اردوی تدارکاتی این تیم فراخوانپاسخ فرزین به دومین تحلیل دو اقتصاددان مقیم آمریکا کسری بودجه دولت ناشی از کاهش فروش نفت بود نه هدفمندی/ تراز
پاسخ فرزین به دومین تحلیل دو اقتصاددان مقیم آمریکاکسری بودجه دولت ناشی از کاهش فروش نفت بود نه هدفمندی تراز اقتصادی هدفمندی ۳۰درصد مثبت استمحمد رضا فرزین دبیر سابق ستاد هدفمندی یارانهها به دومین تحلیل دکتر هاشم پسران و دکتر علیرضا صالحی اقتصاددانان خارج از کشور پاسخ داد و باحمایت از تولید ملی راهکاری برای کاربردی شدن اقتصاد مقاومتی است
حمایت از تولید ملی راهکاری برای کاربردی شدن اقتصاد مقاومتی است گچساران - ایرنا - یک استاد دانشگاه گفت حمایت از تولید ملی با به کارگیری متخصصان داخلی راهکاری برای کاربردی شدن اقتصاد مقاومتی است سید یعقوب زراعت کیش روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به پتانسل های کهوزیر نیرو بر عملیاتی شدن نیروگاه کهنوج قبل از پیک مصرف تاکید کرد
وزیر نیرو بر عملیاتی شدن نیروگاه کهنوج قبل از پیک مصرف تاکید کرد کهنوج کرمان - ایرنا - وزیر نیرو گفت با توجه به نیاز منطقه جنوب کرمان نیروگاه هزار مگاواتی سیکل ترکیبی کهنوج باید قبل از پیک مصرف وارد مدار شود به گزارش ایرنا حمید چیت چیان عصر پنجشنبه در ادامه سفر خود به استان کاستمرار صنعت نفت ملی باعث توسعه ی درون زا میشد
استمرار صنعت نفت ملی باعث توسعه ی درون زا میشداگر کودتا صورت نمیگرفت و سیاست اقتصاد بدون نفت تداوم مییافت اقتصاد ایران میتوانست در شرایطی بهتر از شرایط کنونی قرار داشته باشد زیرا متکی به نفت نبود به مسئلهی ملی شدن صنعت نفت و تحریم ایران از سوی غرب از زوایای مختلفی میتو-
اقتصادی
پربازدیدترینها