محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829158091
پژوهشی در ارتباط دختر و پسر در دانشگاه‌ها و نقد دیدگاه‌ها
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
پژوهشی در ارتباط دختر و پسر در دانشگاه‌ها و نقد دیدگاه‌ها
ایجاد محیطی علمی، اخلاقی و پویا از جمله وظایف متولیان است تا در بستر آن ضمن رسیدن به اهداف آموزشی، نسل جوان و فرهیخته از آسیب‌های دوره جوانی در امان باشند.
بخش دوم و پایانی دو. دیدگاه اختلاط یا روابط آزاد (نظریه سهل‌گیرانه) نظریه اختلاط به دو صورت افراطی و معمولی مطرح می‌شود. صورت‌بندی کلی دیدگاه مزبور این است که زن و مرد، هردو انسان‌اند و هر انسانی نیاز به ارتباط دارد و اگر در ارتباط، جنبه‌های انسانی در نظر گرفته نشود، انحطاط و تباهی به‌دنبال می‌آورد. پس اگر در تربیت دختر و پسر به جنبه انسانی آنها تکیه شود و آن‌دو از یکدیگر متمایز نشوند، زمینه ارتباط‌های غلط برطرف می‌شود. در وجه افراطی قضیه این‌گونه روابط محدوده‌ای ندارند و حتی اختلاط جنسی هم، ممکن است. اما در صورت معمولی آن، محدودیت‌های شرعی و عرفی باید رعایت شوند. براساس این نظریه، اختلاط به‌معنای اختلاط جنسی نیست؛ ازاین‌رو، اختلاط پسرها و دخترها الزاماً انحراف جنسی به بار نمی‌آورد. (بانکی‌پورفرد، 1380: 2 / 684) ادله موافقین بر قراری روابط آزاد ـ اختلاط 1. آرامش روانی و کاهش التهاب‌ها اگر روابط آزاد باشد، حساسیت‌ها و التهاب‌ها فروکش کرده، آرامش روانی استقرار می‌یابد. زیرا انسان را از هرچه منع می‌کنند به آن حریص‌تر می‌شود. (مقیمی حاجی، 1380: 33) راسل می‌گوید: هر آن‌قدر که تمایلات جنسی را بیشتر دچار احتقان و خفقان کنند، قدرت تمایلات جنسی شدیدتر خواهد شد. 90% انگیزه خواندن و دیدن مطالب و عکس‌های رکیکی که با امور جنسی مرتبط می‌شود، نتیجه منع اخلاقیون از دیدن و خواندن آنها می‌باشد و 10 % بقیه امور جسمانی است که ممکن است در اثر وضعیت قانون تغییر حالت پیدا کند و به‌صورت دیگری تجلی نماید. در این زمینه با کمال تأسف باید بگویم که اکثریت با من هم عقیده نیستند ولی با تمام ثبات و اطمینان می‌گویم که در این امور هیچ قانونی نباید وضع شود که سبب نهی و توقیف مطالبی از این‌گونه شود. تحریم برهنگی یکی از عواملی است که سبب می‌شود که انسان برداشتی کافی از امور جنسی نداشته باشد. (راسل، زناشویی و اخلاق، 135 ـ 134، به نقل از: محمد قاسمی، 1373: 82) براساس معتقدات راسل یکی از مهم‌ترین وظایف والدین آشنا کردن فرزندان از بدو طفولیت با مسائل جنسی است؛ زیرا در غیر این صورت امور جنسی برای آنها در هاله‌ای از خرافات و پلیدی‌ها پیچیده خواهد شد. همچنین دولت باید از سانسور که در قانون وضع شده است، دست بردارد؛ در غیر این صورت التهاب‌ها در سطح جامعه افزایش می‌یابد. (همان) بنابراین نظر اگر حریم‌ها برداشته شود و روابط آزاد باشد، التهاب‌ها از میان رفته، آرامش جایگزین آن می‌شود. این دیدگاه را براساس دیدگاه سوم نقد خواهیم کرد. 2. استحکام پیوند خانوادگی لازمه دوام و استحکام زندگی، عشق است و عشق جز با آموزش و تجربه‌های متعدد و ایجاد روابط حاصل نمی‌شود. بنابراین دختر و پسر باید قبل از ازدواج تمرین عشق کنند تا بتوانند زندگی سرشار از عشق را تدارک ببینند. (مقیمی حاجی، 1380: 44) براساس این نظریه اگر میان دختر و پسر رابطه‌ای نباشد و طرفین از هم شناختی نداشته باشند، ازدواج آنها کورکورانه خواهد بود و این‌گونه ارتباط‌ها باعث انتخاب ناآگاهانه در ازدواج می‌شود؛ زیرا بدون برقراری ارتباط پسر و دختر در جامعه آنها برای انتخاب درست دچار مشکل می‌شوند. چراکه به‌دلیل نداشتن درک صحیحی از جنس مخالف افزون بر عدم توانایی شناخت خصوصیات مثبت و منفی ظاهری و باطنی در ازدواج، از شناخت کامل شریک زندگی آینده خود ناتوان خواهد بود. (بانکی‌پور، 1380: 2 / 686) در این نظر ادعا می‌شود وقتی در جامعه‌ای فرد با افراد مختلف ارتباط داشته باشد می‌تواند کمبودهای همسرش را جبران کند و به فکر جدایی یا نگرانی‌های دیگر نیفتد. بنابراین طرفداران این دیدگاه وجود هرگونه حریمی را بین دو جنس در جامعه مردود می‌دانند و حتی اعتقاد دارند جداسازی دختران و پسران در جامعه و دانشگاه، افزایش سن ازدواج، ازدواج‌های تحمیلی و ازدواج‌های ناموفق را درپی خواهد داشت. 3. احساس نیاز به محبت و ابراز شخصیت از جمله نیازهای فطری انسان نیاز به روابط اجتماعی، محبت، تأیید و احترام است. در بررسی‌های انجام شده درخصوص علل برقراری ارتباط با جنس مخالف خصوصاً در جوانان به ارضای نیازهای مزبور اشاره شده است. برخی از پسران، داشتن دوست دختر را نوعی توفیق و قدرت اجتماعی تلقی می‌کنند. ازاین‌رو برای نشان دادن قدرت خویش، سعی می‌کنند به‌نحوی با دختران ارتباط برقرار سازند. دختران نیز داشتن رابطه با پسران را نوعی جاذبه به‌شمار می‌آورند. (احمدی، 1387: 6) همچنین دختران و پسرانی که در خانواده نیاز به محبت و ابراز شخصیتشان ارضا نمی‌شود، از راه‌های دیگر به ارضای آن خواهند پرداخت که برقراری ارتباط با جنس مخالف یکی از آن راه‌هاست. در بررسی علل روابط دختر و پسر گفته شد، دختر یا پسر جوان دانشجویی که وارد فضای دانشگاهی می‌شود به پذیرفته شدن محیطی تمایل داشته، در صورت عدم پذیرش ازسوی تشکل یا گروهی خاص ممکن است به جنس مخالف پناه آورده، از این طریق درصدد پر کردن خلوت‌ها و برآوردن نیازهایش برآید. (منصوری‌نژاد، 1384: 69) بنابراین با توجه به همه مسائل، این کشش درونی و نیاز شدید به محبت و مهربانی در جوانان از این طریق می‌تواند ارضا شده، باعث شکوفایی استعدادهای آنها شود. 4. ایجاد فرصت‌های برابر جنسیتی در زمینه‌های مختلف اگر ارتباط‌ها آزاد باشد، هر دو جنس دارای فرصت‌های برابر شغلی، آموزشی، فرهنگی، بهداشتی و ... خواهد بود؛ و درصورت محدود شدن روابط، این فرصت‌ها از بین خواهد رفت و معمولاً زنان در این بین قربانی خواهند شد. (مقیمی‌حاجی، 1380: 74) روایت افراطی این نظر، همان نظریه فمنیست‌های مدرن است که معتقدند باید دیواری نفوذناپذیر بین جهان زنانه و مردانه ایجاد نمود. آنها می‌پندارند انفکاک محیط‌های زنان از مردان سبب دستیابی زنان به پیشرفت‌های بهتر و والاتری خواهد شد. (بنگرید به: صالحی، 1385: 159) 5. جلوگیری از افزایش مفاسد و ایجاد امنیت بیشتر در جامعه اگر دختران و پسران نتوانند آزادانه در محیط اجتماعی با یکدیگر ارتباط برقرار نمایند، این ارتباط به‌صورت پنهانی و دور از نظارت خانواده و اجتماع ایجاد شده، به‌دلیل پنهان‌کاری، دختران بیش‌از پسران لطمه خواهند دید: محدودیت روابط در اجتماع، ارتباط دختر و پسر را به خانه کشانده است. اما باز هم دختران بی‌آنکه از امنیت حضور در محیط خانواده برخوردار باشند در جست‌وجوی معاشرت‌های اجتماعی آزادانه‌تر هستند ... . (کلوموروتزی و صادقی، 1386) از طرف دیگر در چنین وضعیتی دختران به‌دلیل محدودیت در روابط آزاد به پرورش جاذبه‌های جنسیتی در جامعه می‌پردازند و آستانه تحریک‌پذیری جامعه را بالا می‌برند؛ اما چون فرصت ارضا برای پسران وجود ندارد، آنها به کام‌جویی‌های بدلی و ناهنجاری‌های جنسی کشیده می‌شوند. بنابراین برداشته شدن محدودیت‌ها و رشد سطح فرهنگ جامعه، موجب افزایش ضریب امنیت و کاهش مفاسد و جرم و جنایت خواهد شد. 6. اوضاع حاکم بر جامعه جهانی اوضاع حاکم بر جامعه جهانی، جدایی دو جنس را از هم ناممکن کرده است. زیرا عصر حاضر، عصر ارتباطات و اطلاعات است. ازاین‌رو، همان‌گونه‌که در این عصر، فرهنگ‌ها، ادیان و مذاهب به گفت‌وگو و ارتباط میان هم تن داده‌اند، پس پیروی از الگوی جهانی، باید ارتباط و مصاحبت میان همه افراد بشر، فارغ از جنسیت، نژاد، رنگ، دین و مذهب را باید پذیرفت. (نیکزاد، 1383: 122) در غیر این صورت، از آنجا که نیاز به ارتباط و رفت‌وآمد با کشورهای دیگر قطعی است، فردی که فضای محدود را تجربه کرده و تجربه رویارویی آزاد با جنس مخالف را ندارد با وارد شدن در جوامع باز، یک‌باره زمینه انحراف یا انزوای او فراهم خواهد شد و ... . سه. دیدگاه معتدلانه (نظریه مشهور) این دیدگاه، درحقیقت نقدی بر دو دیدگاه قبل است. براساس این نظریه، از دیدگاه اسلام زن و مرد دارای هویتی انسانی بوده، برپایه این هویت می‌توانند باهم ارتباط و تعاملات اجتماعی داشته باشند. بنابراین مرد باید در زیرساخت‌های فکری خویش تصویر درستی از زن به‌عنوان یک شخصیت ارجمند، پاک و با کرامت داشته باشد و زن نیز باید در روساخت‌های رفتارش که وجوه ارتباطی او را در پوشش، گفتار و حرکات نمایان می‌سازد، حرمت و کرامت زن بودن خود را نشان دهد. (نیکزاد، 1383) ادله معتقدان به دیدگاه اعتدال یا معروف 1. استناد به آیات قرآن کریم در بسیاری از موارد در روابط زن و مرد از کلمه معروف استفاده کرده است. این واژه در قرآن 38 مرتبه تکرار شده است که نوزده بار آن درباره ارتباط با زنان است، گویی معیار و میزان، معروف بودن روابط است. مثلاً در آیه نوزدهم سوره نساء آمده است: «وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» با زنان به‌طور شایسته معاشرت کنید. براساس این نظریه قرآن مردان را در ارتباط و معاشرت با زنان به معروف امر می‌کند. «معروف» به‌معنای هر عملی است که افکار عمومی آن را عملی شناخته‌شده بداند و با آن مأنوس باشد و با ذائقه‌ای که اهل هر اجتماع از نوع زندگی اجتماعی خود به‌دست می‌آورد، سازگار باشد. این واژه، متضمن هدایت عقلی، حکم شرعی، فضیلت اخلاقی و سنت‌های ادبی و انسانی است و چون اسلام شریعت خود را براساس فطرت و خلقت بنا کرده است، «معروف» همان چیزی است که مردم آن را معروف بدانند، البته مردمی که از راه فطرت و از مقتضای نظام خلقت منحرف نگردیده باشند. (طباطبایی، 1363: 4 / 24) براساس این تعریف، معیار را در روابط زن و مرد روشی است که جامعه با در نظر گرفتن راهنمایی عقل و شرع و فطرت می‌پسندد. علامه طباطبایی در تفسیر آیه «وَقُلْنَ قَوْلًا مَعْرُوفًا» (احزاب / 32) «قول» را به‌معنای مطلق معاشرت، و محتوای آیه را خطاب به همه زنان می‌داند؛ هرچند همسران پیامبر مخاطب اولیه آیه‌اند. (همان: 16 / 461) طبق این آیه سخن گفتن زنان با مردان نفی نشده بلکه درخصوص آن به معروف امر شده است. سخن معمول و مستقیم بگویید، سخنی که شرع و عرف اسلامی، (نه هر حرفی) آن را پسندیده دارد، و آن سخنی است که تنها مدلول خود را برساند. (یا همراه کرشمه و ناز نباشد.) (همان: 462) طبق این بیان، وظیفه زنان در معاشرت با مردان نیز، رعایت مبنای معروف است؛ یعنی قرآن با صراحت هم به مردان و هم به زنان تأکید کرده است که بر مبنای معروف با جنس مخالف رفتار کنند. شواهدی دیگر نیز در قرآن وجود دارد که اصل ارتباط و معاشرت زن و مرد را می‌پذیرد ازجمله آیاتی که در ارتباط حضرت موسی(ع) و دختران شعیب آمده و مبتنی بر ضرورت و معیارهای اخلاقی و ایمانی دارد. 2. اصل اعتدال در اسلام اسلام دین فطرت (روم / 30) و فطرت مبتنی بر اعتدال بوده، از افراط و تفریط گریزان است. بنابراین اسلام در مسئله ارتباط دختر و پسر یا زن و مرد نه سخت‌گیرانه هرگونه ارتباط گفتاری، دیداری و شنیداری را ممنوع کرده و نه ولنگارانه و تساهل‌مآبانه هرگونه ضابطه و حریمی را در ارتباط با دو جنس مخالف ـ غیر محارم ـ بی‌اعتبار دانسته است. (نیکزاد، 1383: 127) آیات و روایات فراوانی ازجمله آیه 143 سوره بقره و آیه یک سوره حجرات مؤید این نظرند. در ادامه این استدلال گفته می‌شود، معمولاً در طرح دیدگاه‌های دینی، باید بر آنچه در متون دینی آمده و از جانب خدا و پیشوایان دینی گفته شده است، پایبند و ملتزم بود و از اعمال سلیقه شخصی به‌شدت پرهیز کرد. حضرت امیرالمؤمنین(ع) در حکمت 105 نهج‌البلاغه می‌فرماید: خداوند حدود و مرزهایی قرارداده است، از آنها تجاوز نکنید؛ محرماتی قرار داده، آنها را نقض نکنید! واجباتی قرار داده آنها را ترک نکنید؛ و درباره چیزهایی سکوت کرده است (نه آنها را حرام کرده و نه واجب) این سکوت از روی فراموشی نبوده بلکه خواسته است شما در آن موارد آزاد باشید. سپس شما خود را در آن زمینه‌ها به تکلّف و مشقّت نیندازید و از پیش برای خودتان، تکلیف درست نکنید. پیامبر اکرم(ص) نیز می‌فرماید: خداوند دوست دارد، آنچه را اجازه داده و ممنوع نکرده است، انجام دهند و از پیش خود آن را ممنوع نشمارند؛ همان‌گونه که دوست ندارد آنچه را نهی کرده و ممنوع دانسته است، انجام دهند. (جامع الصغیر، 1379: 19 / 563) براساس مستندات فوق می‌توان گفت، در اسلام همچنان‌که حریم‌های اختلاط مشخص می‌شود، اصل ارتباط نهی نمی‌گردد. ازاین‌رو نمی‌توان به احتیاط تمسک کرد و رأی به حرمت هرگونه ارتباط داد؛ زیرا ایجاد محدودیت و ممنوعیت بیش از آنچه شارع مقدس فرموده است، خود، عامل مهمی برای بی‌بندوباری و مرزشکنی است؛ زیرا این‌گونه تصور می‌شود که پایبندی به مقررات و حدود شرعی، عملی بسیار دشوار و بلکه غیر عملی است و چاره‌ای جز بی‌بندوباری و مرز شکنی نیست. (نیکزاد، 1383: 129) مسلماً نظریه اختلاط نیز مردود است زیرا این نظریه به‌طور کامل با آیات و روایات فراوان و فتاوای فقها ناسازگاری دارد. آیات و روایات متعددی در باب لزوم رعایت عفاف، حفظ حریم و ممنوعیت اختلاط با جنس مخالف و حرمت خلوت زن و مرد نامحرم و تبرّج و خودآرایی زنان در خارج آمده است. همچنان‌که این نظریه نه با تجربه و واقعیت‌ها سازگار است و نه با علم همخوانی دارد؛ (همان: 123 ـ 122) بنابراین، بهترین راه، اعتدال یا انتخاب راه میانه است که قرآن آن را ویژگی امت اسلامی معرفی می‌کند. (بقره / 143) 3. سیره انبیا و ائمه(ع) موارد زیادی در تاریخ گزارش شده است که معصومین(ع) با افراد بیگانه معاشرت داشته‌اند. برخی از این گزارش‌ها در قصص قرآنی آمده است مانند: مراقبت زکریا از حضرت مریم (آل‌عمرن / 37)، ملاقات حضرت سلیمان با بلقیس (نمل / 42)، گفت‌وگوی حضرت موسی با دو دختر شعیب. (قصص / 25 ـ 23) صاحب وسائل الشیعه در این زمینه می‌گویند: از مجموعه روایات استفاده می‌شود که برای زنان رواست که برای مجالس عزا یا برای انجام حقوق مردم یا تشییع جنازه بیرون روند و در این مجامع شرکت کنند؛ همچنان‌که فاطمه÷ و نیز زنان ائمه اطهار(ع) در مثل این موارد شرکت می‌کرده‌اند. (حر عاملی، 1393ق: 1 / 73) روایاتی از معصومین(ع) نیز مؤید همین نکته است؛ مثلاً اجازه شرکت زنان مسلمان برای مداوای مجروحان در جنگ خیبر. (همان: 7 / 674) افزون بر این سیره بزرگان دین ازجمله: خطبه غرّای حضرت زهرا÷ در مسجد پیامبر(ص) ، سخنرانی حضرت زینب÷ در کوفه و شام در جمع عمومی مردم و مجلس یزید و سلام کردن پیامبر و حضرت امیر(ع) به زنان، (همان: 14 / 3 ـ 1) تأیید و تشویق اسماء دختر یزید انصاری توسط پیامبر به‌جهت سخنان شیوا، گفت‌وگوی حضرت زهرا÷ با صحابه پیامبر، ازجمله سلمان، بلال، معاذ بن جبل، جابر بن عبدالله انصاری و خلفای اول و دوم مؤید مطلب فوق است. (کلینی: 5 / 528؛ حر عاملی، 1393ق: 3 / 27) 4. نداشتن معایب نظریه اضطرار و اختلاط نگرانی‌هایی که منتهی به نظریه اضطرار می‌شود، در اینجا بدون آنکه عوارض نظریه اضطرار را داشته باشد، لحاظ شده است. در جایی که خصوصیت زن و مرد یا سن آنها یا وضع محیط برای یکی از آنها لغزش‌آور باشد، بدون جلوگیری از ارتباط‌های متعارف و مستحسن خلاف عرف شمرده می‌شود؛ افزون بر اینکه عواملی که نظریه اختلاط به‌عنوان نکات مثبت آن را دنبال می‌کرد نیز، در نظریه معروف تأمین می‌شود؛ یعنی هماهنگی با عرف بین‌الملل یا فرهنگ‌های دیگر ـ تا آنجا که اخلال در شرع، عقل و طبع انسان نداشته باشد ـ تأیید می‌شود و با منفی‌نگری، حرص و التهاب نمی‌آفریند و ارتباط‌های خارج از محدوده عقلی، شرعی و عرفی را مردود می‌شمارد. (بانکی‌پور فرد، 1380: 2 / 695) ارزیابی و تحلیل دیدگاه‌ها 1. سه دیدگاه فوق براساس معیارهایی که عقل و دین ارائه می‌کند قابل بررسی و ارزیابی است. به نظر می‌رسد بین دیدگاه‌های سه‌گانه رویکرد اعتدالی موافق دین، شریعت و عقلی است که به تأیید شارع مقدس رسیده است. با این وصف در بین این سه رویکرد نقاط مشترکی نیز موجود است. براساس دیدگاه‌های پیش‌گفته اصل ارتباط و تمتّع جنسی رد نمی‌شود؛ بلکه در قالبی خاص قرار می‌گیرد. شاهد قرآنی این مدعا (ارتباط مقید و مشروط) آیه 23 سوره قصص است که به داستان برخورد موسی(ع) با دختران شعیب می‌پردازد. (بنگرید به: منصورنژاد، 1384: 52 به بعد) اما متون دینی به‌صراحت روابط بی‌قید و شرط و آزاد را رد می‌کنند. قرآن به این‌گونه روابط (خدن) می‌گوید و گرچه این لفظ مفرد و جمع نمی‌پذیرد، به‌علت دلالت بر کثرت و زیادی، آن را در صیغه جمع (اخدان) می‌آورد. به‌عبارت‌دیگر وقتی کسی به‌منظور فحشا و زنا دوستی می‌گیرد به او و به مثل او قناعت نمی‌کند؛ چون نفس آدمی حریص است اگر قرار باشد خواست نفس را برآورد و از آن اطاعت کند، حتماً دوستان زیادی را برای فحشا می‌گیرد. (طباطبایی، 1374: 4 / 443) مسئله دوست‌گیری بین عرب حتی در بین زنان آزاد و برده آنان متداول بود و مردم کسی را به این جهت ملامت و مذمت نمی‌کردند. (همان) بنابراین خداوند در آیات 25 سوره نساء و 5 سوره مائده، ازدواج با این افراد را ممنوع کرد. به‌عبارت‌دیگر از جمله عواملی که امروزه در شیوع رفتارهای نا به‌هنجار جنسی بسیار مؤثر است «اختلاط دختر و پسر» در مراکز آموزشی، مجالس و دیگر مراسم گروهی است. پیامبر(ص) با اشاره به این عامل می‌فرماید: «هیچ چیزی را مربوط به زمان‌های بعد خطرناک‌تر از اختلاط و ارتباط مردان با زنان نمی‌بینم». (النوری الطبرسی، ج 1408ق: 14 / 306) 2. نکته مهمی که باید در بحث روابط دختر و پسر بدان توجه کرد، گلوگاه آن است. به نظر می‌رسد جوهره بحث به هویت جنسی دختر و پسر بازمی‌گردد نه هویت انسانی. دختر و پسر در هویت انسانی مشترک و در هویت جنسی از هم متمایز‌ند. ازاین‌رو، در تعریف بایسته‌های روابط آن‌دو باید به این نکته توجه کرد. برخی معتقدند در حیطه هویت انسانی (که وجه اشتراک دختر و پسر است)، تعامل و ترابط بلامانع است، اما برای اینکه این ارتباطات از آفات و آسیب‌ها مصون بمانند، رعایت برخی قیود و حدود ضروری است. (منصوری‌نژاد، 1384: 68) 3. گفته شد که هر رابطه‌ای از جنس نامشروع، از دیدگاه اسلام حرام است. اما حتی همه روابط اجتماعی مشروع هم در همین اندازه باقی نمی‌مانند. افلاطون معتقد است اساساً بدون وجود رابطه جنسی میان زن و مرد، دوستی به‌ندرت اتفاق می‌افتد و بدان حد نادر که حکم عدم باشد. (جاودانی، 1382: 45) بنابراین هرچند تصور دوستی صمیمی میان دختر و پسر، بدون وجود انگیزه‌های جنسی، تصور محالی نیست، عملی‌شدن چنین رابطه‌ای چندان عقلانی نیست؛ زیرا دیدار و تماس‌های بصری و کلامی، نگاه‌های دوستانه همراه با خنده و شوخی و ابراز علاقه زیاد میان دو جنس، معمولاً موجب تحریک جنسی می‌شود. با وجود تحریک‌های مداوم تضمینی وجود ندارد که انگیزه‌های جنسی به‌صورت ناخودآگاه به‌وجود نیاید؛ به همین دلیل احتمال انحراف در چنین روابطی بالاست. این انحرافات صرفاً جنسی نیستند بلکه می‌توانند خروج از حدود شرعی نیز باشند مانند مکالمه، نگاه و ... که تنها اختصاص به مجردین نیز ندارد. ابوبصیر می‌گوید: به زنی قرآن تعلیم می‌دادم، پس با او به چیزی شوخی کردم؛ سپس نزد ابی‌جعفر رفتم. ایشان فرمود: چه چیزی به آن زن گفتی؟ رویم را پوشاندم. حضرت فرمود: به‌سوی او بازنگرد. (حر عاملی، 1397: 14 / 144) 4. بین چند نظریه‌ای که شرحش گذشت، نظریه اعتدال از همه مقبول‌تر به نظر می‌رسد. در پژوهش‌های میدانی به عمل آمده توسط نگارندگان در محیط‌های دانشجویی، 1/72 درصد دانشجویان یعنی 173 نفر از 240 نفر آنها در پاسخ به این سؤال که با کدام یک از عبارات زیر موافق هستید، از بین چهار گزینه ارتباط کاملاً آزاد با جنس مخالف، منع شدید ارتباط، ارتباط با جنس مخالف درصورت لزوم و وجود ارتباط میان دو جنس با رعایت اعتدال و میانه‌روی، گزینه آخر یعنی اعتدال را انتخاب نموده بودند و 7/1 بدون پاسخ، 1/7 گزینه منع شدید، 8/13 گزینه درصورت لزوم و 5/. آنها گزینه ارتباط آزاد را انتخاب کرده بودند. همچنین تحلیل آزمون نشان داد 127 نفر از 240 نفر یا 2/53 درصد از دانشجویان گرایش‌های بالایی به برقراری ارتباط، و 8/46 درصد گرایش میانه و پایین‌تری به آن نشان داده‌اند. هرچند گرایش دخترها به رابطه با جنس مخالف نسبت به پسرها منفی‌تر بود، تفاوت معنی‌داری از این لحاظ با یکدیگر ندارند. به‌هرحال از نظر نگرش، همه دانشجویان نگرش متوسطی نسبت به این موضوع داشتند. اما در بعد بررسی وضعیت باورهای مذهبی دانشجویان در خصوص چگونگی روابط، کمترین نمره 9 و بیشترین آن 30 ارزیابی شد و میانگین نمره 3/19 و انحراف معیار آن 7/4 بود. نتیجه‌نهایی نشان داد 124 نفر یعنی 9/51 درصد باورهای مذهبی متوسط، و 101 نفر یعنی 8/41 درصد باورهای مذهبی قوی‌تری داشتند. به‌عبارت‌دیگر، باورهای مذهبی بیشتر دانشجویان در این باره متوسط و نیازمند آموزش‌های دینی و مذهبی ارزیابی شد. با این تحلیل می‌توان اصل وجود ارتباط براساس ضرورت را پذیرفت ولی وجود آسیب‌های موجود باید به‌واسطه قوت بخشیدن به مبانی اعتقادی و دینی دانشجویان و آموزش رفع و رجوع گردد. به نظر می‌رسد اسلام اصل اولیه در روابط بین زن و مرد را کاهش و تقلیل می‌داند. اسلام معتقد است به‌دلیل وجود جاذبه‌های جنسی که میان زن و مرد وجود دارد، ارتباط این‌دو در معرض انحراف است؛ هرچند این انحراف در سطح گفت‌وگو و نگاه باشد؛ بدین‌صورت که احساس هریک از زن و مرد، در گفت‌وگو و مراجعه با نامحرم، با زمانی که با هم جنس خود گفت‌وگو می‌کند متفاوت است؛ ازاین‌رو، اسلام به جهت پیشگیری از آلوده شدن روابط مشروع اجتماعی به روابط نامشروع، به کاهش روابط زن و مرد نا محرم توصیه، و تنها به موارد لازم و ضروری آن اکتفا کرده است. در روایت معروف حضرت زهرا÷ که می‌فرماید: «بهتر است برای زنان که مردان آنها را نبینند و آنان نیز مردان را نبینند» کلمه خیرٌ (بهتر) به‌کار رفته است؛ یعنی هرچند ممنوعیت کلی برای نگاه زن و مرد وجود ندارد، هرچه روابط با جنس مخالف کمتر باشد، بهتر است. همچنین سیره قطعی و مستمر متشرعه، دلالت بر رجحان کاهش ارتباط دارد. افزون بر اینکه به نظر می‌رسد اجرایی کردن نظریه اعتدال در برنامه‌ریزی اجتماعی و فرهنگی دچار مشکل شود؛ زیرا، با عادی‌سازی روابط و اکتفا به توصیه‌هایی شرعی نمی‌توان انتظار داشت زن و مرد در محیط‌های دانشجویی، سازمانی و اداری به‌ویژه میان جوانان که در اوج نیاز جنسی و تمایل به جنس مخالف‌اند، روابط کاملاً سالم و مشروعی داشته باشند. چنین فرهنگی قابلیت تحقق خارجی ندارد. (بازتاب اندیشه، 1383: 43 ـ 42) نقد‌های فوق نسبت به نظریه اعتدال، به‌منزله تأیید نظریه اضطرار نیست؛ بلکه می‌تواند ما را به اصل دیگری تحت عنوان «رعایت اعتدال با رویکرد تقلیل و کاهش روابط زن و مرد» برساند. به‌عبارت‌دیگر، ضمن پذیرش روابط معمولی اجتماعی در حد لزوم، با استفاده از عوامل فرهنگ‌ساز و برنامه‌ریز در جامعه مانند نخبگان، اندیشمندان و هنر، باید در جهت کاهش حداقلی روابط در مجامع عمومی کوشید. البته اگرچه نظریه اعتدال در برخی عرصه‌ها بنا به مصالح و ضرورت‌ها ممکن است اجرایی نباشد، در بیشتر عرصه‌ها می‌توان به عملیاتی شدن آن امیدوار بود. بنابراین به نظر می‌رسد درخصوص ارتباط جوانان با جنس مخالف خود از جمله دانشجویان با توجه به احتمال بالای پیدایش آسیب‌ها در روابط معمول اجتماعی، بهتر است بنا بر تقلیل ارتباطات و به حداقل رساندن آن گزارده شود و برای پیوندخواهی جنسی با انگیزه ازدواج با آگاهی خانواده در فرآیند زمانی مشخصی تعریف، و درصورت نیاز به آشنایی‌های عمیق‌تر و بیشتر، صیغه محرمیت بین آنان جاری گردد. 5. نظریه معروف با استفاده از آیات قرآن رویکرد معتدلانه را دنبال نمود. در تبیین این نظر گفته شد که عرف تعیین‌کننده معروف است. اما نقد وارد بر آن عبارت است از: در تبیین حد و مرزهایی که در لسان شرع آمده است، جای مراجعه به عرف نیست. فقیه می‌بایست موضوعات احکام را از حیث مفهومی، با مراجعه به منابع لغوی و روایی روشن سازد و حکم شرعی آن مفهوم را بیان نماید. آنگاه مکلفین با توجه به مفهوم بیان شده توسط فقیه، مصادیق خارجی آن مفهوم را تشخیص دهند. فقیه در مسئله معروف بایستی حدود مفهوم معروف را به‌خوبی بیان نماید و لذا نمی‌توان در فهم اینکه معروف یعنی چه و خصوصیات معروف چیست به عرف رجوع کرد. (همان) راهکارهای تعدیل و کنترل با این وصف با توجه به آسیب‌های موجود در رویکرد اعتدال جهت هموار کردن آسیب‌ها و مشکلات باید با آموزش و ارتقا مهارت دانشجویان در مواجهه سالم با جنس مخالف، آنها را در کنترل و تعدیل غریزه جنسی یاری رساند. لذا در دو محور این امور قابل ارائه‌اند: یک. کنترل و تعدیل غریزه جنسی غریزه جنسی یکی از نیازهای مهم فیزیولوژی هر انسان به‌خصوص پس از دوره بلوغ و در دوران جوانی است. اما مسلماً فرصت برآورده کردن آن در مقطعی امکان‌پذیر نیست. ازاین‌رو، ازسویی متولیان باید عوامل تحریک‌آمیز جامعه را به حداقل ممکن برسانند و از سوی دیگر جوان در چنین برهه‌ای با خویشتن‌داری نفس خود را کنترل نماید. اما درصورت فراهم بودن امکانات، ازدواج دائم بهترین راهکار بوده، در موارد خاص با در نظر گرفتن آسیب‌های احتمالی آن خصوصاً نسبت به بانوان (بنگرید به: رافعی، 1382) ازدواج موقت یا صیغه محرمیت، به‌منزله گزینه دوم، می‌تواند مناسب باشد. دو. آموزش به نظر می‌رسد چگونگی ایجاد رابطه با جنس مخالف و تعیین محدوده آن، برای افراد خصوصاً جوانان ابهام‌آمیز باشد. در پژوهش میدانی انجام شده، 68/. از دانشجویان به این پرسش که آیا گذراندن دوره‌های آموزشی خاص درباره احکام شرعی مربوط به روابط با جنس مخالف ضرورت دارد؟ پاسخ مثبت دادند و 3/21 آنها گزینه نظری ندارم و 6/9 پاسخ منفی را برگزیدند و 3/1 نیز به این پرسش پاسخی ندادند. این نکته مسئله لزوم آموزش برای افزایش آگاهی نسبت به روابط سالم و آسیب‌زا را کاملاً تأیید شده است. دختر و پسری که در رابطه‌ای متقابل قرار می‌گیرند ممکن است در معرض فعالیت‌های مضر زیادی قرار گیرند که وجود عشق مفرط در رابطه، به آسیب‌های احتمالی و واقعی آن توجه ندارند. در چنین روابطی معمولاً آسیب های از نوع جنسی، جسمی و هیجانی محتمل است و حتی ممکن است افراد ناخواسته در موقعیت‌های خطرناک مانند تجاوز جنسی و بارداری ناخواسته قرار گیرند. اگرچه هم پسران و هم دختران ممکن است به یکدیگر آسیب وارد کنند، شیوع این کار از جانب پسران علیه دختران مزمن و شدیدتر است. (هیکمن ـ براون 1999؛ لوی، 1997، به نقل از: یوسفی، اشرف و هویدا فر، 1386: 89) ازاین‌رو، طرح‌های زیادی در کشورهای اروپایی ـ امریکایی برای آموزش روابط سالم با عناوین گوناگونی مانند: انتخاب سالم‌تر، انتخاب مغرورانه، کاهش خطر اجرا و ... صورت پذیرفته است. (همان: 90) پژوهشی در کشور با عنوان «بررسی اثر آموزشی روابط سالم بر افزایش آگاهی دختران در روابط آسیب‌زای دختر و پسر» انجام گرفت که نتیجه آن بیانگر تأثیر آموزش روابط سالم بر افزایش آگاهی دختران از روابط آسیب‌زای دختر و پسر بوده است. نتیجه این تحقیق با سایر تحقیقات آموزشی که در سراسر جهان به‌منظور کاهش آسیب‌های ناشی از روابط، صورت گرفت همخوانی دارد. امتیاز این تحقیقات در پی‌گیری‌های بلندمدت و اثرات ماندگار آنهاست. نتیجه برخی از این پژوهش‌ها حاکی از ادامه اهداف آموزشی مزبور تا 31 ماه پس از آموزش بوده است. هرچند به‌دلیل تفاوت فرهنگی و شدت و عمق مشکلات در کشورهای دیگر، محتوای جلسات آموزشی کاملاً متفاوت است، این پژوهش‌ها حاکی از تأثیر آموزش‌ها در افزایش رفتار سالم با توجه به فرهنگ خاص آن جامعه‌اند. (همان: 87 ـ 65) هرچند نکات فوق دربرگیرنده آموزش تربیت جنسی در بین جوانان است، با توجه به مسلمان بودن اکثر افراد در کشور، نیاز به آموزش‌های دینی در بین آنها به‌شدت وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر ،محدوده بسیاری از حلال‌ها و حرام‌ها در احکام مربوط به نگاه، پوشش، رفتار، گفتار و ... برای عموم مردم ناشناخته است. تربیت رفتار اجتماعی افراد مستلزم حداقل دو عامل مهم است: شناخت صحیح و درست الگوی مناسب رفتار اجتماعی؛ و ارائه صحیح این الگو به افراد. (احمدی، 1378: 65 به بعد) در همین راستا نکته حائز اهمیت اینکه غفلت از موضوع مهم آموزش باعث می‌شود در سالهای آینده سمت‌وسوی برنامه‌های آموزشی کشور ما نیز مانند کشورهای دیگر بیش‌از آنکه در جهت آموزش روابط سالم باشد جهت‌گیری جنسی داشته، به بستری برای آشنایی با وسایل پیشگیری از بارداری، بیماری‌های مقاربتی، آموزش کاربرد آنها و شیوه‌های افزایش به‌کارگیری این ابزارها تبدیل شود. (یوسفی و همکاران، 1386: 95) بنابر موارد گفته‌شده، به نظر می‌رسد می‌توان الگوی مطلوب دینی در ارتباط دختر و پسر، یعنی «ارتباط مقید و مشروط» ـ نه نفی ارتباط به‌صورت مطلق و نه وجود ارتباط آزاد ـ را آموزش و آن را به‌خصوص در فضاهای دانشجویی که ضرورتاً این ارتباط اجتناب‌ناپذیر است نهادینه کرد. نتیجه بی‌تردید در اجتماع گریزی از روابط معمول اجتماعی نیست. آنچه سنت و سیره معصومین و بزرگان نیز از آن حکایت می‌کند منع وجود هرگونه رابطه‌ای بین دو جنس مخالف نیست؛ اما براساس دیدگاه معتدلانه صرف از آنجا که هم امکان تفسیرهای گوناگون از آن وجود دارد و هم رابطه بین طرفین به‌دلیل جاذبه‌های جنسی و کشش‌های عاطفی به مرور دستخوش تغییرات می‌شود؛ نمی‌توان آن را کاملاً مطابق با دیگاه دینی دانست؛ بنابراین، بهتر است اصل تعدیل در روابط را با رویکرد کاهش دنبال نمود. در همین راستا از جمله اساسی‌ترین راه‌های رسیدن به مطلوب دین، آموزش صحیح و استفاده از خویشتن‌داری و ترویج ازدواج آسان است. در غیر این‌صورت، هریک از دیدگاه‌های افراطی و تفریطی ویرانگر بوده، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به جامعه وارد خواهد ساخت. دانشگاه‌ها اصلی‌ترین صحنه رقابت‌های علمی‌اند که اگر در آن روابط سامان نیابد شاهد کاهش راندمان علمی خواهیم بود. بنابراین، ایجاد محیطی علمی، اخلاقی و پویا از جمله وظایف متولیان است تا در بستر آن ضمن رسیدن به اهداف آموزشی، نسل جوان و فرهیخته از آسیب‌های دوره جوانی در امان باشند. منابع و مآخذ 1. قرآن کریم. 2. نهج البلاغه، 1376، ترجمه دکتر سید جعفر شهیدی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. 3. ابونیا عمران، فرخناز، 1381، بررسی تاریخ جرایم جنسی از دوران باستان تاکنون، ساری، رنگارنگ. 4. احمدی، علی اصغر، 1387، تحلیلی تربیتی بر: روابط دختر و پسر در ایران، تهران، سازمان انجمن اولیا و مربیان. 5. احمدی، محمدرضا (با همکاران جمعی از محققان)، 1384، روابط پسر و دختران (پرسش‌ها و پاسخ‌های دانشجویی)، قم، معارف. 6. اکبری، ابوالقاسم، 1387، مشکلات نوجوانی و جوانی، تهران، رشد و توسعه. 7. بانکی‌پور فرد، امیرحسین، 1380، «تحلیلی بر روابط دختران و پسران دانشجو»، مجموعه مقالات هم‌اندیشی بررسی مسائل و مشکلات زنان؛ اولویت‌ها و رویکردها، ج 2، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان. 8. پیز، آلن و باربارا، 1384، آنچه زنان و مردان نمی‌دانند (حقایقی درباره برقراری ارتباط با جنس مخالف)، ترجمه زهرا افتخاری، تهران، نسل نو اندیش. 9. جاودانی، نیاز، 1382، روابط دختر و پسران در جامعه امروز، تهران، کتاب درمانی. 10. جمعی از نویسندگان (محمدتقی اسلامی، احمد دبیری، مهدی علیزاده)، 1388، اخلاق کاربری چالش‌ها و کاوش‌های نوین در اخلاق علمی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 11. جوان، عبدالله، 1387، بررسی روابط دختر و پسر در ایران، قم، دفتر عقل. 12. حجازی، بنفشه، 1376، به زیر مقنعه (بررسی جایگاه زن ایرانی از قرن اول هجری تا عصر صفوی)، تهران، علم. 13. ـــــــــــــــ ، 1381، ضعیفه (بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر صفوی)، تهران، قصیده سرا. 14. حر عاملی، محمد بن حسن، 1397 ق، وسائل الشیعه، قم، مکتبة الاسلامیة. 15. خطیبی، شهلا، 1384، «شکست تحصیلی بارزترین عارضه دوستی و ارتباط دختران و پسران»، مجله پیوند، ش 307. 16. دلریش، بشری، 1375، زن دوره قاجار، تهران، دفتر مطالعات دینی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی. 17. دیلمی و آذربایجانی، احمد و مسعود، 1379، اخلاق اسلامی، قم، دفتر نشر معارف. 18. ذکایی، محمد سعید، 1386، فرهنگ مطالعات جوانان، تهران، آگاه. 19. رافعی، طلعت، 1382، تحلیلی بر روانشناسی زن در ازدواج موقت، تهران، دانژه. 20. رفیع‌پور، فرامرز، 1380، آناتومی جامعه، تهران، انتشار. 21. صالحی، صدیقه، 1385، «اختلاط و انفکاک در محیط‌های اجتماعی زنانه و مردانه از مبانی اسلام تا فمنیسم پست مدرن»، فصلنامه بانوان شیعه، ش 10. 22. طباطبایی، سید محمد حسین، 1374، المیزان، ترجمه: سید محمد باقر موسوی همدانی، ج 4، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 23. طیبی، ناهید، 1380، «مشکلات دختران دانشجو؛ اولویت‌ها و رویکردها»، مجموعه مقالات هم‌اندیشی بررسی مسائل و مشکلات زنان، اولویت‌ها و رویکردها، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان. 24. علم مهرجردی، نسرین، 1381، روابط دختر و پسر در جامعه کنونی ما، تهران، آن. 25. فرهنگی، علی اکبر، 1388، ارتباطات انسانی، تهران، رسا. 26. فقیهی، علی‌نقی، 1387، تربیت جنسی: مبانی، اصول و روش‌ها، از نظر قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث. 27. کریمی، یوسف، 1374، روانشناسی شخصیت، تهران، ویرایش. 28. کشوری، امین، 1387، حجاب من، بی‌جا، زهیر. 29. کلو موروتزی، صادقی، فاطمه نورما و ابراهیم نسکافی، 1386، «دختران جوان ایران روایت‌های مدرن از نابرابری‌های سنتی»، کتاب زنان، ش 149. 30. کلینی، یعقوب، 1363، کافی، قم، دارالکتب الاسلامیه. 31. محمد قاسمی، حمید، 1373، اخلاق جنسی از دیدگاه اسلام، قم، سازمان تبلیغات اسلامی. 32. مطهری، مرتضی، بی‌تا، اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب، قم، صدرا. 33. مظاهری، علی اکبر، 1377، خانواده ایرانی، ترجمه عبدالله توکلی، تهران، قطره. 34. معاونت آموزش دادگستری قم، 1384، نگاهی به روابط دختر و پسر قبل از ازدواج، قم، نشر قضا. 35. معصومی، سید مسعود، 1379، احکام روابط زن و مرد و مسائل اجتماعی آنان، قم، بوستان کتاب. 36. منصوری‌نژاد، محمد، 1384، مسائل دختران (بحران هویت، روابط یا پسر، شکست در عشق و مسأله تربیت)، تهران، جوان پویا. 37. النوری الطبرسی، حسین، 1408ق، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسه آل بیت لاحیاء التراث. 38. نیکزاد، عباس، 1383، «روابط زن و مرد از دیدگاه اسلام ترویج، تعطیل، تعدیل»، کتاب زنان، ش 25. 39. ـــــــــــــــ ، 1383، «روابط زن و مرد از دیدگاه اسلام، ترویج، تعطیل، تبدیل»، بازتاب اندیشه، 13 صفحه، ش 56 ـ 55. 40. ویتز، پل، 1383، «زوال خانواده»، بازتاب اندیشه، ش 49. 41. یوسفی، اشرف، زهرا هویدافر و رضوان محمدرضا، 1386، «سالم‌سازی روابط دختران و پسران» مجله تازه‌های روان درمانی (هیپنوتیزم)، ش 44 ـ 43. منبع:فصلنامه اخلاق - شماره 16 انتهای متن/
92/12/18 - 01:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 59]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها