محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1832338733
جایگاه دفاع از حقوق بشر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
جایگاه دفاع از حقوق بشر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، که سعادت انسان در کل جامعة بشری را آرمان خود می‌داند، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به‌طور طبیعی باید براساس رویکرد دفاع از حقوق انسان‌ها طراحی و ساماندهی شود.
بخش اول چکیده در این نوشتار با بحث پیشینۀ دفاع از حقوق بشر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، اقدامات دستگاه سیاست خارجی به دو شیوه توسل به سازمان‌های بین‌المللی و اقدامات مستقل بررسی شده است. در ادامه به جایگاه دفاع از حقوق بشر در فلسفه بعثت انبیا و تأسیس نظام اسلامی اشاره و معلوم شده است که بعثت انبیا و تشکیل حکومت، ارتباط وثیقی با این هدف بسیار مهم دارد. همچنین نظام حقوق بین‌الملل و حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران در سه‌حوزه مبانی و اهداف و اصول سیاست خارجی، پشتوانۀ دیگری برای این رویکرد در سیاست خارجی به‌حساب می‌آید. اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ازجمله اصول صلح و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و دفاع از مستضعفان، پشتوانه‌های این رویکرد در سیاست خارجی هستند که هر یک، مبانی محکمی در قرآن و سنت دارند. واژگان کلیدی حقوق بشر، سیاست خارجی، جمهوری اسلامی ایران، دفاع از مستضعفان. مقدمه این مقاله، دربارة دفاع از حقوق بشر در نظام اسلامی و به‌طور خاص نظام جمهوری اسلامی ایران است. ضرورت پرداختن به‌این موضوع را می‌توان این‌چنین بیان کرد: 1. امروزه که ادبیات سیاست خارجی کشورها با موضوع حقوق بشر عجین شده است و به‌صورت رسمی، دکترین سیاست خارجی کشورهای اروپایی به‌دکترین دفاع از حقوق بشر شناخته می‌شود، پرداختن به‌جایگاه دفاع از حقوق انسان‌ها در حوزه سیاست خارجی نظام اسلامی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. 2. ضرورت برخورد با موارد فاحش حقوق بشر در جهان، به‌ویژه از سوی کشورهای مدعی حقوق بشر، ضرورت دیگری است که نظام اسلامی باید به‌آن توجه کند. بدیهی است نظام اسلامی نمی‌تواند دربارة سرنوشت انسان‌ها بی‌تفاوت باشد و به‌این همه بی‌عدالتی و ظلم، عکس‌العمل نشان ندهد. 3. ضرورت این بررسی آنگاه دوچندان می‌شود که در آثار مربوط به‌سیاست خارجی کشورمان شاهد خلأ جدی دکترین منسجم هستیم و غنی‌سازی این ادبیات، از ضرورت‌های انکارناپذیر دوران حاضر است که از آن به‌عصر جهانی‌سازی نام برده می‌شود. غنای ادبیات سیاست خارجی به‌دست نخواهد آمد، مگر با بهره‌گیری شایسته از مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران، که همان وحی و شریعت و فقه است. این نوشتار، مهم‌ترین آموزه‌های اسلامی حوزه سیاست خارجی، یعنی دفاع از حقوق انسان‌ها را بررسی می‌کند. مفهوم حقوق بشر حقوق بشر، حقوق بنیادین و پایه‌ای است که هر انسان از آن نظر که انسان است و فارغ از رنگ و نژاد و زبان و ملیت و جغرافیا و...، از خداوند دریافت کرده است. بنابراین، اولاً، حقوقی جهانی است؛ ثانیاً هدیة الهی است و هیچ مقام بشری، از قبیل پادشاه، حکومت، یا مقامات مذهبی یا سکولار، این حقوق را اعطا نمی‌کند و از همین‌رو، نمی‌تواند آن‌را سلب کند. مفهوم سیاست خارجی دربارة سیاست خارجی تعریف‌های زیادی وجود دارد؛ این تعریف‌ها تفاوت ماهوی و مفهومی ندارند و تقریباً همة آنها به‌یک‌مفهوم اشاره دارند. (ر.ک: منصوری: 11؛ مقتدر، 1358: 131 و 132؛ خوشوقت، 1375: 145؛ رمضانی، 1380: 25؛ حقیقت، 1385: 20؛ محمدی، 1377: 18) در جمع‌بندی این تعاریف و به‌عنوان تعریف پیشنهادی می‌توان گفت: سیاست خارجی به‌آن دسته از سیاست‌های نظام سیاسی در تعقیب اهداف معیّن بین‌المللی آن اطلاق می‌شود که کنش‌ها و واکنش‌های نظام سیاسی ناظر به‌امور و مسایل خارج از چارچوب داخلی در برابر دیگر دولت‌ها و یا واحدهای بین‌المللی را سامان می‌دهد. پیشینة دفاع از حقوق بشر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران موضع بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در موضوع حقوق بشر، از قانون اساسی الهام گرفته است. طبق اصل 152 قانون اساسی، نفی هر‌گونه سلطه‌جویی و سلطه‌پذیری، حفظ استقلال همه‌جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همة مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت‌های سلطه‌گر و روابط صلح‌آمیز متقابل با دولت‌هایی غیرجنگی، راهبرد سیاست خارجی است. طبق اصل 154، آرمان سیاست خارجی، سعادت انسان در کل جامعه بشری است و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همة مردم جهان می‌داند؛ بنابراین، در عین خودداری کامل از هر‌گونه دخالت در امور داخلی ملت‌های دیگر، از مبارزة حق‌طلبانه مستضعفان در برابر مستکبران در هر نقطه از جهان حمایت می‌کند. مطابق بند شانزده اصل سوم، تعهد برادرانه در برابر همة مسلمانان و حمایت بی‌دریغ از مستضعفان جهان، جزو وظایف حکومت تعیین شده است. همبستگی با مسلمانان جهان و دفاع از حقوق آنان و در سطحی فراتر، سعادت کل جامعة بشری و حمایت ویژه از مردم ضعیف و ستمدیده، رویکرد راهبردی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که با ادبیات امروزی حقوق بشر نیز همخوانی دارد؛ ازاینرو، گفته می‌شود حقوق بشر و حمایت از حقوق انسانی مرز نمی‌شناسد. بر این مبنا، جمهوری اسلامی ایران در سال‌های پس از انقلاب، با کشورهای اسلامی و غیر‌متعهد و مناطق دیگر جهان تعاملاتی داشت که سیر یکسانی نداشته و فراز و نشیب‌هایی را پشت سر گذاشته است. اما در مجموع، تقریباً درک مشترکی بین کشورهای اسلامی و ایران در مباحث حقوق بشر وجود دارد. نقطه مشترک میان ایران و این کشورها، این است که بیشتر کشورهای اسلامی نیز مثل ایران، در معرض اتهامات نقض حقوق بشر از سوی کشورهای غربی بوده و هستند؛ همچنین برخی موارد نقض حقوق مسلمانان در جهان وجود دارد که دغدغة مشترک همة کشورهای اسلامی است و همه معتقدند که کشورهای غربی و مجامع بین‌المللی در این زمینه کوتاهی کرده‌اند که نمونة آشکار آن فلسطین و در سال‌های اخیر، عراق و همچنین وضعیت مسلمانان در برخی کشورهای غربی و رشد پدیده اسلام‌هراسی و اسلام‌ستیزی می‌باشد. جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب تاکنون پیام‌هایی برای مبارزه با سلطه‌پذیری و سلطه‌گری قدرت‌ها و ضرورت حمایت از مسلمانان ستمدیده، در جهان منعکس کرده که این امر، سبب همبستگی ایران با ملت‌های مسلمان و غیرمسلمان بسیاری در سراسر جهان شده است و آنان با مواضع فکری ایران همنوا شده‌اند. همچنین برخی جنبش‌ها و حرکت‌های مقاومت‌گرایانة اسلامی و یا غیراسلامی تحت تأثیر اندیشه‌های منعکس از ایران، در این سال‌ها تقویت و منشأ آثار مختلفی شدند که از دیدگاه حقوق بشر و حقوق ملت‌ها اهمیت دارد. در تمام دورة پس از انقلاب، ایران به‌طور قاطع از حقوق ملت فلسطین دفاع کرده و هر‌گونه بی‌تفاوتی در این مورد را رد کرده است. در جنگ بوسنی و کشتار بی‌رحمانة مسلمانان، ایران از مسلمانان بوسنی و همچنین در سال‌های اخیر از حقوق ملت عراق و افغانستان به‌شدت حمایت کرده است. اینکه آیا جمهوری اسلامی در این سال‌ها توانسته است از همه ملت‌های مسلمان و غیرمسلمان ستمدیده، بدون ملاحظات سیاسی و امنیتی جهانی و یا منطقه‌ای حمایت کند و دیدگاه‌های فکری خود در زمینه حقوق انسانی را منعکس کند یا اینکه توانسته رویکردهای فکری خود در زمینه حقوق بشر را به‌درستی به‌ملت‌های غربی و بسیاری از ملل مناطق دیگر جهان منتقل کند، موضوع قابل تأملی است که به‌بررسی میدانی در موارد مختلف نیاز دارد. در مجموع، پیگیری‌های ایران در مسئله دفاع از حقوق بشر، از طریق سازمان‌های بین‌المللی و یا اقدامات مستقل بوده است: الف) از طریق سازمان‌های بین‌المللی دربارة بهره‌گیری از سازمان‌های بین‌المللی، رویکردهای فکری ایران در زمینه حقوق بشر در سال‌های گذشته در هر یک از مجامع سازمان ملل و ارگان‌های وابسته، سازمان کنفرانس اسلامی و جنبش عدم تعهد، منشأ آثار عملی متعددی شده است که باید در جای دیگری مطالعه و بررسی شود. خلاصه اینکه، جمهوری اسلامی ایران عموماً در سال‌های پس از انقلاب، به‌فعالیت‌های حقوق بشری سازمان ملل نگاه منفی داشته است و در این سال‌ها بی‌اعتمادی متقابل، بر همة تعاملات حقوق بشر سایه افکنده است. سازمان ملل در سال‌های 1376 ـ 1368، کنفرانس‌های بین‌المللی متعددی در زمینة حقوق بشر به‌طور عام یا در یکی از موضوعات حقوق بشری برگزار کرده است که ایران در بیشتر آنها ایران فعال بوده است و تحرکات ایران سبب شکل‌گیری طیفی از کشورها چه در قالب کشورهای اسلامی یا در قالب عدم تعهدها شده است. کنفرانس جمعیت و توسعه در قاهره، کنفرانس محیط زیست در ریو، کنفرانس اسکان سازمان ملل در استانبول، کنفرانس جهانی حقوق بشر در وین و کنفرانس جهانی زن در پکن، ازجمله مواردی است که نمایندگان ایران در هر یک از آنها آثار قابل توجهی از خود نشان دادند و فعالیت‌های آنان سبب تغییراتی در پیش‌نویس این کنفرانس‌ها شد. همچنین در سال‌های 1383 ـ 1376، جدای از ادامة روند قبلی، با طرح دیدگاه‌های خاص جمهوری اسلامی در اجلاس‌های سازمان ملل، باب همکاری بین ایران و بخش‌های مختلف سازمان ملل در زمینه حقوق بشر گشوده شد. در سطح کنفرانس اسلامی نیز پس از انقلاب، اثرگذاری‌هایی بوده است که مهم‌ترین آنها در دو مقطع، نمود یافته است: مقطع اول در سال 1369 بود که تلاش‌های چند ساله برای تدوین سندی در سازمان کنفرانس اسلامی در زمینه حقوق بشر در اجلاس وزرای خارجة این کشورها در قاهره به‌بار نشست و اعلامیه یا منشور حقوق بشر از دیدگاه اسلام به‌تصویب رسید و نقاط مشترک کشورهای اسلامی در زمینه حقوق بشر در این سند منعکس شد. مقطع دوم، در دوره ریاست ایران بر سازمان کنفرانس اسلامی بود که از سال 1376 به‌بعد نمود یافت و سندهایی در حیطه حقوق زنان، حقوق جوانان، حقوق اقلیت‌ها، مبارزه با تروریسم، حمایت از مسلمانان ستمدیده، به‌ویژه مردم فلسطین به‌تصویب رسید که در هر یک، نقش ایران اثرگذار بود. همچنین ایران در برخی ارگان‌های تابعه سازمان کنفرانس اسلامی از قبیل مجمع فقه اسلامی یا سازمان علمی ـ فرهنگی کشورهای اسلامی (آیسسکو) نیز اثرگذار بود و کوشیده است در حیطه مباحث حقوق انسانی پیشنهادات و رویکردهای نظری خاص خود را ارائه کند. رویکرد ایران در‌مورد دیگر سازمان‌های بین‌المللی ازجمله عدم‌متعهدها نیز همواره این بوده است که کوشیده در چارچوب این سازمان‌ها صدای مشترکی درمقابل رفتارهای سلطه‌طلبانة برخی قدرت‌های بزرگ ایجاد شود و بر تعهدات و مسئولیت‌های کشورهای غربی در برابر دولت‌های در حال توسعه برای پیشبرد حقوق انسانی تأکید شود. ب) اقدامات مستقل علاوه‌بر اقدامات از طریق سازمان‌های بین‌المللی، اقدامات مستقل ایران در این مورد را نیز شاهد هستیم. یکی از اقدامات مهم که رویکرد سیاست خارجی را به‌خوبی بیان می‌کند، دفاع از نهضت‌های آزادی‌بخش است. انقلاب اسلامی از همان ابتدا بر جنبش‌های اسلامی آزادی‌بخش اثرگذار بوده است. انقلاب اسلامی، یک انقلاب شیعی بود، ولی مواضع روشن و صادقانه ایران اسلامی اعتماد و اعتقاد این جنبش‌ها به‌صداقت دینی انقلاب اسلامی را تقویت کرد. در این‌باره، جمهوری اسلامی ایران همواره با اقتدار و استقلال و با پذیرش هزینه‌های سیاسی بسیار، از جبهة مقاومت مردم فلسطین و لبنان دفاع کرده است. مورد دیگر، مبارزه با آپارتاید در آفریقای جنوبی است. ایران دومین شریک تجاری آفریقای جنوبی بود، اما با پیروزی انقلاب اسلامی، ایران در تمامی زمینه‌ها روابط خود را با دولت آفریقای جنوبی قطع کرد. دلیل این امر، صرفاً در حاکمیت رژیم نژادپرست در این کشور بود. ازاینرو، بعد از لغو آپارتاید این کشور در سال 1994، جمهوری اسلامی ایران با لغو تحریم، رابطة سیاسی را با این کشور برقرار کرد. نمونة دیگر، دفاع از مردم عراق و افغانستان است. با توجه به‌حضور اشغالگران و نیروهای خارجی در خاک عراق و افغانستان و دخالت‌های آنها در سرنوشت این کشورها، تأکید دیپلماسی ایران بر خروج بدون قید و شرط اشغالگران از خاک کشور مسلمان عراق و افغانستان بوده و هست. درنهایت، دفاع از نهضت‌های اسلام‌گرایانه و آزادی‌خواهانه و استقلال‌طلبانة منطقه‌ای، نمونه‌ای است که اخیراً این سلسله را تکمیل کرده است. یکی از عواملی که به جنبش‌های آزادی‌بخش، قوت قلب می‌دهد، الگوی مردم‌سالاری در ایران اسلامی است. بدین‌سان، انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان یک‌پدیده فراملی، مرزهای جغرافیایی را درنوردید و در سطح کلان، فرهنگ، سیاست و نظام حاکم بر روابط بین‌المللی را دستخوش تغییرات بنیادین کرد. از نمودهای این تأثیرات، جنبش بیداری اسلامی در منطقه است که تحت تأثیر اسلام بر عرصه جهانی و زنده‌کردن احساسات آزادی‌خواهانه و استقلال‌طلبانه در مستضعفان و محرومان جهان به‌ثمر نشسته است. مبانی دینی احقاق حقوق بشر در سیاست خارجی سیاست خارجی، یعنی اعمال حاکمیت نظام اسلامی در خارج از مرزها و وقتی نظام مبتنی بر احقاق حقوق است، سیاست خارجی که از شئون نظام اسلامی است، باید برمبنای احقاق حقوق شکل بگیرد، اما مبانی این نگرش در اصل نظام اسلامی به‌طور خلاصه چنین است: الف) احقاق حقوق بشر؛ فلسفه بعثت انبیا مأموریت پیامبران الهی از سوی خداوند، رعایت کرامت انسان و احقاق حقوق مردم و زدودن غل و زنجیرهای رقیت و بندگی از دست و پای آنان است. به‌ویژه پیامبر اکرم(ص) که «پیامبر رحمت» و «رحمت برای جهانیان» لقب گرفت. در اندیشه اسلامی، پیام و دعوت و رحمت پروردگار متعال برای تمام بشریت، بر پیامبر نازل شده است؛ دعوتی که پیامبر(ص) مأمور ابلاغ آن است تا انسان‌ها را در جامعه انسانی جهانی به‌سعادت برساند. اسلام برای جهانیان پیام‌آور رحمت و دوستی و پیوند و همیاری در میان آنهاست و تمامی مردم را به‌نیکی و تقوا فرامی‌خواند. کلمه «الناس» در 240 آیه از قرآن کریم وارد شده است که در آن، پروردگار هیچ‌گونه تفاوت و برتری بین اشخاص قائل نمی‌شود؛ مگر براساس معیار تقوا. در این آیات، تمامی انسان‌ها به‌سوی ایمان به‌خدا فراخوانده می‌شوند. (بقره / 21؛ انبیا / 107) پیامبر اسلام(ص) برای آزادسازی انسان‌ها از غل و زنجیرهای درونی و بیرونی مبعوث شده بود. (اعراف / 157) زنجیرهای درونی، عبارت است از هوا و هوس‌ها و تمایلات سرکش و منفی انسان‌ها که بزرگ‌ترین سد راه تکامل آنها به‌شمار می‌رود. زنجیرهای بیرونی نیز عبارت است از ارزش‌ها و قوانین و الزامات بشرساخته ضدالهی حاکم بر جوامع گوناگون که انبیا به‌مبارزه با آنها ملزم بودند. به‌صورت منطقی، احقاق حقوق انسان، بر بیان حقوق آنان مترتب است که در فرهنگ قرآنی همان مسیر «هدایت» است. (بقره / 38 و 39) خروج از مسیر هدایت نیز، خروج از حدود الهی است که خداوند آن‌را از مصادیق ظلم انسان به‌خود و انسانیت دانسته است. (طلاق / 1) اما وضع حقوق و بیان آنها به‌تنهایی برای انتظام بخشیدن به‌نظام اجتماعی انسان و سعادت انسان‌ها کافی نیست؛ زیرا اولاً انسان زیاده‌طلب است (قیامت / 5؛ علق / 6 و 7) و همواره می‌خواهد از حدود و حقوق عبور و هنجارشکنی کند؛ ثانیاً انسان انحصارطلب و خودخواه است و منافع خود را بر دیگران مقدم می‌دارد و این خصیصه تا بدان‌جا پیش می‌رود که می‌کوشد دیگران را به‌بندگی خود نیز درآورد. (شعرا / 22) ثالثاً انسان‌ها گاه نمی‌توانند از حقوق خود دفاع کنند. پس از بیان حقوق، نوبت به‌احقاق و اجرای آنها می‌رسد و قدرت الزام‌کننده و اجبارکننده بیرونی نیاز است تا از تجاوز انسان‌ها به‌یکدیگر جلوگیری کند. این قدرت الزام‌کننده و اجبارکننده، یا دستگاه قضایی است یا نهاد حکومتی و قدرت حاکمیتی و سیاسی که یکی از راه حقوقی و دیگری از راه عام‌تری که شامل الزام سیاسی و حقوقی و نظامی و اقتصادی و دیگر ابزارها می‌باشد، از حقوق خود دفاع می‌کند. خداوند، همة پیامبران را به‌احقاق حقوق ملزم ساخته است. حضرت داوود(ع) رسماً از طرف خدا برای احقاق حقوق میان مردم مأمور شد. (ص / 38) پیامبر اسلام(ص) هم مبعوث شد تا میان مردم داوری کند و به‌نفع خائنان به‌مخاصمت برنخیزد. (نساء / 105) شعیب(ع) پس از دعوت به‌یکتا‌پرستی، مسئله قسط را مطرح کرد. (اعراف / 85) موسی(ع) نیز به‌سوی فرعون رفت و او را به‌پرستش خدا دعوت کرد و تلاش کرد مردم را از تسلط ظالمانة حاکمی ستمگر خارج کند و به‌سرزمین دیگری ببرد تا آزادانه زندگی کنند. (اعراف / 104 و 105) به‌طور کلی، هدف عمومی بعثت انبیا، دعوت عملی به‌سوی حق و پرهیز از طاغوت و اصلاح مفاسد ضدبشری بوده است؛ (نحل / 36) اما هر یک از پیامبران با مهم‌ترین مفاسد جامعة خود مبارزه می‌کردند. (شعرا / 151 و 152) برای مثال، در زمان لوط(ع) ، مبارزه با مفاسد جنسی مانند هم‌جنس‌بازی اولویت دارد (شعرا / 165 و 166) و شعیب(ع) مبارزه با مفاسد اجتماعی را در دستور کار خود داشته است. (اعراف / 85؛ شعرا / 183 ـ 181) به‌طور کلی، جان‌مایة پیام انبیای الهی را در سوره اسراء می‌توان ملاحظه کرد که بر مبارزه با مهم‌ترین موارد نقض حقوق بشر به‌صورت مصداقی تأکید می‌شود. (اسراء: 35 ـ 31) ب) احقاق حقوق بشر؛ هدف تأسیس نظام اسلامی در مرحلة تأسیس نظام اسلامی، مسئولیت حکومت و ادارة جامعة بشری که باید توسط اولیای الهی تشکیل شود، (ص / 38؛ نساء / 105) از مهم‌ترین مصادیق امانت‌هاست. (نساء / 58؛ بحرانی، 1414، ج 1؛ العروسی الحویزی، بی‌تا: 1/ ذیل آیه) حکومت بر مردمان طعمه و وسیله‌ای برای دست‌یابی به‌ثروت‌ها و امکانات عمومی نیست. (نهج‌البلاغه، نامة 5، 40، 41، 42، 53 و 71) نشانة امانتداری در حکومت و ویژگی حکومت صالحان، ادای حقوق انسان‌ها و تلاش برای احقاق حقوق آنهاست. ( حج / 41) هدف تشکیل حکومت جز برپایی حق و دفع مفاسد از نظام اجتماعی انسان‌ها، مفهوم و جایگاهی ندارد. (نهج‌البلاغه، خطبه 3) اساس نیاز به‌حکومت، اجرای قسط و عدل و احقاق حقوق ضعیفان از اقویا و توانمندان است. (همان، خطبة 40) امیرمؤمنان علی(ع) در سخن خود با خدای خویش، او را شاهد می‌گیرد که هدفی جز احقاق حقوق مظلومان و ستم‌دیدگان نداشته است. ایشان به‌پیشگاه الهی چنین نجوا می‌کند: خدایا تو میدانی که جنگ و درگیری ما برای به‌دست آوردن قدرت حکومت دنیا و ثروت نبود، بلکه می‌خواستیم نشانه‌های حق و دین تو را به‌جایگاه خویش بازگردانیم و در سرزمین‌های تو اصلاح را ظاهر کنیم تا بندگان ستم‌دیده‌ات در امن و امان زندگی کنند و قوانین و مقررات فراموش‌شدة تو بار دیگر اجرا شود. (نهج‌البلاغه، خطبه 131) ایشان در بیان صفات حاکم دینی می‌فرماید: سزاوار نیست بخیل بر ناموس و جان و غنیمت‌ها و احکام مسلمین ولایت و رهبری یابد و امامت مسلمین را عهده‌دار شود تا در اموال آنان حریص گردد و نادان نیز لیاقت رهبری ندارد تا با نادانی خود مسلمانان را به‌گمراهی کشاند و ستم‌کار نیز نمی‌تواند رهبر مردم باشد که با ستم، حق مردم را غصب و عطاهای آنان را قطع کند و نه کسی که در تقسیم بیت‌المال عدالت ندارد؛ زیرا در اموال و ثروت آنان حیف و میل می‌کند و گروهی را برگروهی تقدم می‌دارد. رشوه‌خوار در قضاوت نمی‌تواند امام باشد؛ زیرا برای داوری با رشوه‌گرفتن، حقوق مردم را پایمال و حق را به‌صاحبان آن نمی‌رساند. آن کسی که سنت پیامبر اکرم را ضایع می‌کند، لیاقت رهبری ندارد؛ زیرا امت اسلامی را به‌هلاکت می‌کشاند. (همان) بنابراین، هدف از تأسیس نظام اسلامی، احقاق حقوق است که این امر به‌مثابه فلسفة نظام سیاسی و جان‌مایة حکومت در دیدگاه اسلامی است. منابع و مآخذ 1. قرآن کریم. 2. نهج‌البلاغه. 3. اکهرست، مایکل، 1373، حقوق بین‌الملل نوین، ترجمه مهرداد سیدی، تهران، دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران. 4. امام‌خمینی، سیدروح‌الله، 1371، صحیفه نور، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. 5. ـــــــــــــــ ، 1362، در جستجوی راه از کلام امام (دفتر دهم)، تهران، انتشارات امیرکبیر. 6. بحرانی، هاشم، 1414ه .ق، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، نشر بعثت. 7. بی‌نا، 1374، آیین انقلاب اسلامی: گزیده‌ای از اندیشه و آرای امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی. 8. جعفری تبریزی، محمد‌تقی، 1370، تحقیق در دو نظام حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب و تطبیق آن دو با یکدیگر، تهران، دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی. 9. حقیقت، سیدصادق، 1385، مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 10. خوشوقت، محمد‌حسین، 1375، تجزیه و تحلیل تصمیم‌گیری در سیاست خارجی، تهران، انتشارات وزارت امورخارجه، چاپ اول. 11. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال، 1388، «گفتمان عدالت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، معرفت سیاسی، سال اول، شماره اول، بهار و تابستان 88 . 12. رمضانی، روح‌الله، 1380، چهارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایرن، ترجمه علیرضا طیب، تهران، نشر نی. 13. ستوده، محمد، 1378، «امام‌خمینی و مبانی نظری سیاست خارجی»، فصلنامه علوم سیاسی، سال دوم، شماره پنجم، تابستان 78. 14. شریفیان، جمشید، 1380، راهبرد جمهوری اسلامی ایران در زمینه حقوق بشر در سازمان ملل متحد، تهران، مرکز چاپ و انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه. 15. شهیدی، فرزان، 1388، «راهبرد ایران؛ دفاع از آرمان فلسطین»، سرمقاله روزنامه قدس، 25/9/1388. 16. الصدوق، محمد بن علی ابن بابویه، 1389ه.ق، امالی الصدوق، النجف، المطبعه الحیدریه. 17. العروسی الحویزی، عبد علی بن جمعه، بی‌تا، تفسیر نورالثقلین، قم، انتشارات علمیه. 18. فلسفی، هدایت‌الله، «تدوین و اعتلای حقوق بشر در جامعه بین‌المللی»، مجله تحقیقات حقوقی، دانشگاه شهید بهشتی، شماره 16 و 17. 19. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. 20. کاسسه، آنتونیو، بی‌تا، حقوق بین الملل ، ترجمه حسین شریفی طراز کوهی، تهران، نشر میزان. 21. محمدی، منوچهر، 1377، سیاست خارجی جمهوری اسلامی، تهران، نشر دادگستر. 22. مقتدر، هوشنگ، 1358، مباحثی پیرامون سیاست بین‌الملل و سیاست خارجی، تهران، انتشارات دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی. 23. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، 1378، تفسیر نمونه، چاپ21، تهران، دارالکتب الاسلامیه. 24. منصوری، جواد، 1365، نظری به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر. منبع: فصلنامه مطالعات انقلاب - شماره 26 ادامه دارد ...
92/12/14 - 00:45
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 239]
-
گوناگون
پربازدیدترینها