واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری رسا:
پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی در پله چهل و دوم خبرگزاری رسا ـ چهل و دومین شماره پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی از سوی مجتمع آموزش عالی امام خمینی رحمة الله علیه چاپ و منتشر شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، چهل و دومین شماره پژوهش نامه حکمت و فلسفه اسلامی ویژه زمستان 1391 از سوی مجتمع آموزش عالی امام خمینی رحمة الله علیه چاپ و منتشر شد.
مقالات «نبوت از نگاه صدرا و موسی بن میمون»، «جایگاه انسان از منظر عقل و نقل»، «تبیینی از جباریت خداوند و اختیار انسان»، «مخاطب انسانی تکالیف الهی»، «بررسی تطبیقی مفهوم عدالت در فلسفه سیاسی فارابی و شهید صدر»، «بررسی تطبیقی مسئله بداء در اندیشه متکلمان و فلاسفه شیعه» و «علم الهی و اختیار انسان با توجه به مشکل پدیده های شر» در این شماره از پژوهش نامه حکمت و فلسفه اسلامی مطالعه میکنیم.
نبوت از نگاه صدرا و موسی بن میمون
مسعود صادقی
سیدمحمود موسوی
چکیده: صدرالمتألهین شیرازی و موسی بن میمون دو فیلسوف هستند؛ یکی از مکتب اسلام و دیگری از شریعت یهود که هر دو راجع به نبوت به تفصیل بحث کرده اند. بعد از مقایسه میان دیدگاه آن دو به دست می آید که شباهت های این دو دیدگاه بیشتر از تفاوت هاست، بدین سان این دو دیدگاه را می توان دیدگاهی همانند دانست. در بخش های حقیقت نبوت، اثبات ضرورت نبوت، راه تشخیص نبی از غیر نبی و شریعت الهی از غیر الهی، صفات نبی، مراتب انبیا و وظایف نبی، دیدگاه هر دو فیلسوف بسیار به یکدیگر شباهت دارد. تنها بخشی که در آن مسیر صدرا و ابن میمون کاملا از هم جدا می شود، بخش مربوط به «افضل انبیا» است.
جایگاه انسان از منظر عقل و نقل
حمیدرضا رضانیا
چکیده: در این نوشتار، حقیقت انسان و دوساحتی بودن وجود او، تجرد نفس و دسترسی به مقامات بلند انسانی در سایه بندگی حضرت حق، جایگاه فطرت، کرامت انسان، نقش معرفت نفس، مقام قرب و مکانت انسان کامل مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است که عبودیت خداوند نه تنها اسارت و محدودیت نیست، بلکه انسان را در بالاترین جایگاه عالم امکان قرار می دهد.
تبیینی از جباریت خداوند و اختیار انسان
محمدمهدی گرجیان
حسام الدین شریفی
چکیده: مسئله جبر و اختیار انسان، از مسائل بحث برانگیز در ادیان و مکاتب فکری بوده است. در میان مسلمانان، این مسئله توجه متکلمان، فلاسفه و عرفا را به خود مشغول ساخت. متفکران اسلامی با توجه به آیات قرآن به بررسی این مسئله پرداختند. برخی به جبر، برخی به اختیار و برخی راه میانه را برگزیدند. در این مقاله درصدد آنیم که با توجه به آیات قرآن و جمع میان آنها راه حل میانه را با یاری جستن از عقل و عرفان تبیین نماییم و نشان دهیم علم و قدرت نامتناهی خداوند که حاکی از جباریت ذات الهی است، منافاتی با اختیار انسان ندارد. علم و قدرت نامتناهی خداوند با اراده انسان آنکه براساس همین سیطره و قدرت الهی دارای اختیار شده است، قابل جمع بوده، هر یک در جایگاه خود قرار دارد و تعارضی میان آنها نیست.
مخاطب انسانی تکالیف الهی
محمدسالم محسنی
محمدباقر قیومی
چکیده: انسان موجودی عاقل و مختار است، از این رو مخاطب تکالیف تشریعی خداوند قرار گرفته است؛ ولی از آنجا که انسان دارای ابعاد وجودی متکثری مانند بدن، روح، نفس و حالات ذهنی است و از سوی دیگر، در تعریف هویت انسان نیز دیدگاه های گوناگونی وجود دارد، بر این اساس، تعیین مخاطب تکالیف الهی وابسته به رویکردی است که در هویت شخصی اتخاذ می شود؛ چون تکلیف متوجه انسان است و بر اساس تعریفی که از انسان صورت می گیرد، مخاطب تکالیف الهی تعیین میگردد. اگر همین بدن و هیکل محسوس، هویت انسان تلقی شود، مخاطب تکلیف نیز بدن خواهد بود و اگر ذهن یا نفس و یا روح هویت انسان به شمار آید، تکلیف هم متوجه آنها می شود.
از اینکه هویت انسان در نشئه دنیا به گونه ای تفکیک ناپذیر از بدن مادی و نفس مجرد ترکیب یافته است، نظریه دوگانه انگاری هویت موجه به نظر می رسد و در نتیجه، مخاطب تکالیف الهی نیز هویت ترکیبی بدنی نفسانی خواهد بود.
بررسی تطبیقی مفهوم عدالت در فلسفه سیاسی فارابی و شهید صدر
زهرا قاسمی
محمدحسین بهزادی
محمد کاظم کاوه پیشقدم
چکیده: عدالت به عنوان یکی از مسائل مهم علوم معرفت ی و علوم اجتماعی همواره مورد توجه فیلسوفان و اندیشمندان قرار گرفته است . عینیت و ترجمه عملی توحید در زندگ ی انسان عدالت است . عدالت از مفاهیم کلیدی و بنیادی در فلسفه سیاس ی ای ن دو اندیشمند است . این مقاله میکوشد به بررسی مفهوم عدالت در فلسفه س یاس ی ابونصر فارابی (معلم ثانی) و شهید صدر بپردازد و همچنین تلاش بر آن است بتوانیم نشان دهیم در نگاه فارابی و شهید صدر عدالت به معنای وسطیت،تناسب و هماهنگی یا قراردادن هرچیزی در جا ی خود ، رعایت حدود هرچیزی و پرهیز و دوری از افراط، زیاد ه روی، نقصان و کاستی است و همچنین عدالت را به معنای باحقیقت یا حق بودن، به مثابه امر ی عقلا نیک و شایسته، به معنای خصیصه ماهوی جهان می دانند.
بررسی تطبیقی مسئله بداء در اندیشه متکلمان و فلاسفه شیعه
محمدعلی اسماعیلی
سیدمحمدمهدی احمدی اصفهانی
چکیده: غالب اهل سنت، شیعه را طرفدار بداء به معنای ظهور بعد از خفاء (معنای لغوی) دانسته اند و در نتیجه معتقدند شیعه گستره علم الهی را نپذیرفته و ظهور پس از خفا را بر خداوند متعال جایز می داند. محققان شیعه از قدیم الایام به دفاع از عقیده بداء پرداخته، معتقدند عقیده به بداء حقیقتی قرآنی است که آیات و روایات فراوانی از شیعه و اهل سنّت بر آن دلالت دارد.
اسناد بداء به معنای لغوی آن به خداوند متعال مورد انکار محققان شیعه و اهل سنت می باشد؛ ولی در تفسیر معنای اصطلاحی بداء اختلافاتی وجود دارد.
برخی بداء را همسان نسخ دانسته اند و تفاوت این دو را اعتباری می دانند و برخی دیگر تفاوت بداء و نسخ را در تفاوت حوزه این دو دانسته، حوزه نسخ را امور تشریعی و حوزه بداء را امور تکوینی می دانند و برخی نیز معتقدند نسخ و بداء از دو گونه متفاوت اند. نوشتار حاضر بر این است تا ضمن تبیین و تفسیر دیدگاههای گوناگون پیرامون حقیقت بداء، به بررسی حقیقت بداء از نگاه روایات شیعی پرداخته، در پایان به تبیین برخی از آثار اعتقاد به بداء بپردازد.
علم الهی و اختیار انسان با توجه به مشکل پدیده های شر
مرصاد حاج ایلیچ
ابوالفضل کیاشمشکی
چکیده: براساس دیدگاه های ناسازگارگرا، فعل اختیاری مبتنی بر اراده آزاد با وجود اصالت تعین در کل نظام هستی امکان پذیر نیست و همچنین است عدالت محوری با وجود پدیده های شر در آن؛ ولی دیدگاههای سازگارگرایانه بالعکس قائل است که اراده آزاد تنها در صورتی امکان پذیر است که با اصالت تعین در کل نظام هستی هماهنگ باشد.
پاسخ سازگارگرایانه در مقابل اشکالات بر عدالت محوری نظام هستی و غیر منطقی بودن باورهای دینی با وجود پدیده های شر اختیاری نیز به ترتیب نظریه های دادباوری اختیارگرایانه و دفاع اختیارگرایانه است.
مفاد نظریه نخست این مدعاست که خداوند از طریق آفرینش جهانی که حاوی موجودات مختار می باشد، توانسته است کامل ترین جهانی را بیافریند، هر چند می دانست برخی از این موجودات مختار شر را بر خیر ترجیح می دهند؛ ولی مفاد نظریه دوم این مدعاست که ایمان به خداوندی که دارای کمال مطلق است، از جمله خیرخواهی مطلق از یک سو و وجود پدیده های شر از سوی دیگر مستلزم تناقض گویی و محال ذاتی نیست، بلکه تصویری منطقی و مطابق با موازین عقلانی است؛ چون وجود چنین جهانی از امور ممکن است، نه از امور محال.
گفتنی است چهل و دومین پژوهش نامه حکمت و فلسفه اسلامی در 168 صفحه با قیمت دو هزار تومان از سوی مجتمع آموزش عالی امام خمینی رحمة الله علیه چاپ و منتشر شده است./998/پ201/ق
۱۳۹۲/۱۲/۱۱
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری رسا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 115]