تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1816752668
خاورمیانه؛ کشمکش های پایدار درونی و نفوذهای ساختاری بیرونی
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
خاورمیانه؛ کشمکش های پایدار درونی و نفوذهای ساختاری بیرونی تهران-ایرنا- پیوند یافتن سه سطح ملی، منطقه ای و بین المللی معادلات در خاورمیانه باعث شده بحران ها و تنش ها در این منطقه در این سه سطح با یکدیگر تداخل پیدا کنند و همین نکته عامل اصلی تداوم و پایداری کشمکش ها در این منطقه است.
از زمان شکل گیری زیر سیستم خاورمیانه به عنوان یک زیر سیستم مستقل (ولی در عین حال بسیار نفوذپذیر) در سیستم بین الملل، همواره این زیر سیستم عرصه کشمکش های منطقه ای و ساختاری قدرت های جهانی بوده است. نفوذپذیری بیش از حد این منطقه متاثر از تحولات در سه سطح داخلی، منطقه ای و ساختاری سیستم بین الملل است.
موقعیت ژئوپلتیک این منطقه در راهبرد قدرت های جهانی و نقش بی بدیل آن در تامین انرژی مورد نیاز چرخ های اقتصاد جهانی، خاورمیانه را به آوردگاه ژئواستراتژیک بازی قدرت های جهانی تبدیل کرده است.
بی ثباتی های داخلی برگرفته از ساختار ضعیف دولت های ملی و پراکندگی های قومی-مذهبی در کشورهای این منطقه باعث بازتاب بحران های داخلی کشورها به سطح منطقه ای شده است. این در حالی است که در سطح منطقه ای نیز درگیری های سرزمینی-مرزی، ایدئولوژیک و قدرت طلبی های ناشی از ترس امنیتی در فضای آنارشیک بین دولت ها کمشکش میان کشورهای منطقه را افزایش داده است.
الگوی روابط در خاورمیانه مبتنی بر الگوی کشمکش و تضاد است. تسلط چنین وضعیتی بر فضای داخلی کشورهای منطقه و فضای میان این کشورها، همراه با اهمیت ژئوپلتیک این منطقه در راهبرد قدرت های بزرگ نظام بین الملل باعث شده خاورمیانه به نفوذپذیرترین زیرسیستم جهانی تبدیل شود.
در ساختار نامشخص نظام بین الملل پسا جنگ سردی بار دیگر خاورمیانه به یکی از آوردگاه های اصلی تعیین کننده روابط قدرت در سیستم بین الملل تبدیل شده است.
خیزش های عربی، معادلات درون منطقه ای را که مبتنی بر تضاد و جنگ های نیابتی در برخی حوزه ها بود، تکان داد و تنش ها را عریان و آشکار کرد. این تنش های عریان میان قطب های منطقه ای همزمان شد با حضور قوی تر قدرت های جهانی در خاورمیانه و استفاده از خلاء قدرت ایجاد شده برای مدیریت تحولات در جهت تامین حداکثر منافع سیستمی آن ها. این حضور قدرت ها باعث شد یارگیری های بین المللی کشورهای منطقه نیز شکل عیان تری به خود بگیرد.
در چنین فضایی است که روسیه به شکل آشکاری در خاورمیانه برای خود خطوط قرمز مشخص می کند (موضع گیری در رابطه با مساله سوریه) و سعی دارد آن را بر دیگران تحمیل کند. در مقابل، ایالات متحده نیز سعی دارد برتری خود را در حل بحران های منطقه تثبیت و خود را راه حل نهایی معرفی کند.
در چنین منطقه نفوذپذیری و در این فضای پیچیده متاثر از خیزش های جهان عرب، چندین موضوع ابهام در معادلات خاورمیانه را افزایش داده است؛ ابهامی که نه تنها باعث پیچیده شدن روابط بین قدرت های منطقه شده، که حتی بازی در سطح کلان سیستمی را نیز پیچیده و چند بعدی کرده است.
موضوع اول، توافق آمریکا و روسیه بر حل سیاسی مساله سوریه بود. تلاش برای براندازی نظام سیاسی این کشور برای تضعیف محور مقاومت و تقویت محور عربستان و آمریکا باعث دامن زدن به نارضایتی های مدنی در سوریه تا حد یک جنگ داخلی شد. ادامه کشمکش ها، اما ترس از ایجاد خلاء قدرت در سوریه و تبدیل این کشور به بهشت گروه های تندرو را به دنبال داشت که باعث شد در سطح کلان سیستم بین الملل توافق بر حل سیاسی مساله سوریه صورت بگیرد؛ هر چند در سطح منطقه ای شاهد نارضایتی عمیق کشورهایی مثل عربستان هستیم. در چنین چارچوبی است که 2 دور گفت و گوی های موسوم به «ژنو2» بین طرف های درگیر در مساله سوریه شکل می گیرد.
موضوع دوم، بحث توافق اولیه بر سر حل سیاسی برنامه صلح آمیز هسته ای ایران در چارچوب برنامه اقدام مشترک است. این توافق در همین مراحل اولیه تا حدود زیادی توانسته معادلات قدرت را در منطقه تغییر دهد. در این چارچوب ما شاهد اقبال بسیاری از کشورهای اروپایی و تقریبا همه کشورهای منطقه به ایران و دیپلماسی هسته ای جمهوری اسلامی ایران هستیم. اما همزمان ترس از افزایش قدرت منطقه ای ایران را برای برخی کشورها به دنبال داشته است.
موضوع سوم، برخی چالش های درون منطقه ای مانند بحران در عراق و لبنان است که آن ها را می توان به عنوان سرریز تنش ها در سوریه و رقابت قطب های قدرت منطقه ای دید. ترس از گسترش منطقه خلاء قدرت از سوریه تا عراق و لبنان، تا یمن و لیبی و شمال آفریقا باعث شده توافق بین المللی بر سر حل سیاسی مسائل منطقه ای خاورمیانه تقویت شود.
موضوع دیگری که در این میان به عنوان متغیری تاثیر گذار می تواند بر پیچیدگی معادلات منطقه بیفزاید، تحولات مصر است. کنار گذاشته شدن «محمد مرسی» و روی کار آمدن ارتش باعث شد برخی اتحادهای منطقه ای بویژه بین عربستان و ترکیه بر هم بخورد. اقدام ایالات متحده آمریکا در انتقاد از اقدام ارتش مصر و تعلیق بخشی از کمک های اقتصادی سالیانه این کشور به ارتش مصر نیز بعدی دیگر از پیچیدگی تحولات مصر را نمایان ساخت. این امر باعث اقبال مصر به روسیه –دیگر قدرت بزرگ جهانی- شد؛ امری که در قرارداد 3 میلیارد دلاری تسلیحاتی اخیر مصر و روسیه خود را نشان داد.
در این میان اما برخی متغیرها بر ابهام ها و پیچیدگی دگرگونی های تازه افزوده است.
موضع گیری شدید برخی کشورها در مقابل توافق اولیه آمریکا و ایران بر سر حل سیاسی برنامه هسته ای این کشور باعث شد ایالات متحده در جهت دلجویی از متحدان منطقه ای خود و جلوگیری از قدرت گیری بیشتر ایران در منطقه، برخی محدودیت ها را بر سر راه بازی های منطقه ای ایران ایجاد کند. ایالات متحده سعی دارد در کنار حل سیاسی برنامه هسته ای ایران، همچنان از قدرت گیری منطقه ای این کشور جلوگیری کند. در چنین چارچوبی است که ایران از گفت و گوهای ژنو2 کنار گذاشته می شود.
از طرفی دیگر، بازی پیچیده و چند سطحی بین آمریکا و روسیه خود را در سطوح و موضوعات مختلف نمایان می کند. درگیری ها در اوکراین باعث شده بر پیچیدگی روابط دو طرف افزوده شود. این پیچیدگی و تنش های محدود خود را در دور تازه گفت و گوهای ژنو2 نشان داد. در این دور از گفت و گوها ما شاهدیم که توافق ها و نزدیکی دیدگاه های اولیه در دور اول گفت و گوها بین طرف ها مشاهده نمی شود و حتی دو طرف یکدیگر را به حمایت از طرف دیگر متهم می کنند و طرف مقابل را عامل شکست این دور از گفت و گوها می دانند.
همزمان، شاهد فشار ایالات متحده بر کشور عربستان برای کاهش حمایت از گروه های تندرو هستیم. این فشارها در حالی صورت می گیرد که عربستان به شدت از آمریکا به خاطر اقدام های گذشته این کشور در سوریه و در ارتباط با برنامه هسته ای ایران دلگیر است و برخی تحلیل گران سفر ماه آینده «باراک اوباما» به عربستان را نوعی دلجویی از این کشور می دانند. بنابراین ما شاهد فشار و دلجویی همزمان ایالات متحده از عربستان سعودی هستیم. این امر نشان دهنده این است که معادلات منطقه ای بیشتر در سطح سیستمی و بین قدرت های بزرگ رقم می خورد تا در رقابت منطقه ای قدرت های درون منطقه.
نزدیکی بیشتر مصر –به عنوان مهم ترین کشور جهان عرب- و روسیه در فضایی که بار دیگر رقابت مسکو و واشنگتن در مناطق راهبردی چون اروپای شرقی (مساله اوکراین) و خاورمیانه ( گفت و گوی های ژنو2) تشدید شده است، بر ابهام معادلات موجود می افزاید.
می توان گفت که برخی از ابهام های این فضای پیچیده ناشی از پیچیدگی های جهانی به واسطه تغییرات گسترده در سطوح مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، فنی، ارتباطی در فضای «جهانی شده» است که طی 2 دهه گذشته رخ داده است، اما بخش بزرگی از این پیچیدگی ها نیز ناشی از پیچیدگی و چند سطحی بودن فضای بازی ها و معادلات در خاورمیانه است که همواره باعث سردرگمی سیاست سازان شده است.
حال در چنین فضای پیچیده و در محیطی که بازی ها و معادلات چند وجهی و چند بعدی هستند و ما شاهدیم که سطوح مختلف ملی، منطقه ای و بین المللی در هم ادغام و تلفیق یا جدا می شوند ، سردرگمی معادلات در خاورمیانه بیش از پیش افزایش می یابد.
قدرت های بزرگ سیستم بین الملل برای کسب منافع راهبردی در رقابت های سیستمی سعی در نفوذ و تاثیر گذاری بر روندهای قدرت در منطقه خاورمیانه دارند و همزمان برای ایجاد ثبات ساختاری سیستم بین الملل در صدد حل تنش ها و ایجاد ثبات در خاورمیانه هستند، اما با وجود این تلاش های آن ها برای ایجاد ثبات با تضادهایی روبرو هستند که تشدید کننده بی ثباتی و تنش در این منطقه است. بر این بنیاد است که ما شاهد تداوم بحران ها و بی ثباتی ها (بویژه بحران در سوریه و شکست گفت و گوهای ژنو2) در منطقه خاورمیانه هستیم.
از مهدی جوکار - گروه تحقیق و تفسیر خبر
تحقیق**م.ج**1358
انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير
[email protected]
05/12/1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 34]
-
گوناگون
پربازدیدترینها