واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
گفتمان اعتدال؛ نیاز امروز، ضرورت فردا - سید رضا صالحی امیری تهران - ایرنا - در بخش دوم این نوشتار به بسترهای شکل گیری برنامه «دولت تدبیر و امید» اشاره شد و تأکید شد که در فضای پرالتهاب دولت گذشته و با ملاحظه آشفتگی ها و نابسامانی های اقتصادی و تنش های سیاسی و بین المللی، این مردم بودند که به برنامه «دکتر روحانی» روآوردند و این برنامه را در 24 خرداد 1392 انتخاب نمودند.
در پایان بخش، پرسشی طرح شد که آیا برنامه «دولت تدبیر و امید» و «روش اعتدالی» آن، که البته مهم تر از برنامه به شمار می آید، پتانسیل و ظرفیت لازم را برای تبدیل شدن به یک «گفتمان» دارد یا خیر؟
در این بخش به پرسش فوق پاسخ داده می شود.
پیش از پرداختن به موضوع، لازم است به این سؤال کلیدی پاسخ دهیم که آیا «اعتدال» و «روش اعتدالی» یک پروژه است یا یک پروسه؟
هنگامی «اعتدال» را یک پروژه می خوانند که از سوی عده ای محدود از دولتمردان و نخبگان، مجموعه ای از مباحث تئوریک یا شعارها را یک طرفه به جامعه تزریق نمایند.
به عبارت دیگر، نوعی نیازسازی یا نیازآفرینی به جامعه القا شود و این روش در تبلیغات و ارتباطات اجتماعی به جامعه رسوخ داده شود.
مردم به اتخاذ «مشی اعتدالی» ترغیب و تشویق گردند و پیوسته آثار مفید آن گوشزد شود؛ درست همانند کالای جدیدی که وارد بازار می شود و لازم است مصرف کنندگان نسبت به این کالا اولاً آشنایی پیدا کنند و ثانیاً داشتن آن را یک ضرورت بدانند و ثالثاً بهره برداری از آن را به حال خود مفید تلقی کنند.
در این صورت است که کالا در سطح وسیعی عرضه می شود و مشتریان کثیری پیدا می کند.
اگر «اعتدال» را به مثابه یک پروسه به شمار آوریم، آن گاه «اعتدال» چیزی خواهد بود که مردم، در مسیر حوادث و تجربه های اجتماعی، خود بدان رسیده اند و ضرورت «مشی اعتدالی» را با گوشت و پوست خود احساس کرده اند.
البته هیچ گاه جامعه از اندیشمندان و نخبگان خود منقطع نیست.
همواره روابط متقابلی میان نخبگان و جامعه وجود دارد.
مهم این است که وقتی در دایره نخبگی، موضوعی مطرح می شود، جامعه امکان یافتن مصداق های آن راداشته باشد.
به تعبیر روش شناختی، «تعریف مفهومی» را نخبگان و «تعریف عملیاتی» و «انضمامی» را آحاد جامعه به عهده گیرند.
فرق است میان این که موضوعی از سوی اندیشمندی در میان افراد خالی الذهن بیان شود با موضوعی از سوی آن اندیشمند در میان اذهان آماده طرح گردد.
در اولی، وی با مخاطبی سروکار دارد که دچار «جهل مرکب» است و هنوز با موضوع و مسأله دست وپنجه نرم نکرده است و در دومی با مخاطبی روبه رو است که درک و آگاهی و همنوایی درونی با حامل گفتمان دارد.
در این شرایط مخاطب، آثار ناگوار تندروی و افراطی گری و خشونت گرایی و تشنج آفرینی را در زندگی فردی و اجتماعی خود مشاهده و تجربه کرده است و در واقع بستری را مهیا برای کشت بذر نموده است.
کافی است به لحاظ نظری وارتباط بین الاذهانی نیز به مخاطب نزدیک شد. در چنین زمینه ای است که «اعتدال» می تواند به «گفتمان غالب و فراگیر» مبدل شود.
از سوی دیگر، در بخش نخست این نوشتار، به ارتباط «دال» و «مدلول» در «گفتمان» اشاره شد.
در «گفتمان» همواره نوعی دیالکتیک مثبتی میان نظر و عمل و به نحو دقیق تر، نظر فردی و اجتماعی و عمل فردی و اجتماعی وجود دارد.
اگر «گفتمان اعتدال» را به مثابه یک پروژه تلقی کنیم، شاید نتواند ویژگی ها وظرفیت های لازم گفتمانی را در بر داشته باشد.
بنابراین هنگامی لباس گفتمان را می توانیم بر تن «اعتدال» بیابیم که رویکرد اعتدالی به مثابه یک پروسه اجتماعی به شمار آید.
با توجه به وقایع تلخ و شیرین گذشته، ودست وپنجه نرم کردن شهروندان با بسیاری از رویدادها، «اعتدال»، همچون «سازندگی» و «اصلاحات» ظرفیت لازم را برای تبدیل شدن به گفتمان دارد و در این فرایند هم مردم کشورمان و هم دولتمردان، سیاستمداران، جریانات مدنی و اندیشمندان و نخبگان سهیم هستند.
به هر روی گرچه نخبگان جامعه ما، به موضوع «اعتدال» همواره وقوف داشته اند، لیکن تا زمانی که جامعه و شهروندان، به ضرورت «اعتدال» نرسند، هیچ گاه «ظرفیت گفتمانی» پیدا نمی کند. هنگامی میوه «اعتدال» می رسد که جامعه، خود درگیر موضوع شود و به ضرورت آن پی ببرد؛ کما این که در انتخابات 24 خرداد 1393، به این ضرورت پی برده شد.
بدین معنا «اعتدال» و«مشی اعتدالی» یک پروسه است که هم اکنون مشاهده می شود در لایه های مختلف اجتماعی، در حال نهادینه شدن است.
«عاملیت» در موضوع اعتدال با شهروندان است و دولتمردان، نخبگان و نهادهای مدنی می توانند پشتیبان آن باشند و صد البته گسترش چتر «اعتدال» و حاکم شدن «مشی اعتدالی» مرهون دو امر است: اول کمک نخبگان و دولتمردان و نهادهای علمی، دینی و مدنی، دوم شکل گیری «پادگفتمان اعتدال». به هیچ وجه نباید از «پادگفتمان اعتدال» هراسید چرا که اصولاً پادگفتمان ها مقوم گفتمان ها به شمار می آیند و در قوی و فربه شدن و اصلاح و ویرایش گفتمان ها ایفاگر سهم بسزایی هستند.
*یادداشت روزنامه ایران
اول**1104
انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير
[email protected]
29/11/1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]