واضح آرشیو وب فارسی:ايران: نگـــــاه گولن مرشد ديروز، هماورد امروز اردوغان
بنفشه غلامي
اين روزها نام فتحالله گولن، بيش از هر زمان ديگري خبرهاي جهان را پر كرده است. بهانه تكرار اين نام نيز دستگيريهايي است كه در چند روز اخير در تركيه در حال وقوع است. گولن، در تبعيدي خودخواسته در پنسيلوانياي امريكا به سر ميبرد اما نفوذي گسترده و عجيب در لايههاي مختلف اجتماعي تركيه دارد و به نوعي از هزاران كيلومتر دورتر از زادگاه خود بر بخش بزرگي از مردم كشورش نفوذ معنوي دارد. اين پيرمرد 72 ساله، سال 1941 در اوج جنگ جهاني دوم به دنيا آمد، يعني در زماني كه تركيه در چالشهاي پس از مرگ آتاتورك، بيطرفي در جنگ را برگزيد، اما گويي اين ويژگي و فضاي آن روزهاي تركيه بر آينده فتحالله كوچك تأثيري به سزا گذاشت.
او بعدها زماني كه تبديل به فتحالله بزرگ، استاد و مرشد هزاران نفر در تركيه شد، روش مصالحه و مسامحه را برگزيد. فتحالله گولن اولين درسهاي وعظ را از پدرش كه از جمله واعظان بنام ارزروم بود، آموخت. او خيلي زود وقتي 14 ساله بود، با اولين سخنرانياش ثابت كرد شاگرد خوبي براي پدرش بوده است. او از همان اوايل زندگي بشدت تحت تأثير افكار و عقايد جلالالدين مولوي و سعيد نورسي از صوفيان بنام بود. مدارسي كه فتحالله گولن در دهه 1970 بنيان آنها را ريخت با الهام گرفتن از مدارسي بود كه سعيد نورسي بنا كرده بود. گولن سال 1966 زماني كه در مسجدي در ازمير شروع به آموزش كرد، مبناي آموزشهاي خود را ايدههاي نورسي قرار داد. او تا سال 1981 به وعظ ادامه داد و وقتي به طور قانوني بازنشسته شد، به شكل پراكنده در مساجد بزرگ استانبول سخنراني كرد تا اينكه سال 1999 براي درمان به امريكا رفت و همان جا ماندگار شد.
گولن هرگز بنيان طريقه جديد را در ابهام نگذاشت. او به اصول و سنتها اعتقاد زيادي دارد و از ايجاد آئينهاي جديد پرهيز ميكند. او هرگز خود را يك صوفي نميداند اما معتقد است طريقت براي هر مسلماني يك نياز است. گولن همچنين به گفتوگوي اديان اعتقاد ويژهاي دارد و از همين رو همواره با واتيكان در ارتباط بوده است. او شخصاً با برخي از مقامات مذهبي اديان ديگر همچون پاپ ژان پل دوم ديدارهايي داشته است.
گولن به همان نسبت كه به علوم قديم علاقه دارد، متأثر از حوادث و وقايع روز نيز هست و درباره آنها انديشههاي خود را دارد. او لائيسيسم را رد و نقد ميكند و معتقد است: اسلام و دموكراسي در يك راستا هستند و به همين دليل سال 2002 زماني كه رجب طيب اردوغان، با حزب عدالت و توسعه به ميدان انتخابات تركيه آمد، او تمام قد پشت سر اردوغان ايستاد و با توجه به نفوذي كه در سراسر تركيه داشت، تبديل به يكي از عوامل پيروزي او شد.
علت اصلي نفوذ او در بين مردم تركيه آن هم در شرايطي كه بيش از 20 سال است خارج از كشورش به سر ميبرد، مدارسي است كه او در دهه 70 ميلادي با تأثيرپذيري از سعيد نورسي ساخت. اين مدارس با هدف خدمت آموزشي و عمومي براي همه كار خود را شروع كرد و اندك اندك تبديل به جنبشي جهاني شد كه اكنون به جنبش و مدارس گولن معروف است. شمار مدارس گولن در تركيه به 300 باب و در سطح جهان به يك هزار مدرسه ميرسد. اين مدارس چهار ميليون فرصت شغلي را ايجاد كردهاند و سالانه 5 ميليارد دلار براي تركيه درآمد دارند. گولن همچنين تروريسم را در هر شكلي كه باشد رد ميكند و معتقد است: تروريسم جايي در اسلام ندارد و بنيادگراياني كه در قالب القاعده و طالبان باعث كشتار مردم ميشوند، در راه اسلام گام برنميدارند. فتحالله گولن از جمله رهبران مسلماني بود كه حمله تروريستي 11 سپتامبر را تقبيح كرد. گولن در مسأله فلسطين نيز منتقد اسرائيل است و بويژه حمله كماندوهاي اسرائيلي به كشتي فعالان حقوق بشري تركيه را محكوم كرده است.
اما اين تمام آنچه در پس چهره آرام اين مرد نهفته است، نيست؛ شخصيت كاريزماتيك او حتي رجب اردوغان را نيز از سالهاي دور تحت تأثير خود قرار داد طوري كه اردوغان او را مرشد و مربي خود ميناميد اما بعد از مداخله تركيه در مسائل سوريه گولن شروع به طرح انتقادهايي عليه اردوغان كرد. او معتقد است مسأله سوريه به سوريها مربوط است و تركيه نبايد خود را وارد اينگونه مسائل كند. گولن و اردوغان اغلب روابط خوبي، با يكديگر داشتهاند اما تابستان 2013 تبديل به فصل اختلاف اين دو شد. اندكي پس از شروع تظاهرات و تجمعهاي گزي پارك، زماني كه خشونت پليس عليه معترضان آغاز شد، گولن، آشكارا به انتقاد از رجب طيب اردوغان پرداخت و او را متهم كرد كه بهاي مبارزه با آنچه اردوغان شورشيان و كساني كه از خارج هدايت ميشوند، ميخواند با خون بيگناهان ميدهد. به نظر ميرسد اين نقطهاي بود كه فتحالله گولن پس از 11 سال تصميم گرفت به حمايت از حزب عدالت، توسعه و شخص اردوغان پايان دهد و در اين راه بازوان قدرت خود در تركيه را كه در دستگاههاي مختلف دولتي جاي داشتند، به كار گرفت و مقالاتي در اين خصوص نيز در روزنامه توديز زمان كه وابسته به جنبش گولن است، منتشر كرد.
اردوغان هم در اين ميان از پا ننشست و با شيوه خود مقابل استاد و مرشد قديمياش ايستاد. او با استناد به تبصرههاي قانوني جديد فعاليت كليه مدارس غيرانتفاعي و خصوصي را كه البته مدارس وابسته به گولن هم جزو آنها هستند، غيرقانوني اعلام كرد. تا اينكه سهشنبه هفته پيش فرا رسيد و 50 نفر از نزديكان اردوغان به دليل فساد مالي بازداشت شدند. گولن و وكيل او ارتباط وي با حوادث و دستگيريهاي اخير در تركيه را رد كردهاند، اما به اعتقاد بسياري شايد او دستور اين دستگيريها را نداده باشد، اما بيگمان حاميان او در تركيه پس از انتشار گزارش روزنامه طرف كه پرده از اسرار اردوغان براي كنار گذاشتن گولنيها برميداشت، در اين دستگيريها بدون نقش نبودهاند.
يکشنبه 1 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ايران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 37]