واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
وقف و فطرت انساني نويسنده: محمد علي خسروي گزافه نيست اگر بگوييم وقف و خيرانديشي، تاريخي به درازناي تمدن انسان دارد. نگاهي گذرا به ديروز و امروز فرهنگها و تمدنهاي بشري کافي است تا ما را با آثار و برکات مادي و معنوي وقف در گستره کشورهاي اسلامي و غيراسلامي آشنا کند. اين حقيقت، نشانه فطري بودن وقف و ريشه داشتن فرهنگ نوعدوستي در نهاد آدمي است. بيهوده نيست که انسانها همواره احسان و نيکوکاري را ستوده و به همت بلند واقفان و متصدّقان آفرين گفتهاند. تاريخ و فرهنگ و آيين ديار ما، با وقف و خيرانديشي واقفان و بيداردلاني درآميخته است که نام خويش را بر صحيفه ايثار و رادمردي رقم زدهاند. شگفتآور اينکه حتي ستمگران و غاصباني که خود خصم موقوفات بودهاند و در روزگار فرمانروايي خويش، دست تطاول به ساحت وقف گشودهاند، هرگاه خواستهاند در طريق مردمي و انصاف گامي نهند و نداي فطرت مجروح خويش را پاسخي بايسته گويند و يا هرگاه خواستهاند کاري کنند که در چشم مردم زمانه نشان مکرمت و فضيلت آنان باشد، به وقف روي آوردهاند و گوشهاي از اموال خويش را وقف درماندگان و تنگدستان يا سامان دادن به وضع مدارس و مساجد و بقاع مطّهر پاکان و صالحان و اوليا کردهاند. آري شگفت پديدهاي است وقف، که معاندان و پايمالکنندگان آن نيز در قول و فعل، گواه قداست و ارزشهاي انساني و الهي آن بودهاند! آدمي به حکم فطرت خويش، نوعدوستي و ديگرخواهي را ارج مينهد، از تماشاي رنج بينوايان آزردهخاطر ميشود و جان خويش را با ياري محرومان آرامش ميبخشد. دليل ديگر بر فطري بودن وقف، ميل جاودانگي است که در نهاد آدمي موج ميزند. آدمي با حقيقت مرگ نفس ميکشد و حضور مرگ را در لحظهلحظه خويش حس ميکند، امّا در وجود او چيزي است که مرگ ـ به معناي فنا و نابودي ـ را انکار ميکند و به او بشارت جاودانگي ميدهد، گويي خود را برتر و فراتر از آن ميبيند که در حضيض مرگ به پايان برسد، و همين ميل فطري جاودانه بودن، او را به سوي ميراث جاويدان وقف سوق ميدهد. نام نيکو و آثار خيري که از آدمي باقي ميماند، در واقع بارقهاي از وجود فناناپذير انسان و نمادي از تداوم وجودي اوست. انسان در نهاد خويش باور دارد که آفتاب وجودش پس از مرگ در افقي فراتر از محسوس تجلّي ميکند و آثار خير ماندگارش پرتوي از آفتاب جاودانگي اوست. از آنجا که حقيقت وقف با دل و جان آدمي گره خورده است، جز منکران حقيقت و کرامت انسان و يا بيخبران از لذت مهرباني و نوعدوستي و يا آنان که به ضرورت ديدگاههاي غلط اقتصادي و فلسفي خويش منکر حق مالکيت انسان بودهاند، هيچکس زبان به انکار حقيقت وقف نگشوده است، امّا گروه اخير نيز سرانجام از اين عناد طرفي نبستند و به ناچار ـ به شيوههاي گوناگون ـ بدين نياز فطري گردن نهادند؛ برپاکنندگان انقلاب فرانسه و سازندگان ديوارهاي آهنين سرخ بر گرداگرد کشورهاي سوسياليستي، که بينش تنگ مادّي آنان، افقي فراتر از ظواهر مادي را برنميتابيد، يک چند عَلَم عصيان در برابر جلوههاي ايثار و بخشش مالي، از جمله وقف، برپا کردند و وقف را از محدوده قوانين خويش ساقط نمودند و چه مساجد و معابد و موقوفات گرانمايه که در آن کشورها دستخوش تندباد بيمهريها نشد و از ميان نرفت! امّا اينک به رغم مدعياني که منع عشق و ايثار نمودند، انسان امروز، در شرق و غرب عالم، با همه فرهنگها و بينشهاي گونهگون خويش، وقف را پديدهاي سودمند و در مسير رشد و تعالي تمدن انساني ميشناسد. ديگر حتي در ماديترين تمدنهاي امروزي، از آن تعصبهاي روشنفکرانه! و وقفستيزيهاي گذشته خبري نيست، انسان امروز ـ همچون نياکان خويش ـ به خوبي دريافته است که وقف ميتواند چون هميشه کارساز و سودمند باشد؛ گوشهاي از آلام بشري را تسکين بخشد و در رشد و توسعه علمي، اخلاقي و انساني جوامع مؤثر افتد. بيترديد، هرچه پرده غفلتها و تغافلهاي تمدن مادي از پيش چشم انسان به کنار رود و هرچه انسان امروز بر ميراث حکمت و معرفت پيامآوران حق وقوف بيشتري يابد، شاهد رويکرد جدّيتر انسانها به مکارم اخلاقي و پاکيها و مردميها و خيرانديشيها خواهيم بود و مقوله وقف بيش از پيش جايگاه خود را در ميان مسائل عاطفي، اجتماعي و اقتصادي بازخواهد يافت. سردبير بسماللّه الرحمن الرحيم نمايشگاه وقف ابتکار خوبي براي آشنا ساختن همگان به نمونههاي ايثار و انفاق جاودانه درگذشتگان مؤمن و معتقد است، کمااينکه مشوق اين عمل صالح اسلامي نيز هست. سنت وقف را ميتوان يکي از برترين آموزشهاي عملي اسلام براي انفاق ماندگار و مفيد شمرد و امروز احياء اين سنّت قادر خواهد بود که بخش قابل توجهي از اهداف نظام جمهوري اسلامي در اين مقوله را آسان سازد. به اميد آنکه تشکيل اين نمايشگاه گامي موفق در اين راه باشد. سيدعلي خامنهاي 3/ 9/ 63 منبع: ميراث جاويدانمعرفي سايت مرتبط با اين مقاله تصاوير زيبا و مرتبط با اين مقاله
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 246]