واضح آرشیو وب فارسی:سياست روز: يمن؛ سرزميني ناامن براي فعالان حقوق بشر
يمن كشوري است كه از لحاظ وضعيت حقوق بشر شرايطي منحصر به فردي دارد. اين كشور چه در زمان عبدا ... صالح و چه در زمان پس از انقلاب همواره مورد خطاب نهادهاي حقوق بشري بين المللي بوده است و از اين نظر توجه افكار عمومي جهان را همواره به خود جلب كرده است. به زعم كارشناسان، وضعيت نامطلوب حقوق بشر در كشور يمن از دو عامل اساسي ذيل نشات مي گيرد:
۱- ضعف جامعه مدني:
مردم يمن از حيث سطح سواد و اقتصاد ملي جزو ضعيف ترين كشورهاي منطقه خاورميانه محسوب مي شوند كه اين امر مستقيما وضعيت حقوق بشر در اين كشور را تحت تاثير قرار داده است. به طوريكه جمعيت قابل توجهي از مردم اين كشور بدليل بي سوادي، از حقوق شهروندي و انساني خود بي اطلاع مانده اند و همين مساله زمينه سو استفاده حاكمان اين كشور از مردم را بيش از هر زمان ديگري فراهم كرده است.
بي ترديد رشد و توسعه سواد مي تواند به افزايش سطح آگاهيهاي عمومي در جامعه منجر شود كه نتيجه تبعي آن افزايش سطح مطالبات اجتماعي و فشار افكار عمومي بر دولت به منظور رعايت حقوق شهروندي اتباع يمني است.
اين مساله اي است كه در حاشيه نوزدهمين اجلاس بين المللي حقوق بشر واقع در مقر سازمان ملل متحد در ژنو- سوئيس (۱۵ مارس ۲۰۱۱) در كنفرانسي با موضوع «نقش و تاثير انقلابهاي عربي بر فرايند حقوق بشر» توسط عبد الرحمان المصيبي، فعال حقوق بشر يمني، اينگونه مطرح شود: نقض حقوق بشر در بحرين محدود به درگيري هاي مردم با رژيم نيست، بلكه لازم است تمام مشكلات موجود از جمله حق بر آموزش، زندگي و... مورد توجه فعالان حقوق بشري قرار گيرد.
۲- مداخلات خارجي:
يمن به دليل وابستگي شديد به اقتصاد خارجي و كمكهاي بين المللي همواره تحت تاثير سياست هاي ديگر كشورها، بالاخص آمريكا او عربستان قرار دارد و به اين دليل وضعيت حقوق بشر در اين كشور همواره تابعي از سياستهاي عربستان و آمريكا بوده است؛ لذا وضعيت حقوق بشر در يمن از ۲ عامل خارجي تاثير مي پذيرد:
نخست آنكه؛ اين كشور به دليل ضعف در تامين امنيت و حاكميت ملي همواره با مداخلات خارجي مواجه بوده است. به طوريكه فعاليت گروه هاي تندرو نظير القاعده كه از حمايت گروههاي سياسي و غير رسمي در حكومت سعودي بهره مند هستند، بهانه اي را فراهم آورده كه دولت آمريكا به اتكاي آن، هراز گاهي حريم هوايي اين كشور را نقض كند و جان غير نظاميان زيادي را در معرض تهديد قرار دهد.
موضوعي كه باعث شده تا ديده بان حقوق بشر در انتقاد از عدم شفافيت آمريكا در خصوص شرايط حمله پهپادهاي آمريكايي به روستاها و مناطق مسكوني غيرنظاميان بيانيه صادر كند و طي آن خواستار مشخص شدن اطلاعات دولت آمريكا در خصوص اينگونه حملات شود
به نوشته وبسايت مركز مدافعان حقوق بشر؛ «ديده بان حقوق بشر» با انتشار گزارشي ۹۶ صفحه اي اعلام كرده كه در ۶ حمله هوايي آمريكا به مناطق غير نظامي يمن در سالهاي ۲۰۰۹، ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳، حدود ۸۲ نفر كشته شدند كه دست كم ۵۷ نفر از آنان غيرنظامي بوده اند ...
لذا هرچند اين قبيل اقدامات خارجي مصداق بارز نقض حقوق بين الملل و اصول اوليه حقوق بشري تلقي مي شود و پارلمان يمن نيز بر همين اساس مخالفت خود را با پرواز هواپيماهاي بدون سرنشين آمريكا در آسمان يمن اعلام كرده، اما همچنان اين اقدامات در سايه سكوت دولت يمن، ادامه دارد. دولتي كه به لحاظ مالي و سياسي وابستگي فراواني به كشورهاي خارجي دارد و به همين دليل قادر به صيانت از حقوق شهروندان خود نيست.
موضوع دومي كه حقوق شهروندي اتباع يمن را تهديد ميكند، حمايت عربستان از گروههاي تروريستي و كمك به شكل گرفتن آنها است. اين گروه ها كه اغلب رويه هاي افراطي را براي خود بر مي گزينند به اتكا حمايت هاي مالي و سياسي دولت هاي منطقه نظير عربستان و در سايه سكوت توامان با رضايت دولت يمن، در مناطق مختلف اين كشور اقدام به تشكيل هسته هاي تبليغي و گروه هاي مسلحانه مي كنند كه ثمره اين اقدامات را مي توان در سركوب اقليت هاي قومي و مذهبي، علي الخصوص شيعيان زيدي مذهب اين كشور، مشاهده كرد.
بر اساس نوشته وبسايت مركز مدافعان حقوق بشر؛ گروه هاي سلفي مسلحي كه در منطقه دماج فعاليت دارند، مورد حمايت عربستان سعودي هستند و اين موضوعي است كه منابع آگاه در سازمان ديده بان حقوق بشر آن را افشا و تاكيد كرده اند كه هزاران تكفيري عرب و بيگانه با حمايت عربستان سعودي از طريق مرزهاي عربستان و تحت عنوان «حج جهادي» وارد استان صعده مي شوند.
لذا در جريان اعتراضات مردمي در يمن (در سال ۲۰۱۲) شاهد نقض گسترده حقوق بشر توسط گروه هايي بوديم كه با حمايت عربستان در يمن فعاليت مي كردند و در قالب حملات مسلحانه به اجتماعات گروه هاي مخالف دولت، انبوهي از معترضان را كشته و يا مجروح مي كردند. اين افراد در دولت انتقالي يمن از شرائط عفو برخوردار شدند چرا كه دولت انتقالي يمن نيز همچون دولت قبلي اين كشور تحت تاثير سياست هاي خارجي عربستان و آمريكا قرار دارد.
اين موضوعي كه كميسيون عالي حقوق بشر سازمان ملل نيز درباره اش اعلام نظر كرده است. در گزارش اين كميسيون به صراحت اعلام شده؛ هر گونه عفو افراد مسئول نقض حقوق بشر در دوران انتقالي در يمن، نقض قوانين بين المللي خواهد بود.
فعالان حقوق بشر نيز معتقد بودند كه تصميم دولت انتقالي يمن در خصوص عفو عناصر مسلحي كه مردم اين كشور را به قتل رسانده اند مغاير با قوانين بين الملل و سياستهاي سازمان ملل است. بر اساس مقررات سازمان ملل عفو عمومي در صورتي ممكن است كه طي آن از تعقيب اشخاص حقيقي كه به صورت مجرمانه مسئول انجام جرائم بين المللي شامل جنايات جنگي، جرائم عليه بشريت، نسل كشي و نقض فاحش حقوق بشر هستند، چشم پوشي نشده باشد.
جمع بندي:
در يك جمع بندي كلي از وضعيت حقوق بشر در يمن بايد گفت كه مولفه ي حقوق بشر در اين كشور فقير عربي از عوامل مختلفي تاثير مي پذيرد كه مهمترين آن مربوط به عوامل خارجي مي شود. فشار دولت هايي نظير آمريكا و عربستان بر دولت مركزي يمن سبب شده تا اين كشور از پيگيري حقوق شهروندان خود در قبال تهديدات خارجي بازبماند.
از سوي ديگر فعاليت كشورهاي خارجي در يمن سبب شكلگيري گروه هايي شده كه فعاليت آن عوارض مختلفي از جمله موارد ذيل را در پي داشته است :
افزايش ناامني در مناطق اقليت نشين
افزايش تجارت زنان و دختران يمني به كشورهاي عربستان، قطر و امارات
تهديد و فشار بر گروه هاي مردمي در يمن
همكاري با دولت مركزي در سركوب اعتراضات قانوني و مسالمت آميز مردمي
لذا به نظر مي رسد كه براي بهبود وضعيت حقوق بشر در يمن ضرورت دارد ابتدا نهادهاي بين المللي بدنبال افزايش سطح آگاهي و دانش مردم در حوزه هاي مربوط به حقوق بشر باشند. مسالهاي كه در صورت تحقق مي تواند بسياري از مشكلات حاصل از مداخلات خارجي در اين كشور فقير را مرتفع كند.
سيد محمد موسوي
چهارشنبه 27 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سياست روز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]